มกร
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
มกร (/มะ-กอน/ หรือ /มะ-กะ-ระ/[1]) เป็นสัตว์ตามความเชื่อของพม่า ล้านนา ไทย และเขมร เรียกอีกอย่างว่า ตัวสำรอก เนื่องจากในงานศิลปะ มกรมักจะคายหรือสำรอกเอาวัตถุใด ๆ ออกมาทุกครั้ง เช่น มกรคายนาค
ในเทววิทยาฮินดู มกร (สันสกฤต: मकर, Makara) จัดเป็นสัตว์ประหลาดในทะเลชนิดหนึ่ง ปกติมักแสดงอยู่ในรูปของสัตว์ผสม ครึ่งหน้าอาจเป็นสัตว์บกอย่างรูปช้าง, จระเข้ หรือกวาง ครึ่งหลังเป็นรูปสัตว์น้ำ (มักเป็นส่วนหาง) เช่น หางเป็นปลา หรือท่อนหลังเป็นแมวน้ำ บางครั้งอาจปรากฏส่วนหางเป็นรูปนกยูงก็มี
มกรจัดเป็นเทพพาหนะสำหรับพระแม่คงคา เทพเจ้าแห่งแม่น้ำคงคา และพระวรุณ เทพแห่งทะเลและสายฝน ทางความเชื่อของล้านนาจะใช้มกรในพิธีขอฝน[1] นอกจากนี้ยังเป็นสัญลักษณ์ที่ปรากฏในธงของพระกามเทพอันมีชื่อว่า "การกะธวัช" อีกด้วย อนึ่ง มกรถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของราศีมกร ซึ่งเป็น 1 ใน 12 ราศีทางโหราศาสตร์ ซึ่งมีลักษณะคล้ายกันเรียกเป็นมกรด้วย ตามทางเข้าเทวสถานในศาสนาฮินดูและศาสนสถานในพุทธศาสนามักทำรูปมกรไว้เป็นอารักษ์ประจำปากทางนั้น ๆ
ในภาษาไทย มีการแผลงคำ "มกร" เป็น "มังกร" เพื่อใช้เรียกสัตว์สมมติอันตรงกับคำว่า "หลง" (อักษรจีนตัวเต็ม: 龍; อักษรจีนตัวย่อ: 龙; พินอิน: lóng; ฮกเกี้ยน: และแต้จิ๋ว: เล่ง) ในภาษาจีนกลาง[1]
ระเบียงภาพ
แก้-
มกรหินสลัก สมัยราชวงศ์ฉีเหนือ (ค.ศ 550-577), ประเทศจีน
-
รูปสลักมกรที่จันทิกาลาสัน, อินโดนีเซีย
-
มกรสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 7, พิพิธภัณฑ์แห่งชาติกัวลาลัมเปอร์, มาเลเซีย
-
มกรคายนาค ศิลปะจาม, พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์แห่งชาติเวียดนาม
ดูเพิ่ม
แก้อ้างอิง
แก้- ↑ 1.0 1.1 1.2 ประดิษฐ์พงษ์, เอกพงศ์ (2011-12-02). "มกร-มอมสัตว์จินตการเฝ้าพุทธสถาน". คมชัดลึก. สืบค้นเมื่อ 2017-05-01.