อำเภอวังทอง

วังทอง เป็น 1 ใน 9 อำเภอของจังหวัดพิษณุโลก เดิมมีพื้นที่ขนาดใหญ่มาก ต่อมามีการแบ่งพื้นที่การปกครองออกในพื้นที่ 3 จังหวัด คือ ครอบคลุมท้องที่ทั้งหมดของอำเภอวังทอง อำเภอเนินมะปราง บางส่วนของอำเภอบางกระทุ่ม ในจังหวัดพิษณุโลก พื้นที่ทั้งหมดของอำเภอสากเหล็ก บางส่วนของอำเภอเมืองพิจิตร บางส่วนของอำเภอวังทรายพูน ในจังหวัดพิจิตร รวมไปถึงพื้นที่ของอำเภอวังโป่งทั้งหมด ในจังหวัดเพชรบูรณ์

อำเภอวังทอง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Wang Thong
น้ำตกวังนกแอ่น (สวนรุกชาติสกุโณทยาน)
คำขวัญ:  ล้ำค่าเขาสมอแคลง ล่องแก่งชมไพร ผัดไทยขึ้นชื่อ เลื่องลือส้มแผ่น ดินแดนน้ำตกงาม
แผนที่จังหวัดพิษณุโลก เน้นอำเภอวังทอง
พิกัด: 16°49′27″N 100°25′43″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พิษณุโลก
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,687.05 ตร.กม. (651.37 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	118,501 คน
• ความหนาแน่น	70.24 คน/ตร.กม. (181.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	65130, 65220 (เฉพาะตำบลบ้านกลางและแก่งโสภา)
รหัสภูมิศาสตร์	6508
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอวังทอง ถนนพิษณุโลก-หล่มสัก ตำบลวังทอง อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก 65130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอวังทองมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอวัดโบสถ์ อำเภอชาติตระการ และอำเภอนครไทย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอนครไทย อำเภอเขาค้อ (จังหวัดเพชรบูรณ์) และอำเภอเนินมะปราง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเนินมะปราง อำเภอสากเหล็ก (จังหวัดพิจิตร) และอำเภอบางกระทุ่ม
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองพิษณุโลกและอำเภอวัดโบสถ์

ประวัติ

ตามหลักฐาน อำเภอวังทองตั้งเป็นอำเภอเมื่อปี พ.ศ. 2438 ในเวลานั้นยังไม่มีเขตการปกครอง ตั้งอยู่ที่บ้านสามเรือน ซึ่งเรียกว่า อำเภอนครป่าหมาก ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2441 ได้ย้ายจากบ้านสามเรือน ตำบลนครป่าหมาก มาตั้งที่บ้านวังทอง ตำบลตลาดชุม (ปัจจุบัน คือ ตำบลวังทอง ตรงกับตลาดเทศบาลวังทอง) แต่ยังคงใช้ชื่อเดิม

ในปี พ.ศ. 2451 ท้องที่ตำบลสากเหล็ก ตำบลป่ามะคาบ และตำบลวังโป่ง เขตอำเภอนครป่าหมาก มีระยะทางห่างไกลจากตัวอำเภอจึงได้โอนพื้นที่ตำบลสากเหล็ก ตำบลป่ามะคาบ ไปขึ้นกับอำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร และโอนพื้นที่ตำบลวังโป่งไปขึ้นกับกิ่งอำเภอชนแดน จังหวัดเพชรบูรณ์

ในปี พ.ศ. 2470 ได้ประกาศจัดตั้งเขตการปกครองกิ่งอำเภอบางกระทุ่ม โดยขึ้นต่ออำเภอเมืองพิษณุโลก มีการโอนพื้นที่ตำบลเนินกุ่ม ตำบลไผ่ล้อม และตำบลนครป่าหมาก ไปเป็นเขตปกครองของกิ่งอำเภอบางกระทุ่ม และได้รับโอนพื้นที่ตำบลบ้านกลาง ตำบลแก่งโสภา ซึ่งขณะนั้นอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอเมืองนครไทย ให้มาขึ้นกับเขตการปกครองของทางอำเภอ ต่อมาบริเวณที่ว่าการอำเภอนครป่าหมากได้ถูกน้ำเซาะตลิ่งพัง จึงได้ย้ายที่ว่าการอำเภออีกครั้งหนึ่งเมื่อปี พ.ศ. 2482 ได้เปลี่ยนชื่อตำบลที่ตั้งอำเภอจากชื่อตำบลตลาดชุม เป็น "ตำบลวังทอง" และเปลี่ยนชื่ออำเภอให้เป็น "อำเภอวังทอง" มาจนถึงปัจจุบันนี้

ในวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2499 ได้จัดตั้งสุขาภิบาลวังทองในท้องที่บางส่วนของตำบลวังทอง

ในปี พ.ศ. 2510 ได้แยก 5 หมู่บ้านของตำบลวังทอง ตำบลท่าหมื่นราม และตำบลแม่ระกา แล้วตั้งเป็นตำบลหนองพระ

ในปี พ.ศ. 2514 ได้แยก 9 หมู่บ้านของตำบลบ้านมุง แล้วจัดตั้งเป็นตำบลไทรย้อย และได้แยก 8 หมู่บ้านของตำบลท่าหมื่นราม โดยตั้งเป็นตำบลพันชาลี

ในปี พ.ศ. 2519 ได้มีการแบ่งพื้นที่อีกครั้งโดยประกาศจัดตั้งเขตการปกครองกิ่งอำเภอเนินมะปราง โดยมีพื้นที่ตำบลชมพู ตำบลบ้านมุง ตำบลไทรย้อย

ในปี พ.ศ. 2521 ได้แยก 9 หมู่บ้านของตำบลไทรย้อย และจัดตั้งเป็นตำบลวังโพรง ในเขตกิ่งอำเภอเนินมะปราง

ในปี พ.ศ. 2523 ได้แยก 9 หมู่บ้านของตำบลวังทอง แล้วจัดตั้งเป็นตำบลดินทอง รวมทั้งได้แยกอีก 7 หมู่บ้านของตำบลบ้านมุง และจัดตั้งเป็นตำบลบ้านน้อยซุ้มขี้เหล็ก ในกิ่งอำเภอเนินมะปราง

ในปี พ.ศ. 2526 ยกฐานะกิ่งอำเภอเนินมะปราง อำเภอวังทอง เป็นอำเภอเนินมะปราง

ในปี พ.ศ. 2542 ได้ยกฐานะสุขาภิบาลวังทอง เป็น เทศบาลตำบลวังทอง ด้วยผลของกฎหมาย

ในปี พ.ศ. 2546 ได้กำหนดเขตหมู่บ้านใหม่ โดยที่ตำบลบ้านกลางได้แยกบ้านหนองปรือ หมู่ที่ 1 และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 27 บ้านปลายนา และบ้านเจริญผล หมู่ที่ 5 ตำบลหนองพระ และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 12 บ้านพัฒนาทร

ในปี พ.ศ. 2547 ได้มีการกำหนดเขตหมู่บ้านใหม่อีกครั้ง ดังนี้

• ตำบลวังทอง ได้แยกบ้านน้ำด้วน หมู่ที่ 3 และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 13 บ้านน้ำเย็น รวมทั้งบ้านตาลโปร่ง หมู่ที่ 2 ได้แยกจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 14 บ้านหนองบอน และบ้านเสือลากหาง หมู่ที่ 9 แยกเป็นหมู่ที่ 15 บ้านศรีชนูทิศ
• ตำบลชัยนามได้แยกบ้านท่าโปร่ง หมู่ที่ 4 จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 9 บ้านคลองนาเมี่ยง
• ตำบลวังนกแอ่นได้แยกบ้านท่าข้าม หมู่ที่ 5 และตั้งเป็นหมู่ที่ 20 บ้านแสนสุขพัฒนา

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอวังทองแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 11 ตำบล 168 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

วังทอง

(Wang Thong)

15 หมู่บ้าน

7.

ท่าหมื่นราม

(Tha Muen Ram)

14 หมู่บ้าน

2.

พันชาลี

(Phan Chali)

17 หมู่บ้าน

8.

วังนกแอ่น

(Wang Nok Aen)

20 หมู่บ้าน

3.

แม่ระกา

(Mae Raka)

15 หมู่บ้าน

9.

หนองพระ

(Nong Phra)

12 หมู่บ้าน

4.

บ้านกลาง

(Ban Klang)

27 หมู่บ้าน

10.

ชัยนาม

(Chai Nam)

8 หมู่บ้าน

5.

วังพิกุล

(Wang Phikun)

15 หมู่บ้าน

11.

ดินทอง

(Din Thong)

11 หมู่บ้าน

6.

แก่งโสภา

(Kaeng Sopha)

13 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอวังทองประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลวังทอง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวังทอง
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังทอง (นอกเขตเทศบาลตำบลวังทอง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลพันชาลี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพันชาลีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแม่ระกา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่ระกาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกลาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกลางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังพิกุล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังพิกุลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแก่งโสภา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแก่งโสภาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหมื่นราม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าหมื่นรามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังนกแอ่น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังนกแอ่นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองพระทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชัยนาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชัยนามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดินทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดินทองทั้งตำบล