อำเภอกุดชุม

กุดชุม เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดยโสธร ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด ห่างจากตัวจังหวัด 37 กิโลเมตร เป็นเมืองใหญ่อันดับ 4 -ของจังหวัดยโสธร รองจากอำเภอเมืองยโสธร อำเภอเลิงนกทา และอำเภอคำเขื่อนแก้ว อีกทั้งยังมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2169 (ถนนวารีราชเดช) ตัดผ่านตัวอำเภอ ซึ่งถูกกำหนดให้เป็นทางหลวงสายเอเชีย และเป็นเส้นทางเชื่อมไปยังประเทศลาว เวียดนาม และจีนตอนใต้อีกด้วย

อำเภอกุดชุม
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Kut Chum
คำขวัญ:  พระใหญ่คู่บ้าน ศาลเจ้าพ่อคู่เมือง ลือเลื่องบุญบั้งไฟ สมุนไพรมากมี ข้าวดีปลอดสารพิษ งานนิมิตภูทางเกวียน
แผนที่จังหวัดยโสธร เน้นอำเภอกุดชุม
พิกัด: 16°1′54″N 104°20′24″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ยโสธร
พื้นที่
• ทั้งหมด	544 ตร.กม. (210 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	66,212 คน
• ความหนาแน่น	121.71 คน/ตร.กม. (315.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	35140
รหัสภูมิศาสตร์	3503
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอกุดชุม หมู่ที่ 8 ถนนวารีราชเดช ตำบลกุดชุม อำเภอกุดชุม จังหวัดยโสธร 35140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ปี พ.ศ. 2501 ร.ต.ท.พวง ศรีบุญลือ นายอำเภอยโสธรในสมัยนั้นดำริเห็นว่าท้องที่ตำบลโนนเปือย ตำบลโพนงาม ตำบลกำแมด และตำบลไผ่ อยู่ห่างไกลจากอำเภอยโสธร หนทางทุรกันดาร ลำบากแก่ราษฎรในการไปมาติดต่อราชการ ณ ที่ว่าการอำเภอยโสธร ประกอบกับเจตนารมณ์อันแรงกล้าของราษฎรทั้ง 4 ตำบลดังกล่าวที่มีความต้องการให้ทางราชการยกฐานะ 4 ตำบลเป็นกิ่งอำเภอ โดยราษฎรยินดีจะสร้างอาคารสถานที่ราชการให้ โดยไม่ต้องรบกวนงบประมาณของทางราชการแต่อย่างใด เพื่อสนองเจตนาอันแน่วแน่ของประชาชนและเพื่อความเจริญของบ้านเมืองในอนาคต ร.ต.ท.พวง ศรีบุญลือ จึงประชุมกำนันทั้ง 4 ตำบล ซึ่งได้แก่ นายสงค์ วงษ์ไกร กำนันตำบลโนนเปือย นายสาย จันทพาล กำนันตำบลโพนงาม นายวรรณทอง ยาวะโนภาส กำนันตำบลกำแมด และนายหา ยาวะโนภาส กำนันตำบลไผ่ มีมติเป็นเอกฉันท์คัดเลือกชัยภูมิซึ่งได้แก่พื้นที่บางส่วนของ "ดงเย็น" เป็นที่ดอนและตั้งอยู่ใกล้ชิดกับหมู่บ้าน กุดชุม ตำบลโนนเปือย เป็นที่ตั้งกิ่งอำเภอกุดชุม

ปี พ.ศ. 2503 ก็ได้ลงมือสร้างกันอย่างจริงจัง โดยกำนันทั้ง 4 ตำบลดังกล่าว เป็นผู้นำที่เข้มแข็งรับอาสาชักชวนราษฎรสละตอไม้และแรงงานในการปราบพื้นที่ตั้งกิ่งอำเภอฯ ในอาณาบริเวณประมาณ 70 ไร่ และได้ตั้งปลัดอำเภอและหัวหน้าส่วนราชการประจำอำเภอยโสธรผลัดเปลี่ยนกันออกมาดำเนินการกำกับดูแลการก่อสร้างและข้าราชการผู้เป็นกำลังอันสำคัญยิ่งที่มีส่วนผลักดันให้งานนี้เป็นผลสำเร็จก็คือ นายพิสุทธิ์ ฟังเสนาะ ปลัดอำเภอโท อำเภอยโสธร ซึ่งนอกจากจะมากำกับดูแลการก่อสร้างเป็นประจำแล้วยังได้รับภารกิจพิเศษให้เป็นหัวหน้าคณะร่วมกับนายอ่วม นามสละ ที่ดินอำเภอยโสธร นายบุญชู ดีหนองยาง ครูใหญ่ ออกดำเนินการเรี่ยไรข้าวเปลือกจากราษฎรทั้ง 4 ตำบล เพื่อรวบรวมขายเอาเงินมาเป็นค่าใช้จ่ายสำหรับค่าช่างฝีมือ และวัสดุสำคัญในการก่อสร้าง ผลปรากฏว่าได้เงินจากการขายข้าวเปลือกเพียงพอแก่การดำเนินการตามวัตถุประสงค์ดังกล่าว ในที่สุดผลแห่งการร่วมมือร่วมใจของประชาชนและข้าราชการก็เสร็จสิ้นลงในราวเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2504 มีสถานที่ราชการและบ้านพักซึ่งสร้างด้วยน้ำพักน้ำแรงของราษฎรสำเร็จเรียบร้อย

อนึ่ง ผู้มีส่วนสำคัญยิ่งอีกท่านหนึ่งในการสนับสนุนเป็นกำลังใจให้การก่อสร้างกิ่งอำเภอกุดชุม เป็นผลสำเร็จคือ พระครูปลัดปาเรสโก (ผั่น ปาเรสโก) ลูกศิษย์ท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต เจ้าอาวาสวัดบ้านหนองหิน ตำบลหนองหิน อำเภอยโสธร และท่านเป็นผู้ริเริ่มก่อสร้างวัดประชาชุมพลขึ้นมาพร้อมๆ กับการสร้างกิ่งอำเภอฯ และในระยะเวลาต่อมาหลังจากสร้างกิ่งอำเภอกุดชุมแล้วเสร็จไม่นาน ท่านก็เป็นผู้ดำเนินการตั้งหลักเมืองให้เป็นศักดิ์ศรีแก่กิ่งอำเภอด้วย

เมื่อสร้างกิ่งอำเภอกุดชุม เสร็จแล้ว ร.ต.ท.พวง ศรีบุญลือ นายอำเภอยโสธร ก็ได้รายงานผลไปยังกระทรวงมหาดไทย ขอแยกตำบลโนนเปือย ตำบลโพนงาม ตำบลกำแมด และตำบลไผ่ จากอำเภอยโสธร ตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอกุดชุมตามนามหมู่บ้านกุดชุม ซึ่งสถานที่ที่ตั้งกิ่งอำเภอฯ อยู่ใกล้ที่สุด ในที่สุดได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอกุดชุม เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2504 โดยทางราชการได้แต่งตั้งนายพิสุทธิ์ ฟังเสนาะ ปลัดอำเภอโทอำเภอยโสธรมาดำรงตำแหน่งปลัดอำเภอโท ผู้เป็นหัวหน้าประจำกิ่งอำเภอกุดชุมคนแรก และเริ่มเปิดสถานที่ราชการติดต่อกับประชาชน เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2504 โดยผู้ว่าราชการจังหวัดอุบลราชธานี (นายกำจัด ผาติสุวัณ) เป็นประธานกระทำพิธีเปิดกิ่งอำเภอกุดชุม ต่อมาเมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2506 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะจากกิ่งอำเภอกุดชุมขึ้นเป็นอำเภอกุดชุม และต่อคณะปฏิวัติได้ประกาศยกฐานะอำเภอยโสธรขึ้นเป็นจังหวัดยโสธร อำเภอกุดชุมจึงเป็นอำเภอหนึ่งขึ้นอยู่กับจังหวัดยโสธรตั้งแต่นั้นมา

ต่อมาเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2521 กระทรวงมหาดไทยได้โอนตำบลไผ่ อำเภอกุดชุม ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอทรายมูล (ปัจจุบันเป็นตำบลไผ่ อำเภอทรายมูล) อำเภอเมืองยโสธร ในขณะนั้น เนื่องจากท้องที่ตำบลไผ่ อยู่ใกล้กับอำเภอทรายมูลมากกว่าอำเภอกุดชุม

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกุดชุมตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองพอก (จังหวัดร้อยเอ็ด) และอำเภอเลิงนกทา
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอไทยเจริญ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอป่าติ้ว อำเภอทรายมูล และ อำเภอเมืองยโสธร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอทรายมูล และอำเภอเสลภูมิ (จังหวัดร้อยเอ็ด)

แผนที่อำเภอกุดชุม

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกุดชุมแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 9 ตำบล 128 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

กุดชุม

(Kut Chum)

6.

หนองหมี

(Nong Mi)

2.

โนนเปือย

(Non Pueai)

7.

โพนงาม

(Phon Ngam)

3.

กำแมด

(Kammaet)

8.

คำน้ำสร้าง

(Kham Nam Sang)

4.

นาโส่

(Na So)

9.

หนองแหน

(Nong Nae)

5.

ห้วยแก้ง

(Huai Kaeng)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกุดชุมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลกุดชุมพัฒนา ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลกุดชุมและบางส่วนของตำบลโนนเปือย
• องค์การบริหารส่วนตำบลกุดชุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกุดชุม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลกุดชุมพัฒนา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนเปือย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนเปือย (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลกุดชุมพัฒนา)
• องค์การบริหารส่วนตำบลกำแมด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกำแมดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาโส่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาโส่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยแก้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยแก้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหมี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหมีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนงาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนงามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคำน้ำสร้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำน้ำสร้างทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแหน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแหนทั้งตำบล

การศาสนา

วัดในเขตเทศบาบตำบลกุดชุมพัฒนา

• วัดกุดชุมใน
• วัดวินิจธรรมาราม
• วัดประชาชุมพล
• วัดสามัคคีวนาราม

สถานที่ราชการสำคัญ

• ที่ว่าการอำเภอกุดชุม
• สถานีตำรวจภูธรกุดชุม
• โรงพยาบาลกุดชุม
• สำนักงานที่ดินจังหวัดยโสธร สาขากุดชุม
• สำนักงานสรรพากรพื้นที่ สาขากุดชุม
• สำนักงานสาธารณสุขอำเภอกุดชุม
• สำนักงานเกษตรอำเภอกุดชุม
• ที่ทำการการไปรษณีย์กุดชุม รหัสไปรษณีย์ 35140

• การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขากุดชุม

บุคคลสำคัญของอำเภอ

พระสงฆ์

• พระครูประโชติวรกิจ (หลวงปู่หม่าน) เจ้าคณะอำเภอกุดชุม
• พระครูโรจนธรรมจารี (หลวงปู่รส) เจ้าอาวาสวัดประชาชุมพล
• พระมหาเดวิทย์ ยสสี เจ้าอาวาสวัดวินิจธรรมาราม และพระนักเทศน์ชื่อดังของจังหวัดยโสธร

ศิลปิน

• ไผ่ พงศธร นักร้องชื่อดัง
• อรสา แสงเพชร นักร้องหมอลำ

สถานที่ท่องเที่ยว

• ภูทางเกวียน
• ภูหินปูน
• ภูถ้ำพระ
• ภูหมากพริก
• ภูแผงม้า
• น้ำตกนางนอน
• น้ำตกตาดหลาด
• หลวงพ่อทันใจ วัดวินิจธรรมาราม
• พระแม่กวนอิมโพธิสัตว์ ปางประทานพร วัดวินิจธรรมาราม
• พระพิฆเนศ ปางมหามงคลจักรวาล ปางที่ 33 วัดวินิจธรรมาราม