อินทุรัตนา บริพัตร

อินทุรัตนา บริพัตร (ประสูติ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2465) มีนามเดิมว่า หม่อมเจ้าอินทุรัตนา และ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา เป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต กับหม่อมสมพันธุ์ บริพัตร ณ อยุธยา และเป็นเจ้านายในราชวงศ์จักรีที่พระชันษาสูงที่สุดในปัจจุบัน

อินทุรัตนา บริพัตร
เกิด	หม่อมเจ้าอินทุรัตนา 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2465
คู่สมรส	สมหวัง สารสาส (2496–ไม่ทราบ; หย่า)
บุตร	ธรณินทร์ สารสาส สินนภา สารสาส สันติ สารสาส
บุพการี	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต หม่อมสมพันธุ์ บริพัตร ณ อยุธยา

ประวัติ

อินทุรัตนาเป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ประสูติแต่หม่อมสมพันธุ์ บริพัตร ณ อยุธยา (สกุลเดิม ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา; ธิดาพระยาวทัญญูวินิจฉัย (หม่อมหลวงชุ่ม ปาลกะวงศ์) กับคุณหญิงเลี่ยน วทัญญูวินิจฉัย (สกุลเดิม บุนนาค)) ประสูติเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2464 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2465) ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เมื่อประสูติดำรงพระยศที่ "หม่อมเจ้าอินทุรัตนา ในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต" มีอนุชาร่วมหม่อมมารดาสององค์ คือ หม่อมเจ้าสุขุมาภินันท์ และหม่อมเจ้าชายไม่มีพระนาม (ถึงชีพิตักษัยหลังประสูติได้ 3-4 วัน ในปลายรัชกาลที่ 6) มีเชษฐาและเชษฐภคินีต่างหม่อมมารดาอีกแปดพระองค์

เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกหม่อมเจ้าอันเป็นพระโอรสธิดาในสมเด็จเจ้าฟ้าซึ่งพระชนนีทรงศักดิ์ชั้นสมเด็จ ซึ่งมารดามิได้เป็นเจ้าขึ้นดำรงพระยศเป็น "พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า" หม่อมเจ้าอินทุรัตนาและหม่อมเจ้าสุขุมาภินันท์ ในสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต จึงมีพระยศขึ้นเป็น "พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า" พร้อมกัน

ต่อมาขณะพระชันษา 10 ปี พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดพระราชพิธีโสกันต์และพิธีเกศากันต์พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทธสิริโสภา และหม่อมเจ้ากาญจนฉัตร ฉัตรชัย เมื่อวันที่ 28-29 มีนาคม พ.ศ. 2474 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2475) นับเป็นพระราชพิธีโสกันต์และพิธีเกศากันต์ครั้งสุดท้าย ก่อนการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 หลังจากนั้นก็ไม่มีพระราชพิธีโสกันต์และพิธีเกศากันต์อีกเลยจนถึงปัจจุบัน

ชีวิตครอบครัว

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา ได้ขอพระราชทานกราบถวายบังคมทูลลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เพื่อสมรสกับร้อยเอก สมหวัง สารสาส (บุตรของพระสารสาสน์พลขันธ์ (ลอง สุนทานนท์) กับสวัสดิ์ สารสาสน์พลขันธ์ (สกุลเดิม อัศวนนท์)) และเป็นพี่ชายของหม่อมงามจิตต์ บุรฉัตร ณ อยุธยา (หม่อมในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร)) เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 นับเป็นเจ้านายชั้นพระองค์เจ้าพระองค์แรกและพระองค์เดียวที่ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์เพื่อสมรส พิธีสมรสจัดขึ้นในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 ทั้งสองมีบุตร-ธิดาด้วยกันสามคน ได้แก่

• ธรณินทร์ สารสาส (เกิด 20 กันยายน พ.ศ. 2496) สมรสกับสุมิตรา เรืองสมวงศ์ มีบุตรธิดาสองคน ได้แก่
  • แคทเธอรีน สารสาส
  • เควิน สารสาส
• สินนภา สารสาส (เกิด 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2499) สมรสและหย่ากับอนันต์ ตาราไต
• สันติ สารสาส (ชื่อเดิม พญาณินทร์; เกิด 10 สิงหาคม พ.ศ. 2507) สมรสกับสุรีรัตน์ สีดาวรพงษ์ มีบุตรหนึ่งคน คือ
  • ปรัชญ์ สารสาส

ต่อมาทั้งสองได้หย่ากัน โดยร้อยเอกสมหวังได้สมรสใหม่กับพนิดา สารสาส (สกุลเดิม กำเนิดกาญจน์)

วันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2559 พลเรือโท พิเชฐ ตานะเศรษฐ เจ้ากรมยุทธศึกษาทหารเรือ นำคณะนายทหารชั้นผู้ใหญ่เข้าเฝ้าพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา เพื่อทูลเชิญให้เสด็จร่วมงานวันบริพัตร ในฐานะพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต

อินทุรัตนาเป็นเจ้านายในราชวงศ์จักรีที่พระชันษาสูงที่สุดในปัจจุบัน และเป็นป้าของหม่อมราชวงศ์สุขุมพันธุ์ บริพัตร อดีตผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร

เกียรติยศ

ฐานันดรศักดิ์และคำนำหน้านาม

ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา (พ.ศ. 2470–2496)
การทูล	ฝ่าพระบาท
การแทนตน	เกล้ากระหม่อม/เกล้ากระหม่อมฉัน
การขานรับ	เกล้ากระหม่อม/เพคะ

• 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2465 – 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 : หม่อมเจ้าอินทุรัตนา
  • 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2465 – 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 : หม่อมเจ้าอินทุรัตนา ในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต
  • 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 – 21 มีนาคม พ.ศ. 2469 : หม่อมเจ้าอินทุรัตนา ในสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต
  • 21 มีนาคม พ.ศ. 2469 – 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 : หม่อมเจ้าอินทุรัตนา ในสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
• 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2470 – 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 : พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอินทุรัตนา
• 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 – ไม่ทราบ : นางอินทุรัตนา สารสาส
• ไม่ทราบ – ปัจจุบัน : นางอินทุรัตนา บริพัตร

พงศาวลี

พงศาวลีของอินทุรัตนา บริพัตร

16. (=20) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย               8. (=10) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                       17. (=21) สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์               9. สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี                       19. หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา               2. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต                                   20. (=16) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย               10. (=8) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                       21. (=17) สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี               5. สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี                             22. สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค)               11. เจ้าคุณจอมมารดาสำลี ในรัชกาลที่ 4                       23. คล้าย บุนนาค               1. อินทุรัตนา บริพัตร                                         6. พระยาวทัญญูวินิจฉัย (หม่อมหลวงชุ่ม ปาลกะวงศ์)                             3. หม่อมสมพันธุ์ บริพัตร ณ อยุธยา                                   28. เจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค)               14. พระยาประภากรวงศ์วรวุฒิภักดี (ชาย บุนนาค)                       29. อ่วม บุนนาค               7. เลี่ยน วทัญญูวินิจฉัย                             15. ชื่น บุนนาค