โดพามีน

โดพามีน
	Skeletal formula of dopamine
	Ball-and-stick model of the dopamine molecule as found in solution. In the solid state, dopamine adopts a zwitterionic form.
ข้อมูลทางคลินิก
ชื่ออื่น	DA,; 2-(3,4-Dihydroxyphenyl)ethylamine,; 3,4-Dihydroxyphenethylamine,; 3-Hydroxytyramine,; Oxytyramine,; Prolactin inhibiting factor,; Prolactin inhibiting hormone,; Intropin,; Revivan;
ข้อมูลทางสรีรวิทยา
เนื้อเยื่อต้นกำเนิด	Substantia nigra; ventral tegmental area; many others
เนื้อเยื่อเป้าหมาย	System-wide
ตัวรับ	D1, D2, D3, D4, D5, TAAR1
กระตุ้น	โดยตรง: apomorphine, bromocriptine; ทางอ้อม: โคเคน, แอมเฟตามีน
ยับยั้ง	ยาระงับอาการทางจิต, เมโทโคลพราไมด์, ดอมเพริโดน
สารต้นกำเนิด	ฟีนิลอะลานีน, ไทโรซีน และ L-DOPA
ชีวสังเคราะห์	DOPA decarboxylase
เมแทบอลิซึม	MAO, COMT
ตัวบ่งชี้
	ชื่อตามระบบ IUPAC 4-(2-Aminoethyl)benzene-1,2-diol;
เลขทะเบียน CAS	51-61-6 62-31-7 (hydrochloride);
PubChem CID	681;
IUPHAR/BPS	940;
DrugBank	DB00988;
ChemSpider	661;
UNII	VTD58H1Z2X;
KEGG	C03758;
ECHA InfoCard	100.000.101
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C8H11NO2
มวลต่อโมล	153.181 g·mol−1
แบบจำลอง 3D (JSmol)	Interactive image;
	SMILES NCCc1cc(O)c(O)cc1;
	InChI InChI=1S/C8H11NO2/c9-4-3-6-1-2-7(10)8(11)5-6/h1-2,5,10-11H,3-4,9H2; Key:VYFYYTLLBUKUHU-UHFFFAOYSA-N;
สารานุกรมเภสัชกรรม

โดพามีน (อังกฤษ: Dopamine) เป็นสารประกอบอินทรีย์ในกลุ่มเดียวกัน แคทิคอลลามีน และ เฟนเอทิลเอมีน ซึ่งมีความสำคัญกับสมองและร่างกาย ซื่อโดพามีน ได้จากโครงสร้างทางเคมี ซึ่งสังเคราะห์โดยการเปลี่ยนหมู่กรดอินทรีย์ของ L-DOPA ( L-3,4-dihydroxyphenylalanine) ให้เป็นหมู่อะมิโน ซึ่งเป็นสารเคมีที่ผลิตขึ้นในสมองและไต และพบว่าพืชและสัตว์บางชนิดก็สามารถสังเคราะห์ได้เช่นกัน

ในสมอง โดพามีนทำหน้าที่เป็นสารสื่อประสาท (neurotransmitter) คอยกระตุ้น ตัวรับโดพามีน (dopamine receptor) โดพามีนทำหน้าที่เป็นฮอร์โมนประสาท (neurohormone) ที่หลั่งมาจากสมองส่วนไฮโปทาลามัส (hypothalamus) หน้าที่หลักของฮอร์โมนตัวนี้คือยับยั้งการหลั่งโปรแลคติน (prolactin) จากต่อมใต้สมองส่วนหน้า (anterior pituitary)

โดพามีนสามารถใช้เป็นยา ซึ่งมีผลต่อระบบประสาทซิมพาเทติก (sympathetic nervous system) โดยมีผลลัพธ์คือ อัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มขึ้น แรงดันโลหิตเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม เมื่อโดพามีนไม่สามารถผ่านโครงสร้างกั้นระหว่างเลือดและสมอง (blood-brain barrier) โดพามีนที่ใช้เป็นยา จะไม่มีผลโดยตรงต่อระบบประสาทส่วนกลาง การเพิ่มปริมาณของโดพามีนในสมองของผู้ป่วยที่เป็นโรคต่างๆ เช่น พาร์คินสัน สามารถให้สารตั้งต้นแบบสังเคราะห์แก่โดพามีน เช่น L-DOPA เพื่อให้สามารถผ่านโครงสร้างกั้นระหว่างเลือดและสมองได้

โดพามีนเป็นสารสื่อประสาทกลุ่มแคทีโคลามีน (catecholamines) ที่สร้างมาจากกรดอะมิโน ไทโรซีน (tyrosine) โดยอาศัยการทำงานของเอนไซม์ไทโรซีนไฮดรอกซิเลส (tyrosine hydroxylase) ในสมอง มีปริมาณโดพามีนประมาณร้อยละ 80 ของสารกลุ่มแคทีโคลามีนที่ถูกสร้างขึ้นทั้งหมด นอกจากนี้โดพามีนยังจัดเป็นนิวโรฮอร์โมน (neurohormone) ที่หลั่งจากสมองส่วนไฮโปธาลามัส ซึ่งทำหน้าที่ยับยั้งการหลั่งโปรแลกตินจากกลีบส่วนหน้าของต่อมพิทูอิตารี

เมื่อโดพามีนถูกปลดปล่อยจากเซลล์ประสาทโดพามีนแล้ว จะมีผลต่อสมองส่วนต่างๆ ในหลายด้าน ซึ่งได้แก่

วิถีไนโกรสไตรตาล (nigrostriatal)
วิถีมีโซลิมบิค (mesolimbic)
วิถีมีโซคอร์ติคอล (mesocortical)
วิถีทูเบอโรอินฟันดิบิวลาร์ (tuberoinfundibular)

โดพามีนออกฤทธิ์ผ่านตัวรับโดพามีนที่เป็นโปรตีนซึ่งอยู่บนเยื่อหุ้มเซลล์ ตัวรับโดพามีนทุกชนิดจัดอยู่ในกลุ่มตัวรับที่จับอยู่กับโปรตีนจี (G-protein-coupled receptor)

โดพามีนที่ถูกปลดปล่อยออกมาที่ไซแนปติกเคล็ฟท์ (synaptic cleft) แล้วอาจถูกทำลายได้ 3 วิธี คือ

ดูดกลับเข้าเซลล์โดยโดพามีนทรานสปอตเตอร์ (dopamine transporter; DAT)
ถูกเอนไซม์ทำลาย
เกิดการแพร่

Major Dopamine Pathways

อ้างอิง

↑ Cruickshank L, Kennedy AR, Shankland N (2013). "CSD Entry TIRZAX: 5-(2-Ammonioethyl)-2-hydroxyphenolate, Dopamine". Cambridge Structural Database: Access Structures. Cambridge Crystallographic Data Centre. doi:10.5517/cc10m9nl.
↑ Cruickshank L, Kennedy AR, Shankland N (2013). "Tautomeric and ionisation forms of dopamine and tyramine in the solid state". J. Mol. Struct. 1051: 132–36. Bibcode:2013JMoSt1051..132C. doi:10.1016/j.molstruc.2013.08.002.
↑ ^3.0 ^3.1 "Dopamine: Biological activity". IUPHAR/BPS guide to pharmacology (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). International Union of Basic and Clinical Pharmacology. สืบค้นเมื่อ 29 January 2016.

แหล่งข้อมูล

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ โดพามีน

บทความเภสัชกรรมและยานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] Cruickshank L, Kennedy AR, Shankland N (2013). "CSD Entry TIRZAX: 5-(2-Ammonioethyl)-2-hydroxyphenolate, Dopamine". Cambridge Structural Database: Access Structures. Cambridge Crystallographic Data Centre. doi:10.5517/cc10m9nl.

[2] Cruickshank L, Kennedy AR, Shankland N (2013). "Tautomeric and ionisation forms of dopamine and tyramine in the solid state". J. Mol. Struct. 1051: 132–36. Bibcode:2013JMoSt1051..132C. doi:10.1016/j.molstruc.2013.08.002.

[DA_IUPHAR-3] 3.0 ^3.1 "Dopamine: Biological activity". IUPHAR/BPS guide to pharmacology (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). International Union of Basic and Clinical Pharmacology. สืบค้นเมื่อ 29 January 2016.

[1]

[2]

[3]