ภาษาโอกินาวะ

ระวังสับสนกับ ภาษญี่ปุ่นโอกินาวะ

ภาษาโอกินาวะ (โอกินาวะ: 沖縄口, ウチナーグチ, Uchināguchi, ʔut͡ɕinaːɡut͡ɕi) หรือ ภาษาโอกินาวะกลาง เป็นภาษากลุ่มรีวกีวเหนือที่มีผู้พูดโดยหลักในเกาะโอกินาวะส่วนใต้ เช่นเดียวกันกับหมู่เกาะรอบ ๆ อย่างเครามะ, คูเมจิมะ, โทนากิ, อางูนิ และเกาะรอบนอกขนาดเล็กหลายแห่ง ภาษาโอกินาวะกลางมีความแตกต่างจากคำพูดของภาษาโอกินาวะเหนือที่อยู่ในภาษาคูนิงามิ ทั้งสองภาษาถูกจัดให้อยู่ในสถานะมีความเสี่ยง

ภาษาโอกินาวะ
沖縄口 ウチナーグチ Uchināguchi
ออกเสียง	/ʔut͡ɕinaːɡut͡ɕi/
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศญี่ปุ่น
ภูมิภาค	หมู่เกาะโอกินาวะตอนใต้
จำนวนผู้พูด	เปลี่ยนแปลง  (2000)
ตระกูลภาษา	ญี่ปุ่น รีวกีว รีวกีวเหนือ ภาษาโอกินาวะ
ระบบการเขียน	ญี่ปุ่น โอกินาวะ โรมาจิ
รหัสภาษา
ISO 639-3	ryu
Linguasphere	45-CAC-ai 45-CAC-aj 45-CAC-ak
โอกินาวะใต้–กลางหรือชูริ–นาฮะ
แผนที่ชุดภาษาใกล้สูญของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาโอกินาวะเป็นภาษาที่ใกล้สูญขั้นรุนแรง

แม้ว่าภาษาโอกินาวะมีภาษาถิ่นจำนวนหนึ่ง วิธภาษาชูริ–นาฮะถือเป็นภาษามาตรฐานโดยพฤตินัย เนื่องจากเคยใช้เป็นภาษาราชการของอาณาจักรรีวกีว นับตั้งแต่รัชสมัยพระเจ้าโช ชิง (ค.ศ. 1477–1526) นอกจากนี้ เนื่องขากอดีตเมืองหลวงชูริสร้างขึ้นรอบพระราชวัง ทำให้ภาษาที่ใช้ในราชสำนักกลายเป็นแบบมาตรฐานในระดับภูมิภาคและวรรณกรรม

ปัจจุบัน ชาวโอกินาวะส่วนใหญ่พูดภาษาญี่ปุ่นโอกินาวะ แม้ว่ายังมีจำนวนหนึ่งที่พูดภาษาโอกินาวะ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในวัยชรา ในประเทศญี่ปุ่น ภาษาโอกินาวะมักไม่ได้มองเป็นภาษาต่างหาก แต่มีการเรียกขานเป็น สำเนียงโอกินาวะ (ญี่ปุ่น: 沖縄方言; โรมาจิ: Okinawa hōgen) หรือเจาะจงคือ กลุ่มสำเนียงโอกินาวะกลางและใต้ (ญี่ปุ่น: 沖縄中南部諸方言; โรมาจิ: Okinawa Chūnanbu Sho hōgen) ผู้พูดภาษาโอกินาวะกำลังอยู่ในช่วงการเปลี่ยนภาษาไปเป็นภาษาญี่ปุ่น เนื่องจากมีผู้ใช้ภาษาโอกินาวะในปัจจุบันไม่มั่นคง ชาวโอกินาวะดูดซับและเน้นเสียงภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน เนื่องจากความคล้ายคลึงกันของทั้งสองภาษา ระบบการศึกษาที่รวมศูนย์และเป็นมาตรฐาน สื่อ การติดต่อทางธุรกิจและสังคมกับแผ่นดินใหญ่ และความพยายามในการปราบปรามภาษาพื้นเมืองจากญี่ปุ่นในอดีต ภาษาโอกินาวะยังคงมีผู้ใช้งานผ่านดนตรียอดนิยม การแสดงสำหรับนักท่องเที่ยว และในโรงละครที่มีละครท้องถิ่นชื่อ อูจินะชิไบ (uchinā shibai) ที่แสดงประเพณีและธรรมเนียมท้องถิ่น

ประวัติ

ก่อนอาณาจักรรีวกีว

โอกินาวะเป็นภาษาตระกูลญี่ปุ่นที่มาจากภาษาญี่ปุ่นดั้งเดิม จึงมีความเกี่ยวข้องกับภาษาญี่ปุ่น การแยกจากกันระหว่างภาษาญี่ปุ่นเก่ากับภาษากลุ่มรีวกีวประมาณการว่าเกิดขึ้นเร็วสุดที่คริสต์ศตวรรษที่ 1 ถึงช้าสุดที่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 12 มิชชันนารีญี่ปุ่นนำอักษรจีนและญี่ปุ่นเข้ามาใน ค.ศ. 1265

การจัดอันดับ

บางครั้งมีการจัดภาษาโอกินาวะเข้ากับภาษาคูนิงามิเป็นกลุ่มภาษาโอกินาวะ แต่ใช่ว่านักภาษาศาสตร์ทั้งหมดยอมรับการจัดกลุ่มนี้ บางส่วนอ้างว่าภาษาคูนิงามิเป็นภาษาย่อยของภาษาโอกินาวะ ภาษาโอกินาวะยังได้รับการจัดกลุ่มเข้ากับอามามิ (หรือกลุ่มภาษาอามามิ) เป็นกลุ่มภาษารีวกีวเหนือ

ภาษาย่อยของภาษาญี่ปุ่น

นับตั้งแต่การสถาปนาจังหวัดโอกินาวะ ภาษานี้ถูกจัดให้เป็นภาษาย่อยของภาษาญี่ปุ่นตามนโยบายการกลืนกลาย ต่อมา นักภาษาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นอย่างโทโจ มิซาโอะที่ศึกษากลุ่มภาษารีวกีว โต้แย้งว่าภาษาเหล่านี้เป็นภาษาย่อย เนื่องจากความเข้าใจผิดว่าประเทศญี่ปุ่นเป็นรัฐเอกพันธุ์ (หนึ่งประชาคม หนึ่งภาษา หนึ่งชาติ) และการจัดกลุ่มภาษารีวกีวเป็นเช่นนั้นจะเป็นการปฏิเสธความเชื่อนี้ จุดยืนอย่างเป็นทางการของรัฐบาลญี่ปุ่นในปัจจุบันยังคงถือว่าภาษาโอกินาวาเป็นภาษาถิ่น และเป็นเรื่องทั่วไปที่ประชากรญี่ปุ่นเรียกภาษานี้เป็น "สำเนียงโอกินาวะ (ของญี่ปุ่น)" (ญี่ปุ่น: 沖縄方言; โรมาจิ: okinawa hōgen หรือ ญี่ปุ่น: 沖縄弁; โรมาจิ: okinawa-ben) นโยบายการกลืนกลาย ร่วมกับการติดต่อระหว่างญี่ปุ่นกับโอกินาวะผ่านสื่อและเศรษฐกิจที่เพิ่มขึ้น นำไปสู่การพัฒนาภาษาญี่ปุ่นโอกินาวะที่เป็นภาษาย่อยของภาษาญี่ปุ่นที่ได้รับอิทธิพลจากภาษาโอกินาวะกับคูนิงามิ ภาษาญี่ปุ่นและโอกินาวะมีศัพท์ร่วมกันเพียง 60% แม้ว่าทั้งสองภาษาอยู่ในตระกูลภาษาญี่ปุ่นก็ตาม

ภาษาย่อยของภาษารีวกีว

เซเซ็ง นากาโซเนะ นักภาษาศาสตร์ชาวโอกินาวะระบุว่า กลุ่มภาษารีวกีวเป็นการจัดกลุ่มภาษาย่อยที่คล้ายกัน เนื่องจากแต่ละประชาคมมีสำเนียงของตนเอง ทำให้ไม่มี "ภาษาเดียว" นากาโซเนะยกความหลากหลายนี้จากการแยกตัวออกด้วยการไม่สามารถไปที่ใดได้ โดยอ้างถึงเรื่องราวของแม่ของเขาที่อยากจะไปเมืองนาโงะ แต่ไม่เคยเดินทางไปถึง 25 กม. ก่อนเสียชีวิตด้วยวัยชรา

เป็นภาษาต่างหาก

ส่วนนอกประเทศญี่ปุ่น ภาษาโอกินาวะถือเป็นภาษาต่างหากจากภาษาญี่ปุ่น โดยมีการเสนอครั้งแรกจากเบซิล ฮอลล์ แชมเบอร์เลนที่เปรียบเทียบความสัมพันธ์ระหว่างภาษาโอกินาวะกับภาษาญี่ปุ่นด้วยกลุ่มภาษาโรมานซ์ ทางยูเนสโกจัดให้ภาษานี้อยู่ในสถานะใกล้สูญขั้นรุนแรง

ภาษาศาสตร์สังคม

ยูเนสโกจัดให้วิธภาษาของภาษาโอกินาวะ 6 ภาษาเป็นภาษาที่ใกล้สูญใน ค.ศ. 2009 สภาวะใกล้สูญของภาษาโอกินาวะส่วนใหญ่มาจากการเปลี่ยนผ่านไปเป็นภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน ภาษากลุ่มโอกินาวะถูกจัดให้เป็นภาษาย่อยของภาษามาตรฐานมาตลอดทั้งประวัติศาสตร์ เช่นในคริสต์ศตวรรษที่ 20 โรงเรียนหลายแห่งใช้ "ป้ายสำเนียง" ในการลงโทษนักเรียนที่พูดภาษาโอกินาวะ ทำให้ผู้พูดที่เหลืออยู่ในปัจจุบันหลายคนเลือกที่จะไม่ถ่ายทอดภาษาของตนแก่คนรุ่นเด็กกว่าเนื่องจากการตีตราทางภาษาในอดีต

มีความพยายามในการย้อนกลับการเปลี่ยนผ่านภาษานี้หลายครั้ง อย่างไรก็ตาม ภาษาโอกินาวะยังคงไม่ได้รับการสอนได้ดีในสถาบันระดับทางการ เนื่องจากขาดการสนับสนุนจากสภาการศึกษาโอกินาวะ: การศึกษาในโอกินาวะยังคงสอนในภาษาญี่ปุ่นเป็นการเฉพาะ และเด็ก ๆ ไม่ได้เรียนภาษาโอกินาวะเป็นภาษาที่สองในโรงเรียน ทำให้ชาวโอกินาวะอย่างน้อยสองรุ่นเติบโตโดยไม่มีความชำนาญในภาษาพื้นถิ่นของตนเองทั้งในที่บ้านและโรงเรียน

สัทศาสตร์

สระ

	หน้า	กลาง	หลัง
สูง	i iː		u uː
กลางสูง	e eː		o oː
ต่ำ		a aː

ภาษาโอกินาวะมีสระ 5 ตัวที่อาจมีเสียงยาวหรือสั้น แม้ว่าเสียงสนะสั้น /e/ และ /o/ พบได้ไม่บ่อย เนื่องจากพบได้เฉพาะในคำศัพท์ภาษาโอกินาวะพยางค์หนักไม่กี่คำที่มีรูปแบบ /Ceɴ/ หรือ /Coɴ/ เช่น /meɴsoːɾeː/ mensōrē "ยินดีต้อนรับ" หรือ /toɴɸaː/ tonfā เสียงสระส่วนหลังปิด /u/ และ /uː/ เป็นสระปากห่อแท้มากกว่าเสียงสระบีบอัดของภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน

พยัญชนะ

ภาษาโอกินาวะมีเสียงพยัญชนะเฉพาะถึง 20 เสียงในตารางข้างล่าง โดยที่หน่วยเสียงย่อยหลักอยู่ในวงเล็บ

	ริมฝีปาก	ปุ่มเหงือก	ปุ่มเหงือก- เพดานแข็ง	เพดานแข็ง	ริมฝีปาก- เพดานอ่อน	เพดานอ่อน	เส้นเสียง
นาสิก	m	n				(ŋ)
ระเบิด	p   b	t   d	t͡ɕ   d͡ʑ		kʷ   ɡʷ	k   ɡ	ʔ
เสียดแทรก	ɸ	s  (z)	(ɕ)	(ç)			h
สะบัด		ɾ
เปิด				j	w

อักขรวิธี

ชุดตัวหนังสือพยางค์

ตามเทคนิคแล้วไม่ใช่พยางค์ แต่เป็นมอรา โดยแต่ละมอราในภาษาโอกินาวะมีอักษรคานะหนึ่งหรือสองตัว ถ้ามีสองตัว ก็จะมีคานะขนาดเล็กถัดจากคานะขนาดปกติ ในแต่ละช่องของตาราง แถวบนสุดเป็นอักษรคานะ (ซ้ายคือฮิรางานะ ขวาหลังจุดคือคาตากานะ) แถวกลางคืออักษรโรมาจิ (ถอดเป็นอักษรโรมันแบบเฮปเบิร์น) และแถวล่างสุดคือสัทอักษรสากล

สระ พยัญชนะ	a	i	u	e	o	ya	yi	yu	ye	yo	wa	wi	wu	we	wo	n
(ไม่มี)	あ・ア a [a]	い・イ i [i]	う・ウ u [u]	え・エ e [e]	お・オ o [o]	や・ヤ ya [ja]	いぃ・イィ yi [ji]	ゆ・ユ yu [ju]	えぇ・エェ ye [je]	よ・ヨ yo [jo]	わ・ワ wa [wa]	ゐ・ヰ wi [wi]	をぅ・ヲゥ wu [wu]	ゑ・ヱ we [we]	を・ヲ wo [wo]	ん・ン n [ɴ] ([n̩], [ŋ̣], [ṃ])
Q (เสียงหยุด เส้นเสียง)	あ・ア Qa [ʔa]	い・イ Qi [ʔi]	う・ウ Qu [ʔu]	え・エ Qe [ʔe]	お・オ Qo [ʔo]	っや・ッヤ Qya [ʔʲa]		っゆ・ッユ Qyu [ʔʲu]		っよ・ッヨ Qyo [ʔʲo]	っわ・ッワ Qwa [ʔʷa]	っゐ・ッヰ Qwi [ʔʷi]		っゑ・ッヱ Qwe [ʔʷe]	っを・ッヲ Qwo [ʔʷo]	っん・ッン Qn [ʔɴ] ([ʔn̩], [ʔṃ])
k	か・カ ka [ka]	き・キ ki [ki]	く・ク ku [ku]	け・ケ ke [ke]	こ・コ ko [ko]	きゃ・キャ kya [kʲa]		きゅ・キュ kyu [kʲu]		きょ・キョ kyo [kʲo]	くゎ・クヮ kwa [kʷa]	くぃ・クィ kwi [kʷi]		くぇ・クェ kwe [kʷe]	くぉ・クォ kwo [kʷo]
g	が・ガ ga [ɡa]	ぎ・ギ gi [ɡi]	ぐ・グ gu [ɡu]	げ・ゲ ge [ɡe]	ご・ゴ go [ɡo]	ぎゃ・ギャ gya [ɡʲa]		ぎゅ・ギュ gyu [ɡʲu]		ぎょ・ギョ gyo [ɡʲo]	ぐゎ・グヮ gwa [ɡʷa]	ぐぃ・グィ gwi [ɡʷi]		ぐぇ・グェ gwe [ɡʷe]	ぐぉ・グォ gwo [ɡʷo]
s	さ・サ sa [sa]	すぃ・スィ si [si]	す・ス su [su]	せ・セ se [se]	そ・ソ so [so]
sh	しゃ・シャ sha [ɕa]	し・シ shi [ɕi]	しゅ・シュ shu [ɕu]	しぇ・シェ she [ɕe]	しょ・ショ sho [ɕo]
z	ざ・ザ za [za]	ずぃ・ズィ zi [zi]	ず・ズ zu [zu]	ぜ・ゼ ze [ze]	ぞ・ゾ zo [zo]
j	じゃ・ジャ (ぢゃ・ヂャ) ja [dʑa]	じ・ジ (ぢ・ヂ) ji [dʑi]	じゅ・ヂュ (ぢゅ・ヂュ) ju [dʑu]	じぇ・ジェ (ぢぇ・ヂェ) je [dʑe]	じょ・ジョ (ぢょ・ヂョ) jo [dʑo]
t	た・タ ta [ta]	てぃ・ティ ti [ti]	とぅ・トゥ tu [tu]	て・テ te [te]	と・ト to [to]
d	だ・ダ da [da]	でぃ・ディ di [di]	どぅ・ドゥ du [du]	で・デ de [de]	ど・ド do [do]
ts	つぁ・ツァ tsa [t͡sa]	つぃ・ツィ tsi [t͡si]	つ・ツ tsu [t͡su]	つぇ・ツェ tse [t͡se]	つぉ・ツォ tso [t͡so]
ch	ちゃ・チャ cha [t͡ɕa]	ち・チ chi [t͡ɕi]	ちゅ・チュ chu [t͡ɕu]	ちぇ・チェ che [t͡ɕe]	ちょ・チョ cho [t͡ɕo]	ya		yu		yo
n	な・ナ na [na]	に・ニ ni [ni]	ぬ・ヌ nu [nu]	ね・ネ ne [ne]	の・ノ no [no]	にゃ・ニャ nya [ɲa]		にゅ・ニュ nyu [ɲu]		にょ・ニョ nyo [ɲo]	สระเสียงยาว พยัญชนะคู่ 〜（あ、い、う、え、お）・ー ~(a, i, u, e, o) ~[Vː] っ・ッ (พยัญชนะใด ๆ) [Cː]
h	は・ハ ha [ha]	ひ・ヒ hi [çi]		へ・ヘ he [he]	ほ・ホ ho [ho]	ひゃ・ヒャ hya [ça]		ひゅ・ヒュ hyu [çu]		ひょ・ヒョ hyo [ço]
f	ふぁ・ファ fa [ɸa]	ふぃ・フィ fi [ɸi]	ふ・フ fu/hu [ɸu]	ふぇ・フェ fe [ɸe]	ふぉ・フォ fo [ɸo]
b	ば・バ ba [ba]	び・ビ bi [bi]	ぶ・ブ bu [bu]	べ・ベ be [be]	ぼ・ボ bo [bo]
p	ぱ・パ pa [pa]	ぴ・ピ pi [pi]	ぷ・プ pu [pu]	ぺ・ペ pe [pe]	ぽ・ポ po [po]
m	ま・マ ma [ma]	み・ミ mi [mi]	む・ム mu [mu]	め・メ me [me]	も・モ mo [mo]	みゃ・ミャ mya [mʲa]		みゅ・ミュ myu [mʲu]		みょ・ミョ myo [mʲo]
r	ら・ラ ra [ɾa]	り・リ ri [ɾi]	る・ル ru [ɾu]	れ・レ re [ɾe]	ろ・ロ ro [ɾo]	りゃ・リャ rya [ɾʲa]		りゅ・リュ ryu [ɾʲu]		りょ・リョ ryo [ɾʲo]

ไวยากรณ์

ภาษาโอกินาวะยังคงมีไวยากรณ์แบบโบราณ เช่นการแบ่งแยกระหว่างรูปท้ายประโยค (終止形) และรูปเชื่อมต่อคำนาม (連体形) การเป็นรูปแสดงวามเป็นเจ้าของของ が ga (ไม่พบในสำเนียงซูริ, การทำงานเป็นประธานของ ぬ nu (ภาษาญี่ปุ่น: の no) เช่นเดียวกับการใช้ ga และ nu ในรูปประธาน

ตัวอย่าง

ภาษาโอกินาวะมาตรฐาน (สำเนียงชูริ-นาฮะ)

อักษรคันจิ

人間ー誰ん生まりやぎーなー自由やい、また、胴大切に思ゆる肝とぅ胴守らんでぃる肝ー、誰やてぃんゆぬ如授かとーるむんやん。人間ー元からいー矩ぬ備わとーくとぅ、互ーに兄弟やんでぃる考ーさーに事に当たらんだれーならん。(ไม่มีอักษรรูบี)

人間（にんじの）ー誰（たー）ん生（ん）まりやぎーなー自由（じゆ）やい、また、胴（どぅー）大切（てーしち）に思（うむ）ゆる肝（ちむ）とぅ胴（どぅー）守（まむ）らんでぃる肝（ちも）ー、誰（たー）やてぃんゆぬ如（ぐとぅ）授（さじゃ）かとーるむんやん。人間（にんじの）ー元（むーとぅ）からいー矩（かに）ぬ備（すな）わとーくとぅ、互（たげ）ーに兄弟（ちょーでー）やんでぃる考（かんげ）ーさーに事（くとぅ）に当（あ）たらんだれーならん。(มีอักษรรูบี)

ปริวรรต

Ninjinō tā n 'nmariyagīnā jiyu yai, mata, dū tēshichi ni umuyuru chimu tu dū mamurandiru chimō, tā yatin yunugutu sajakatōru mun yan. Ninjinō mūtu kara īka ni nu sunawatōkutu, tagē ni chōdēyandiru kangēsā ni kutu ni atarandarē naran. (ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1)

ข้อมูล

• Moseley, Christopher (2010). "Atlas of the World's Languages in Danger" (3rd ed.). UNESCO Publishing. สืบค้นเมื่อ 25 December 2010.
• Kerr, George H. (2000). Okinawa, the history of an island people. Tuttle Publishing. ISBN 978-0-8048-2087-5.
• Brown, Keith; Ogilvie, Sarah (2008). Concise encyclopedia of languages of the world. Elsevier. ISBN 978-0-08-087774-7.
• Kaplan, Robert B. (2008). Language Planning and Policy in Asia: Japan, Nepal, Taiwan and Chinese characters. Multilingual Matters. ISBN 978-1-84769-095-1.
• Noguchi, Mary Goebel; Fotos, Sandra (2001). Proto-Japanese: issues and prospects. Multilingual Matters. ISBN 978-1-85359-490-8.
• Miyara, Shinsho (2009). "Two Types of Nasal in Okinawa" (PDF). 言語研究（Gengo Kenkyu）. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-14. สืบค้นเมื่อ 25 December 2010.
• Curry, Stewart A. (2004). Small Linguistics: Phonological history and lexical loans in Nakijin dialect Okinawan. Ph.D. - East Asian Languages and Literatures (Japanese), University of Hawaii at Manoa. hdl:10125/11526.
• Takara, Kurayoshi (1994–1995). "King and Priestess: Spiritual and Political Power in Ancient Ryukyu" (PDF). The Ryukyuanist (27). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-09-27. สืบค้นเมื่อ 23 January 2011.
• Ishikawa, Takeo (April 2002). 新しいまちづくり豊見城市 (PDF). しまてぃ (ภาษาญี่ปุ่น) (21). สืบค้นเมื่อ 14 March 2011.
• (ในภาษาญี่ปุ่น) Worldwide Heritages in Okinawa: Tamaudun. 沖縄スタイル. 枻出版社. 10 July 2005. ISBN 978-4-7779-0333-7. สืบค้นเมื่อ 14 March 2011.
• Kodansha – encyclopedia of Japan. Vol. 6. Kodansha. 1983. ISBN 978-0-87011-626-1.
• Working papers in linguistics. Vol. 9. Dept. of Linguistics, University of Hawaii. 1977.
• "King Shunten 1187-1237". Okinawa Prefectural Government. 2003. สืบค้นเมื่อ 14 March 2011.
• Tanji, Miyume (2006). Myth, protest and struggle in Okinawa. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-36500-0.
• Noguchi, M.G. (2001). Studies in Japanese Bilingualism. Multilingual Matters Ltd. ISBN 978-1853594892.
• Davis, Christopher (2013). "The Role of Focus Particles in Wh-Interrogatives: Evidence from a Southern Ryukyuan Language" (PDF). University of the Ryukyus. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 20 April 2014. สืบค้นเมื่อ 19 April 2014.

แหล่งข้อมูลอื่น

• 首里・那覇方言概説（首里・那覇方言音声データベース）
• うちなあぐち by Kiyoshi Fiza, an Okinawan language writer.
• JLect - Okinawa Language-Dialect Dictionary (definitions and meanings)