ยุครณรัฐ

บทความนี้เกี่ยวกับยุคสมัยในประวัติศาสตร์จีน สำหรับยุคสมัยที่มีชื่อเดียวกันในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น ดูที่ ยุคเซ็งโงกุ สำหรับการใช้งานแบบอื่น ดูที่ ยุครณรัฐ (แก้ความกำกวม)

จั้นกั๋ว (จีนตัวย่อ: 战国; จีนตัวเต็ม: 戰國; พินอิน: Zhànguó) ซึ่งมีการแปลว่า รณรัฐ นั้น เป็นยุคหนึ่งในประวัติศาสตร์จีนซึ่งมีการรบรากันระหว่างรัฐต่าง ๆ รวมถึงการปฏิรูประบบราชการและทหาร ยุคนี้เกิดขึ้นหลังจากยุคชุนชิว (春秋) และสิ้นสุดลงเมื่อฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝) รวมรัฐต่าง ๆ เข้าเป็นจักรวรรดิจีนอันหนึ่งอันเดียวภายใต้การปกครองของราชวงศ์ฉิน (秦朝)

ยุครณรัฐ 戰國時代
ประมาณ 475–221 ปีก่อนคริสต์ศักราช
รัฐ 7 รัฐในประมาณ 260 ปีก่อนคริสต์ศักราช (เยียน (燕), จ้าว (趙), หาน (韩), เว่ย์ (魏), ฉี (齐), ฉู่ (楚) และฉิน (秦))

ยุครณรัฐ
"ยุครณรัฐ" ในอักษรตราประทับ (บน), ตัวเต็ม (กลาง) และตัวย่อ (ล่าง)
อักษรจีนตัวเต็ม	戰國時代
อักษรจีนตัวย่อ	战国时代
ฮั่นยฺหวี่พินอิน	Zhànguó Shídài
ความหมายตามตัวอักษร	"ยุครณรัฐ"
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Zhànguó Shídài จู้อิน ㄓㄢˋ   ㄍㄨㄛˊ ㄕˊ   ㄉㄞˋ กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ Janngwo Shyrday เวด-ไจลส์ Chan4-kuo2 Shih2-tai4 ทงย่งพินอิน Jhànguó Shíhdài อักษรโรมันแบบเยล Jàn'gwó Shŕdài IPA [ʈʂân.kwǒ ʂɻ̩̌.tâi] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Jin'gwok Sìhdoih IPA [tsīːn.kʷɔ̄ːk̚ sȉː.tɔ̀ːy] ยฺหวิดเพ็ง Zin3gwok3 Si4doi6 ภาษาหมิ่นใต้ เป่อ่วยยีภาษาฮกเกี้ยน Chiàn-kok sî-tāi ไถหลัว Tsiàn-kok sî-tāi ภาษาจีนยุคกลาง ภาษาจีนยุคกลาง /t͡ɕiᴇnH kwək̚ d͡ʑɨ dʌiH/ ภาษาจีนเก่า Baxter–Sagart (2014) tar-s [C.q]ʷˤək [d]ə (~ [d]əʔ) lˤək-s

ถึงแม้นักวิชาการจะกำหนดการเริ่มยุคนี้ไว้ในช่วงเวลาต่าง ๆ กันในระหว่าง 481–403 ปีก่อนคริสตกาล แต่ซือหม่า เชียน (司馬遷) นักวิชาการสมัยราชวงศ์ฮั่น กำหนดว่า ยุคนี้เริ่มเมื่อ 475 ปีก่อนคริสตกาล และความเห็นของซือหม่า เชียน นั้นได้รับการอ้างอิงมากที่สุด ส่วนการผนวกจักรวรรดิจีนที่ทำให้ยุคนี้สิ้นสุดลงนั้น เกิดเมื่อ 221 ปีก่อนคริสตกาล

ชื่อยุคว่า "จั้นกั๋ว" นั้น มีที่มาจากชื่อเอกสารสมัยราชวงศ์ฮั่นฉบับหนึ่ง คือ จั้นกั๋วเช่อ (戰國策)

ภูมิศาสตร์

ในยุคนั้น มีรัฐ 7 รัฐซึ่งรบรากันเพื่อชิงความเป็นใหญ่ เรียกกันว่า "จั้นกั๋วชี-สฺยง" (戰國七雄; "เจ็ดผู้ทรงอำนาจ[ยุค]จั้นกั๋ว") ประกอบด้วย

• รัฐฉิน (秦) อยู่สุดฟากตะวันตก มีศูนย์กลางอยู่ ณ หุบผาแม่น้ำเว่ย์ (渭河) ภูมิภาคกวันจง (關中) ซึ่งเป็นจุดภูมิศาสตร์ที่กันรัฐอื่นเข้ามาย่ำยี แต่ก็มีผลให้รัฐฉินเองขยายอิทธิพลของตัวได้อย่างจำกัดในช่วงแรก
• รัฐจิ้นทั้งสาม เป็นรัฐที่สืบทอดมาจากรัฐจิ้น (晉) ในสมัยโบราณ ได้แก่
  • รัฐหาน (韓) อยู่ทางใต้ทอดไปตามแม่น้ำหวง (黃河) ควบคุมเส้นทางเข้าถึงรัฐฉิน
  • รัฐเว่ย์ (魏) อยู่ใจกลาง ราว ๆ พื้นที่ซึ่งปัจจุบันเป็นภาคตะวันออกของมณฑลเหอหนาน (河南)
  • รัฐจ้าว (趙) อยู่เหนือสุด ราว ๆ พื้นที่ซึ่งปัจจุบันเป็นภาคใต้ของมณฑลเหอเป่ย์ (河北) และภาคเหนือของมณฑลชานซี (山西)
• รัฐฉี (齊) อยู่ภาคตะวันออก ใจกลางคาบสมุทรชานตง (山東半島)
• รัฐฉู่ (楚) อยู่ภาคใต้ ดินแดนหลักอยู่รอบหุบผาแม่น้ำฮั่น (漢江) ภายหลังเลื่อนไปแม่น้ำฉาง (長江)
• รัฐเยียน (燕) อยู่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ใจกลางพื้นที่ซึ่งปัจจุบันคือเป่ย์จิง (北京) ในปลายยุคจั้นกั๋ว รัฐเยียนได้รุกขึ้นภาคตะวันออกเฉียงใต้เพื่อเริ่มยึดครองคาบสมุทรเหลียวตง (遼東半島)

ดูเพิ่ม

• ยุคเซ็งโงกุ – ยุคในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นที่ตั้งชื่อตามยุคนี้
• ยุคสามก๊ก
• สมัยขุนศึก
• สามราชอาณาจักรเกาหลี - ยุคในประวัติศาสตร์เกาหลี

อ้างอิง

ข้อมูล

• Cotterell, Arthur (2010), Asia, a Concise History, Singapore: John Wiley & Sons, ISBN 978-0-470-82959-2.
• Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. (2006), Pre-Modern East Asia: A Cultural, Social, and Political History, Boston, MA: Houghton-Mifflin Company, ISBN 0-618-13386-0.
• Lewis, Mark Edward (1999), "Warring States Political History", ใน Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward L. (บ.ก.), The Cambridge history of ancient China: from the origins of civilization to 221 B.C., Cambridge University Press, pp. 587–649, ISBN 978-0-521-47030-8.
• Lu, Liqing; Ke, Jinhua (2012), "A Concise History of Chinese Psychology of Religion", Pastoral Psychology, 61 (5–6): 623–639, doi:10.1007/s11089-011-0395-y, S2CID 144556354.
• Tzu, Sun; Griffith, Samuel B. (1963), The Art of War, New York, NY: Oxford University Press

อ่านเพิ่ม

• Li Xueqin (1985). Eastern Zhou and Qin Civilizations. แปลโดย Chang, K.C. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-03286-2.
• Yap, Joseph P. (2009). Wars with the Xiongnu: A Translation from Zizhi Tongjian. Bloomington, Indiana, U.S.A.: AuthorHouse. ISBN 978-1-4490-0604-4.
• Sima Guang (2016). Zizhi Tongjian: Warring States and Qin. Vol. 1 to 8 - 403-207 BCE. แปลโดย Yap, Joseph P. CreateSpace. ISBN 978-1533086938. LCCN 2016908788.