เจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด)
เจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด กุมมี (شیخ احمد قمی) เป็นพ่อค้าชาวเปอร์เซียที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในอาณาจักรอยุธยาในต้นพุทธศตวรรษที่ 22 เขาเป็นขุนนางที่มีอำนาจในราชสำนักสยามโดยได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นเจ้าพระยาบวรราชนายก เขาเป็นบรรพบุรุษของตระกูลขุนนางผู้มีอำนาจในกรุงรัตนโกสินทร์ คือ ตระกูลบุนนาค
เจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด) | |
|---|---|
_.jpg) | |
| สมุหนายก | |
| กษัตริย์ | สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม |
| ก่อนหน้า | ออกญาจักรี |
| ถัดไป | เจ้าพระยาอภัยราชา (ชื่น) |
| จุฬาราชมนตรี คนที่ 1 | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2145 – พ.ศ. 2170 | |
| กษัตริย์ | สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเด็จพระเอกาทศรถ สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม |
| ก่อนหน้า | สถาปนาตำแหน่งขึ้นใหม่ |
| ถัดไป | พระยาจุฬาราชมนตรี (แก้ว) |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | เชค-อะหมัด กุมมี หรือ ชัยคอะหมัด กุมมี (شیخ احمد قمی) [1] กุนี,เมืองอัสตะราบาด จักรวรรดิซาฟาวิยะห์ (อิหร่าน) พ.ศ. 2086 |
| เสียชีวิต | พ.ศ. 2174 (88 ปี) กรุงศรีอยุธยา อาณาจักรอยุธยา |
| ที่ไว้ศพ | สุสานเจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด) ปัจจุบันอยู่ในพื้นที่มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา |
| เชื้อชาติ | เปอร์เซีย |
| ศาสนา | อิสลาม นิกายชีอะฮ์ |
| คู่สมรส | ท่านเชย |
| บุตร | เจ้าพระยาอภัยราชา (ชื่น) |
ประวัติ
แก้อะหมัดเกิดในเปอร์เซียประมาณปี พ.ศ. 2086 บางครั้งกล่าวว่าเขามาจากเมืองโกม ทางตอนใต้ของกรุงเตหะราน[2] อย่างไรก็ตาม เตช บุนนาค อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ทายาทของเขาโต้แย้งเรื่องนี้ โดยอ้างว่าบรรพบุรุษของเขามาจากเมืองที่เรียกว่า กูนี ในจังหวัดมาซานดารัน/ภูมิภาคแอสตาราบัด ทางตอนใต้ของทะเลแคสเปียน[3] เขามีน้องชายคนหนึ่งชื่อ มูฮัมหมัด ซาอิด ซึ่งต่อมาได้อพยพมาสยามพร้อมกับเขา[4] พวกเขาอาจมาถึงสยามราว พ.ศ. 2138 หรือต้นรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช[5] เขาตั้งร้านค้าที่ตำบลท่ากยี เขาได้ภรรยาเป็นชาวสยามและกลายเป็นคนร่ำรวย
การเดินทางสู่กรุงศรีอยุธยา
แก้ในยุคสมัยที่ท่านเฉกอะหมัดเดินทางเข้ามากรุงศรีอยุธยานั้น เป็นยุคที่โปรตุเกสเรืองอำนาจทางทะเลในแถบมหาสมุทรอินเดีย ทำให้พ่อค้าชาวพื้นเมืองต้องใช้เส้นทางขนส่งสินค้าทางบกเป็นช่วง ๆ เส้นทางที่เป็นไปได้ในการเดินทางจากอิหร่านเข้าสู่กรุงศรีอยุธยาในสมัยนั้น คือเดินเท้าจากเมืองแอสตะราบาดเข้าสู่แคว้นคุชราตในอินเดียตะวันตก จากนั้น เดินเท้าตัดข้ามประเทศอินเดียมายังฝั่งตะวันออกทางด้านโจฬมณฑล จากนั้นลงเรือข้ามอ่าวเบงกอลและทะเลอันดามันมายังเมืองตะนาวศรีหรือเมืองมะริด แล้วจึงเข้าสู่กรุงศรีอยุธยา
ปลายแผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เฉกอะหมัดและมหฺหมัดสะอิด (محمد سعيد) พร้อมบริวารได้เข้ามายังกรุงศรีอยุธยา ตั้งบ้านเรือนและห้างร้านค้าขาย อยู่ที่ตำบลท่ากายี ท่านค้าขายจนกระทั่งมีฐานะเป็นเศรษฐีใหญ่ในกรุงศรีอยุธยา ภายหลังมหฺหมัดสะอิดได้เดินทางกลับเปอร์เซีย ท่านสมรสกับคุณหญิงเชย มีบุตร 2 คนและธิดา 1 คน ได้แก่
- เป็นชายชื่อ ชื่น ซึ่งต่อมาคือ เจ้าพระยาอภัยราชา (ชื่น) สมุหนายก ในแผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง
- เป็นชายชื่อ ชม ถึงแก่กรรมแต่เมื่อยังเป็นหนุ่ม
- เป็นหญิงชื่อ ชี เป็นสนมเอกในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ภายหลังแต่งงานกับพระยาศรีเนาวรัตน์ (อากามะหะหมัด آقا محمد) บุตรของมหฺหมัดสะอิด
ปฐมจุฬาราชมนตรี
แก้ปลายแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม ท่านเฉกอะหมัดได้ช่วยปรับปรุงราชการกรมท่า จนได้ผลดี จึงโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาเฉกอะหมัดรัตนราชเศรษฐีเจ้ากรมท่าขวาและจุฬาราชมนตรี นับได้ว่าท่านเป็นปฐมจุฬาราชมนตรีและเป็นผู้นำพาศาสนาอิสลามนิกายชีอะหฺอิษนาอะชะรียะหฺมาสู่ประเทศไทย ต่อมาท่านเฉกอะหมัดพร้อมด้วยมิตรสหายร่วมใจกันปราบปรามชาวต่างชาติกลุ่มหนึ่งที่ก่อการจลาจลและจะยึดพระบรมมหาราชวัง จึงโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าพระยาเฉกอะหมัด รัตนาธิบดี สมุหนายกอัครมหาเสนาบดีฝ่ายเหนือ
สายสกุล
แก้_-_panoramio_(5).jpg)
ในปลายแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าปราสาททองโปรดเกล้าฯ ให้ท่านเฉกอะหมัดซึ่งมีอายุ 87 ปี เป็นเจ้าพระยาบวรราชนายกจางวางกรมมหาดไทย ท่านได้ถึงแก่อสัญกรรม เมื่อ พ.ศ. 2174 รวมอายุ 88 ปี ท่านเฉกอะหมัดนี้ท่านเป็นต้นสกุลของไทยมุสลิมหลายนามสกุลและสกุลบุนนาค เป็นต้นสกุลของเจ้าพระยาหลายท่านในระยะเวลาต่อมา อาทิ เจ้าพระยาอภัยราชา (ชื่น) เจ้าพระยาชำนาญภักดี (สมบุญ) เจ้าพระยาเพชรพิไชย (ใจ) และมีบรรดาศักดิ์เป็นสมเด็จเจ้าพระยาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ถึง 3 ท่าน คือ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) รวมทั้งเป็นต้นสกุลของสายสกุลที่มีความสำคัญต่อการปกครองประเทศตลอดมา สถานที่ฝังศพของท่านเฉกอะหมัด ตั้งอยู่ในบริเวณมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
อ้างอิง
แก้- ↑ สุดารา สุจฉายา. ประวัติศาสตร์เก็บตกที่อิหร่าน ย้อนรอยสายสัมพันธ์ไทย-เปอร์เซีย. กรุ่นกลิ่นอารยธรรมเปอร์เซียในเมืองสยาม. กรุงเทพฯ : มติชน, 2550. หน้า 138
- ↑ Marcinkowski, Muhammad Ismail, "From Isfahan to Ayuthayya: Contacts Between Iran and Siam in the 17th Century", pp. 85-87
- ↑ Persia-Siam connection clarified
- ↑ "History of Ayutthaya"
- ↑ Sthapitanond, Nithi, and Mertens, Brian, "Architecture of Thailand: A Guide to Tradition and Contemporary Forms" pg. 112-5
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- พิทยา บุนนาค. มุสลิมผู้นำ"ปฐมจุฬาราชมนตรี" คนแรกในสยาม. กทม. มติชน. 2548
| ก่อนหน้า | เจ้าพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมัด) | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| สถานปนาตำแหน่งขึ้นใหม่ | 
|
พระยาจุฬาราชมนตรี คนที่ 1 (พ.ศ. 2145 – 2170) |
|
พระยาจุฬาราชมนตรี (แก้ว) |