ไนโอเบียม (อังกฤษ: Niobium) เป็นธาตุที่มีเลขอะตอม 41 และสัญลักษณ์คือ Nb ไนโอเบียมเป็นโลหะทรานซิชัน มีสีเทาหายาก อ่อนนุ่ม ตีเป็นแผ่นได้ พบในแร่ไนโอไบต์และแร่โคลัมไบต์

ไนโอเบียม
ไฮโดรเจน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
ฮีเลียม (แก๊สมีตระกูล)
ลิเทียม (โลหะแอลคาไล)
เบริลเลียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
โบรอน (ธาตุกึ่งโลหะ)
คาร์บอน (อโลหะหลายวาเลนซ์)
ไนโตรเจน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
ออกซิเจน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
ฟลูออรีน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
นีออน (แก๊สมีตระกูล)
โซเดียม (โลหะแอลคาไล)
แมกนีเซียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
อะลูมิเนียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
ซิลิกอน (ธาตุกึ่งโลหะ)
ฟอสฟอรัส (อโลหะหลายวาเลนซ์)
กำมะถัน (อโลหะหลายวาเลนซ์)
คลอรีน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
อาร์กอน (แก๊สมีตระกูล)
โพแทสเซียม (โลหะแอลคาไล)
แคลเซียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
สแกนเดียม (โลหะทรานซิชัน)
ไทเทเนียม (โลหะทรานซิชัน)
วาเนเดียม (โลหะทรานซิชัน)
โครเมียม (โลหะทรานซิชัน)
แมงกานีส (โลหะทรานซิชัน)
เหล็ก (โลหะทรานซิชัน)
โคบอลต์ (โลหะทรานซิชัน)
นิกเกิล (โลหะทรานซิชัน)
ทองแดง (โลหะทรานซิชัน)
สังกะสี (โลหะทรานซิชัน)
แกลเลียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
เจอร์เมเนียม (ธาตุกึ่งโลหะ)
สารหนู (ธาตุกึ่งโลหะ)
ซีลีเนียม (อโลหะหลายวาเลนซ์)
โบรมีน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
คริปทอน (แก๊สมีตระกูล)
รูบิเดียม (โลหะแอลคาไล)
สตรอนเชียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
อิตเทรียม (โลหะทรานซิชัน)
เซอร์โคเนียม (โลหะทรานซิชัน)
ไนโอเบียม (โลหะทรานซิชัน)
โมลิบดีนัม (โลหะทรานซิชัน)
เทคนีเชียม (โลหะทรานซิชัน)
รูทีเนียม (โลหะทรานซิชัน)
โรเดียม (โลหะทรานซิชัน)
แพลเลเดียม (โลหะทรานซิชัน)
เงิน (โลหะทรานซิชัน)
แคดเมียม (โลหะทรานซิชัน)
อินเดียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
ดีบุก (โลหะหลังทรานซิชัน)
พลวง (ธาตุกึ่งโลหะ)
เทลลูเรียม (ธาตุกึ่งโลหะ)
ไอโอดีน (อโลหะวาเลนซ์เดียว)
ซีนอน (แก๊สมีตระกูล)
ซีเซียม (โลหะแอลคาไล)
แบเรียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
แลนทานัม (แลนทานอยด์)
ซีเรียม (แลนทานอยด์)
เพรซีโอดิเมียม (แลนทานอยด์)
นีโอดิเมียม (แลนทานอยด์)
โพรมีเทียม (แลนทานอยด์)
ซาแมเรียม (แลนทานอยด์)
ยูโรเพียม (แลนทานอยด์)
แกโดลิเนียม (แลนทานอยด์)
เทอร์เบียม (แลนทานอยด์)
ดิสโพรเซียม (แลนทานอยด์)
โฮลเมียม (แลนทานอยด์)
เออร์เบียม (แลนทานอยด์)
ทูเลียม (แลนทานอยด์)
อิตเทอร์เบียม (แลนทานอยด์)
ลูทีเทียม (แลนทานอยด์)
ฮาฟเนียม (โลหะทรานซิชัน)
แทนทาลัม (โลหะทรานซิชัน)
ทังสเตน (โลหะทรานซิชัน)
รีเนียม (โลหะทรานซิชัน)
ออสเมียม (โลหะทรานซิชัน)
อิริเดียม (โลหะทรานซิชัน)
แพลตทินัม (โลหะทรานซิชัน)
ทองคำ (โลหะทรานซิชัน)
ปรอท (โลหะทรานซิชัน)
แทลเลียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
ตะกั่ว (โลหะหลังทรานซิชัน)
บิสมัท (โลหะหลังทรานซิชัน)
พอโลเนียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
แอสทาทีน (ธาตุกึ่งโลหะ)
เรดอน (แก๊สมีตระกูล)
แฟรนเซียม (โลหะแอลคาไล)
เรเดียม (โลหะแอลคาไลน์เอิร์ท)
แอกทิเนียม (แอกทินอยด์)
ทอเรียม (แอกทินอยด์)
โพรแทกทิเนียม (แอกทินอยด์)
ยูเรเนียม (แอกทินอยด์)
เนปทูเนียม (แอกทินอยด์)
พลูโทเนียม (แอกทินอยด์)
อะเมริเซียม (แอกทินอยด์)
คูเรียม (แอกทินอยด์)
เบอร์คีเลียม (แอกทินอยด์)
แคลิฟอร์เนียม (แอกทินอยด์)
ไอน์สไตเนียม (แอกทินอยด์)
เฟอร์เมียม (แอกทินอยด์)
เมนเดลีเวียม (แอกทินอยด์)
โนเบเลียม (แอกทินอยด์)
ลอว์เรนเซียม (แอกทินอยด์)
รัทเทอร์ฟอร์เดียม (โลหะทรานซิชัน)
ดุบเนียม (โลหะทรานซิชัน)
ซีบอร์เกียม (โลหะทรานซิชัน)
โบห์เรียม (โลหะทรานซิชัน)
ฮัสเซียม (โลหะทรานซิชัน)
ไมต์เนเรียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
ดาร์มสตัดเทียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
เรินต์เกเนียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
โคเปอร์นิเซียม (โลหะทรานซิชัน)
นิโฮเนียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
ฟลีโรเวียม (โลหะหลังทรานซิชัน)
มอสโกเวียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
ลิเวอร์มอเรียม (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
เทนเนสซีน (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
ออกาเนสซอน (ไม่มีกลุ่มตามสมบัติทางเคมี)
ชั้นพลังงานอิเล็กตรอนของไนโอเบียม (2, 8, 18, 12, 1)
ชั้นพลังงานอิเล็กตรอนของไนโอเบียม (2, 8, 18, 12, 1)
41Nb
V

Nb

Ta
เซอร์โคเนียมไนโอเบียมโมลิบดีนัม
ไนโอเบียมในตารางธาตุ
ลักษณะปรากฏ
สีเทามันวาว, แกมสีน้ำเงินเมื่อออกซิไดส์
คุณสมบัติทั่วไป
ชื่อ สัญลักษณ์ และเลขอะตอม ไนโอเบียม, Nb, 41
หมู่ คาบและบล็อก 5, 5, d
มวลอะตอมมาตรฐาน 92.90637±0.00001
การจัดเรียงอิเล็กตรอน [Kr] 4d4 5s1
2, 8, 18, 12, 1
ชั้นพลังงานอิเล็กตรอนของไนโอเบียม (2, 8, 18, 12, 1)
ชั้นพลังงานอิเล็กตรอนของไนโอเบียม (2, 8, 18, 12, 1)
ประวัติ
การตั้งชื่อ ตั้งชื่อตามเทพไนโอบี เทพเจ้าตำนานกรีก, บุตรสาวของเทพแทนทาลัส (แทนทาลัม)
การค้นพบ ชาร์ลส์ แฮตเช็ตต์ (1801)
การแยกครั้งแรก คริสเตียน วิลเฮล์ม บลอมสตรันด์ (1864)
ถูกจัดเป็น ธาตุ โดย ไฮน์ริช โรส (1844)
คุณสมบัติกายภาพ
ความหนาแน่น (ใกล้ r.t.) 8.57 g·cm−3
จุดหลอมเหลว 2750 K, 2477 °C, 4491 °F
จุดเดือด 5017 K, 4744 °C, 8571 °F
ความร้อนของการหลอมเหลว 30 kJ·mol−1
ความร้อนของการกลายเป็นไอ 689.9 kJ·mol−1
ความจุความร้อนโมลาร์ 24.60 J·mol−1·K−1
ความดันไอ
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
ที่ T (K) 2942 3207 3524 3910 4393 5013
คุณสมบัติอะตอม
อิเล็กโตรเนกาติวิตี 1.6 (Pauling scale)
พลังงานไอออไนเซชัน ค่าที่ 1: 652.1 kJ·mol−1
ค่าที่ 2: 1380 kJ·mol−1
ค่าที่ 3: 2416 kJ·mol−1
รัศมีอะตอม 146 pm
รัศมีโควาเลนต์ 164±6 pm
จิปาถะ
โครงสร้างผลึก cubic body-centered
ความเป็นแม่เหล็ก พาราแมกเนติก
สภาพนำไฟฟ้า (0 °C) 152Ω·m
สภาพนำความร้อน 53.7 W·m−1·K−1
การขยายตัวจากความร้อน 7.3 µm/(m·K)
ความเร็วเสียง (thin rod) (ที่ 20 °C) 3480 m·s−1
มอดุลัสของยัง 105 GPa
โมดูลัสของแรงเฉือน 38 GPa
โมดูลัสของแรงบีบอัด 170 GPa
อัตราส่วนปัวซอง 0.40
ความแข็งของโมส์ 6.0
ความแข็งวิกเกอร์ส 870–1320 MPa
ความแข็งของบริเนลล์ 735–2450 MPa
เลขทะเบียน CAS 7440-03-1
ไอโซโทปเสถียรที่สุด
บทความหลัก: ไอโซโทปของไนโอเบียม
ไอโซโทป NA ครึ่งชีวิต DM DE (MeV) DP
90Nb syn 15 h β+ 90Zr
91Nb syn 680 y ε 91Zr
91mNb syn 61 d IT 0.104e 91Nb
92Nb trace 3.47×107 y ε 92Zr
γ 0.561, 0.934
92m1Nb syn 10 d ε 92Zr
γ 0.934
93Nb 100% 93Nb is stable with 52 neutrons
93mNb syn 16 y IT 0.031e 93Nb
94Nb trace 20.3×103 y β 0.471 94Mo
γ 0.702, 0.871
95Nb syn 35 d β 0.159 95Mo
γ 0.765
95mNb syn 4 d IT 0.235 95Nb
96Nb syn 24 h β 96Mo
อ้างอิง

การใช้ประโยชน์ แก้ไข

ข้อถกเถียงชื่อของธาตุ แก้ไข

ชื่อเก่าของไนโอเบียม 'โคลัมเบียม (อักษรย่อ Cb)'[1] ตั้งชื่อโดย Hatchett จากการค้นพบธาตุในปี 1801 โดยตั้งตามภูมิภาคที่ค้นพบแร่ที่นำมาสกัดเป็นโลหะที่มีส่วนผสมของไนโอเบียม [2] ต่อมามีการค้นพบและสกัดจากแร่ในภูมิภาคยุโรปและตั้งชื่อว่า ไนโอเบียม และได้มีการจัดให้ใช้ชื่อ ไนโอเบียม ในในการประชุมเคมีนานาชาติครั้งที่ 12 ที่กรุงอัมเตอร์ดัมในปี 1949.[3] ปีต่อมา สหภาพเคมีบริสุทธิ์และเคมีประยุกต์ระหว่างประเทศ (IUPAC)ได้ตกลงให้ใช้ชื่อ ไนโอเบียม

  1. Kòrösy, F. (1939). "Reaction of Tantalum, Columbium and Vanadium with Iodine". Journal of the American Chemical Society. 61 (4): 838–843. doi:10.1021/ja01873a018.
  2. Nicholson, William, บ.ก. (1809), The British Encyclopedia: Or, Dictionary of Arts and Sciences, Comprising an Accurate and Popular View of the Present Improved State of Human Knowledge, vol. 2, Longman, Hurst, Rees, and Orme, p. 284, เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 December 2019, สืบค้นเมื่อ 13 July 2017.
  3. Rayner-Canham, Geoff; Zheng, Zheng (2008). "Naming elements after scientists: an account of a controversy". Foundations of Chemistry. 10 (1): 13–18. doi:10.1007/s10698-007-9042-1. S2CID 96082444.