บุนนาค
| บุนนาค | |
|---|---|
| |
| ต้นบุนนาคที่ Thelwatta ศรีลังกาตะวันออกเฉียงใต้ | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| โดเมน: | ยูแคริโอตา |
| อาณาจักร: | พืช |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง |
| เคลด: | พืชดอก |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงคู่แท้ |
| เคลด: | โรสิด |
| อันดับ: | อันดับโนรา |
| วงศ์: | Calophyllaceae |
| สกุล: | Mesua L. |
| สปีชีส์: | Mesua ferrea |
| ชื่อทวินาม | |
| Mesua ferrea L. | |
| ชื่อพ้อง | |
|
Mesua coromandelina Wight | |
บุนนาค หรือ สารภีดอย หรือ นาคบุตร เป็นไม้ยืนต้น เนื้อแข็ง ดอกหอม อยู่ในวงศ์เดียวกันกับส้มป่องและติ้วแดง พบได้ในอินเดียและศรีลังกา
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ แก้
เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ พบได้ในป่าดิบชื้น ตามริมห้วย ลำธาร ที่ระดับความสูงไม่เกิน 6-700 เมตร ต้นสูงประมาณ 25-30 เมตร เป็นไม้เนื้อแข็ง ลำต้นสีน้ำตาล ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปขอบขนานแคบ กว้าง 2-3 ซ.ม. ยาว 7-12 ซ.ม.ใบอ่อนจะมีสีแดง ดอกสีขาวหอมเย็น ออก เป็นกระจุก 2-1 ดอก กลีบดอกรูปไข่กลับ ปลายกลีบย่นเล็กน้อย มีเกสรเพศผู้ยาวประมาณ 1.5 ซม.กลีบเลี้ยงกลมโค้งขนาด 1.5 ซ.ม.
เป็นไม้วงศ์เดียวกับ ต้นชะมวงหรือส้มป่อง มะดะหรือมังคุดป่า ต้นติ้วแดงและ ต้นติ้วขน จัดกลุ่มอยู่ในไม้พวก Iron wood คือเนื้อแข็ง ซึ่งมีอยู่ในหลายประเทศ ต้นบุนนาคสามารถพบได้ในอินเดียและศรีลังกา
ประโยชน์ แก้
ในตำรายาแผนไทย พบว่าแทบทุกส่วนของบุนนาคนำมาใช้ประโยชน์ทางยาได้หมด
- เนื้อไม้ - เป็นไม้เนื้อแข็งใช้ทำหมอนรถไฟ การก่อสร้าง ด้านร่ม เป็นต้น
- ใบ-ใช้รักษาบาดแผล แก้แผลสด แก้พิษงู
- เปลือกต้น -แก้พิษงู แก้ฟกช้ำ
- แก่น -แก้เลือดออกตามไรฟัน บำรุงโลหิต
- ดอกแห้ง - เป็นยาฝาดสมาน ขับลมแก้ลมในไส้ บำรุงธาตุ บำรุงโลหิต บำรุงหัวใจ
- เมล็ด - มีน้ำมันที่กลั่นใช้ผสมเครื่องสำอาง และอื่น ๆ
- ดอกสด - มีน้ำมันหอมระเหย ปัจจุบันนำมาปลูกเป็นไม้ประดับกันอย่างแพร่หลาย
- ราก - ขับลมในลำไส้ บำรุงโลหิต แก้กลิ่นเหม็นสาบในร่างกาย
เกร็ดความรู้ แก้
- บุนนาคเป็นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดพิจิตร
ภาพ แก้
-
-
ใบอ่อนและดอก
-
ใบอ่อนและดอก
-
ผลอ่อน
-
ผลสุก
อ้างอิง แก้
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
- Caldecott, Todd (2006). Ayurveda: The Divine Science of Life. Elsevier/Mosby. ISBN 0-7234-3410-7. Contains a detailed monograph on Mesua ferrea (Nagakeshara) as well as a discussion of health benefits and usage in clinical practice. Available online at https://web.archive.org/web/20101229121750/http://www.toddcaldecott.com/index.php/herbs/learning-herbs/312-nagakeshara
- Sriracha College: Mesua ferrea(in Thai; numerous photos)