อำเภอกำแพงแสน

อำเภอในจังหวัดนครปฐม ประเทศไทย

กำแพงแสน เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดนครปฐม

อำเภอกำแพงแสน
การถอดเสียงอักษรโรมัน
 • อักษรโรมันAmphoe Kamphaeng Saen
อดีตสถานีรถไฟกำแพงแสน ในเส้นทางรถไฟสายใต้ ปัจจุบันมีฐานะเพียงที่หยุดรถ แต่ไม่มีรถไฟขบวนใดจอดรับส่งผู้โดยสาร ถูกยุบเป็นที่หยุดรถเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2519
อดีตสถานีรถไฟกำแพงแสน ในเส้นทางรถไฟสายใต้ ปัจจุบันมีฐานะเพียงที่หยุดรถ แต่ไม่มีรถไฟขบวนใดจอดรับส่งผู้โดยสาร ถูกยุบเป็นที่หยุดรถเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2519
คำขวัญ: 
เมืองเก่าโบราณ สถานผลิตนักบินประเทศ
แหล่งบัณฑิตการเกษตร เขตพื้นดินเนื้อดี
อนุสาวรีย์อินทรศักดิ์ศจี ปฐพีแห่งความร่มเย็น
แผนที่จังหวัดนครปฐม เน้นอำเภอกำแพงแสน
แผนที่จังหวัดนครปฐม เน้นอำเภอกำแพงแสน
พิกัด: 13°59′2″N 99°59′38″E / 13.98389°N 99.99389°E / 13.98389; 99.99389
ประเทศ ไทย
จังหวัดนครปฐม
พื้นที่
 • ทั้งหมด405.019 ตร.กม. (156.379 ตร.ไมล์)
ประชากร
 (2564)
 • ทั้งหมด126,281 คน
 • ความหนาแน่น311.79 คน/ตร.กม. (807.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์ 73140, 73180 (เฉพาะตำบลกระตีบ ห้วยม่วง สระพัฒนา และหมู่ที่ 1, 3-5, 11, 14, 16, 22-23 ตำบลสระสี่มุม)
รหัสภูมิศาสตร์7302
ที่ตั้งที่ว่าการที่ว่าการอำเภอกำแพงแสน หมู่ที่ 1 ถนนมาลัยแมน ตำบลทุ่งกระพังโหม อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม 73140
สารานุกรมประเทศไทย ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย
ชมพูพันธุ์ทิพย์ ที่ถนนในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกำแพงแสนมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

 
อุทยานแมลงเฉลิมพระเกียรติ อยู่ภายในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน

ประวัติ

ในอดีตอำเภอกำแพงแสนเป็น เมืองกำแพงแสน (มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 11-16) ซึ่งเป็นเพียงเมืองเล็ก ๆ สันนิษฐานว่าน่าจะมีฐานะเป็นเมืองบริวารของเมืองนครไชยศรีมากกว่าจะเป็นเมืองที่ตั้งอยู่อย่างอิสระ เป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดีที่มีขนาดเล็กและตั้งอยู่ไม่ไกลจากเมืองนครไชยศรี ตั้งอยู่กึ่งกลางระหว่างเมืองใหญ่ 2 เมือง คือเมืองอู่ทองและเมืองนครไชยศรี ปัจจุบันบริเวณเมืองเก่ากำแพงแสนเป็นพื้นที่ของกรมป่าไม้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

อำเภอกำแพงแสนได้ตั้งขึ้นครั้งแรกที่วัดห้วยพระ ตำบลห้วยพระ อำเภอดอนตูม โดยใช้ชื่อว่า อำเภอกำแพงแสน ตั้งตามชื่อเมืองโบราณ ต่อมาเมื่อประสพภัยแล้งไม่สะดวกในการสัญจรเพราะในอดีตใช้เรือเป็นหลัก จึงได้ย้ายที่ว่าการอำเภอใหม่จากวัดห้วยพระไปที่ชายทุ่งสามแก้ว ห่างจากที่ตั้งเดิมไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือประมาณ 1 กิโลเมตร และได้เปลี่ยนชื่ออำเภอกำแพงแสน มาเป็น "อำเภอนาถอำนวย" หรือชาวบ้านเรียกตามชื่อหมู่บ้านว่า "อำเภอสามแก้ว" ตั้งอยู่จนถึงปี พ.ศ. 2446[1][2] ก็ได้เปลี่ยนชื่อกลับเป็น "อำเภอกำแพงแสน"

ในวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2490 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอกำแพงแสน จากที่ตั้งชายทุ่งสามแก้ว มาตั้งที่ว่าการอำเภอใหม่ริมคลองท่าสาร-บางปลา บริเวณบ้านยาง ติดถนนมาลัยแมน (ถนนนครปฐม-สุพรรณบุรี) หมู่ที่ 6 ตำบลทุ่งกระพังโหม[3] ห่างจากที่ตั้งเดิมไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือประมาณ 14 กิโลเมตร และเมื่อปี พ.ศ. 2532 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอกำแพงแสนไปสร้างที่ว่าการอำเภอหลังใหม่ ณ ที่ดินที่ราษฎรได้บริจาคให้ริมถนนมาลัยแมน ห่างจากที่ตั้งเดิมไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ประมาณ 2 กิโลเมตร ตรงข้ามโรงเรียนกำแพงแสนวิทยา ส่วนที่ตั้งเดิมได้ใช้เป็นสำนักงานเทศบาลตำบลกำแพงแสน

  • วันที่ 11 ตุลาคม 2446 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสามแก้ว เป็น อำเภอกำแพงแสน[1]
  • วันที่ 7 มีนาคม 2479 ตั้งตำบลทุ่งลูกนก แยกออกจากตำบลทุ่งขวาง[4]
  • วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลห้วยด้วน แยกออกจากตำบลห้วยพระ ตั้งตำบลห้วยขวาง แยกออกจากตำบลลำเหย ตั้งตำบลดอนรวก แยกออกจากตำบลดอนพุทรา ตั้งตำบลบ้านหลวง แยกออกจากตำบลดอนพุทรา[5]
  • วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลกำแพงแสน ในท้องที่หมู่ 5–6 ของตำบลทุ่งกระพังโหม[6]
  • วันที่ 8 กันยายน 2502 โอนพื้นที่ตำบลสระสี่มุม ตำบลกระตีบ และพื้นที่หมู่ 1-4, 6-10 (ในขณะนั้น) ของตำบลดอนข่อย อำเภอบางเลน มาขึ้นกับอำเภอกำแพงแสน[7]
  • วันที่ 29 ธันวาคม 2502 โอนพื้นที่หมู่ 5 (ในขณะนั้น) ของตำบลดอนข่อย อำเภอกำแพงแสน ไปตั้งเป็นหมู่ 15 ของตำบลหินมูล อำเภอบางเลน[8]
  • วันที่ 1 มกราคม 2509 แยกพื้นที่ตำบลสามง่าม ตำบลห้วยพระ ตำบลลำเหย ตำบลดอนพุทรา ตำบลบ้านหลวง ตำบลดอนรวก และตำบลห้วยด้วน ของอำเภอกำแพงแสน ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอดอนตูม[9] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอกำแพงแสน
  • วันที่ 31 มกราคม 2510 ตั้งตำบลสระพัฒนา แยกออกจากตำบลสระสี่มุม[10]
  • วันที่ 14 มีนาคม 2510 จัดตั้งสุขาภิบาลสามง่าม ในท้องที่ตั้งกิ่งอำเภอดอนตูม หมู่ 1-15 ตำบลสามง่าม[11]
  • วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2511 ตั้งตำบลทุ่งบัว แยกออกจากตำบลทุ่งขวาง[12]
  • วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2512 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอดอนตูม อำเภอกำแพงแสน เป็น อำเภอดอนตูม[13]
  • วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลห้วยหมอนทอง แยกออกจากตำบลทุ่งขวาง[14]
  • วันที่ 18 ตุลาคม 2532 ตั้งตำบลห้วยม่วง แยกออกจากตำบลกระตีบ[15]
  • วันที่ 12 กันยายน 2533 ตั้งตำบลกำแพงแสน แยกออกจากตำบลทุ่งกระพังโหม[16]
  • วันที่ 23 พฤษภาคม 2534 ตั้งตำบลรางพิกุล แยกออกจากตำบลทุ่งบัว[17]
  • วันที่ 15 มกราคม 2536 ตั้งตำบลหนองกระทุ่ม แยกออกจากตำบลทุ่งลูกนก[18]
  • วันที่ 16 สิงหาคม 2536 ตั้งตำบลวังน้ำเขียว แยกออกจากตำบลทุ่งกระพังโหม[19]
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลกำแพงแสน เป็น เทศบาลตำบลกำแพงแสน[20] ด้วยผลของกฎหมาย
 
ที่หยุดรถไฟทุ่งบัว ในเส้นทางรถไฟสายใต้ (กรุงเทพ-ชุมทางหนองปลาดุก-สุพรรณบุรี) มีขบวนรถไฟจอดวันละ 2 ขบวน คือ ขบวนรถชานเมืองที่ 355/356 กรุงเทพ-สุพรรณบุรี-กรุงเทพ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกำแพงแสนแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 15 ตำบล 204 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ อักษรไทย อักษรโรมัน จำนวนหมู่บ้าน จำนวนประชากร
(ธันวาคม 2565)[21]
1. ทุ่งกระพังโหม Thung Kraphanghom
7
7,082
2. กระตีบ Kratip
8
9,048
3. ทุ่งลูกนก Thung Luk Nok
23
13,378
4. ห้วยขวาง Huai Khwang
21
13,040
5. ทุ่งขวาง Thung Khwang
10
6,151
6. สระสี่มุม Sa Si Mum
24
10,306
7. ทุ่งบัว Thung Bua
11
5,528
8. ดอนข่อย Don Khoi
16
7,780
9. สระพัฒนา Sa Phatthana
14
6,994
10. ห้วยหมอนทอง Huai Mon Thong
12
8,889
11. ห้วยม่วง Huai Muang
12
7,390
12. กำแพงแสน Kamphaeng Saen
12
9,729
13. รางพิกุล Rang Phikun
9
6,439
14. หนองกระทุ่ม Nong Krathum
11
5,646
15. วังน้ำเขียว Wang Nam Khiao
14
8,257

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกำแพงแสนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 16 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลตำบลกำแพงแสน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลทุ่งกระพังโหมและตำบลกำแพงแสน
  • องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งกระพังโหม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกระพังโหม (นอกเขตเทศบาลตำบลกำแพงแสน)
  • องค์การบริหารส่วนตำบลกระตีบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระตีบทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งลูกนก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งลูกนกทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยขวางทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งขวางทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลสระสี่มุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระสี่มุมทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งบัวทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลดอนข่อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนข่อยทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลสระพัฒนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระพัฒนาทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยหมอนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยหมอนทองทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยม่วง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยม่วงทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลกำแพงแสน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกำแพงแสน (นอกเขตเทศบาลตำบลกำแพงแสน)
  • องค์การบริหารส่วนตำบลรางพิกุล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรางพิกุลทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกระทุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกระทุ่มทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลวังน้ำเขียว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังน้ำเขียวทั้งตำบล

อ้างอิง

  1. 1.0 1.1 "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนนามอำเภอไผ่นาท แขวงเมืองนครไชยศรี เป็นอำเภอบางปลา อำเภอนาถอำนวย หรืออำเภอสามแก้วสามแก้ว เป็นอำเภอกำแพงแสน อำเภอบางโทรัดเป็นอำเภอบ้านบ่อ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 20 (28): 459. วันที่ 11 ตุลาคม 2446
  2. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๒๐ ตอนที่ ๒๘ แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนนามอำเภอไผ่นาท แขวงเมืองนครไชยศรี เป็นอำเภอบางปลา อำเภอสามแก้ว เป้นอำเภอกำแพงแสน อำเภอบางโทรัดเป็นอำเภอบ้านบ่อ หน้า ๔๕๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 20 (29): 490. วันที่ 18 ตุลาคม พ.ศ. 2446
  3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ย้ายที่ว่าการอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (31 ง): 1805–1806. วันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2490
  4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบล ในจังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 53 (0 ง): 3986. วันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2479
  5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-15. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490
  6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลกำแพงแสน อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (10 ง): (ฉบับพิเศษ) 22-23. วันที่ 26 มกราคม พ.ศ. 2500
  7. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอบางเลน และอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม พ.ศ. ๒๕๐๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (87 ก): 389–391. วันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2502
  8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบางเลน และอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (120 ง): 2753–2755. วันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2502
  9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 83 (1 ง): (ฉบับพิเศษ) 9. วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2509
  10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (10 ง): 310–312. วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2510
  11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลสามง่าม กิ่งอำเภอดอนตูม อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (25 ง): 919–920. วันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2510
  12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (15 ง): 442–444. วันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2511
  13. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอสมเด็จ อำเภอสีชมพู อำเภอหนองบัวแดง อำเภอบ้านแท่น อำเภอดอนตูม อำเภอนากลาง อำเภอศรีบุญเรือง และอำเภอป่าติ้ว พ.ศ. ๒๕๑๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 86 (10 ก): 225–228. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-24. สืบค้นเมื่อ 2013-08-19. วันที่ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512
  14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 105 (171 ง): (ฉบับพิเศษ) 9-13. วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2531
  15. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 106 (178 ง): (ฉบับพิเศษ) 54-59. วันที่ 18 ตุลาคม พ.ศ. 2532
  16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (170 ง): (ฉบับพิเศษ) 42-50. วันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2533
  17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (92 ง): 4810–4819. วันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2534
  18. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (5 ง): (ฉบับพิเศษ) 69-74. วันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2536
  19. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบล ในท้องที่อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (139 ง): (ฉบับพิเศษ) 22-26. วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2536
  20. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2022-02-27. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542
  21. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.