ตระกูลภาษาญี่ปุ่น

ตระกูลภาษาญี่ปุ่น (Japonic languages) หรือตระกูลภาษาญี่ปุ่น-รีวกีว (Japanese-Ryukyuan language family ) เป็นกลุ่มของภาษาที่สืบทอดมาจากภาษาญี่ปุ่นดั้งเดิมหรือภาษาญี่ปุ่น-รีวกีวดั้งเดิม จากนั้นจึงมีการแยกออกจากกันอย่างเด็ดขาดระหว่างภาษาญี่ปุ่นทุกสำเนียงกับภาษารีวกีว ฮัตโตริระบุเมื่อ พ.ศ. 2497 ว่าการแยกตัวน่าจะเกิดในยุคยามาโตะ แต่มีนักภาษาศาสตร์บางกลุ่มไม่เห็นด้วย

สมาชิก

• ภาษาญี่ปุ่น (ญี่ปุ่น: 日本語 โรมาจิ: Nihon-go) ได้แก่
  • สำเนียงญี่ปุ่นแผ่นดินใหญ่ (ญี่ปุ่น: 本土方言 โรมาจิ: Hondo hōgen) ใช้พูดบนเกาะฮนชู คีวชู ชิโกะกุ และฮกไกโด
    • สำเนียงญี่ปุ่นตะวันออก (ญี่ปุ่น: 東日本方言 โรมาจิ: Higashi Nihon hōgen) ใช้พูดทางฝั่งตะวันออกของนะโงะยะ รวมทั้งสำเนียงโตเกียว
    • สำเนียงญี่ปุ่นตะวันตก (ญี่ปุ่น: 西日本方言 โรมาจิ: Nishi Nihon hōgen) ใช้พูดทางฝั่งตะวันตกของนะโงะยะ รวมทั้งสำเนียงเกียวโต
    • สำเนียงญี่ปุ่นคีวชู (ญี่ปุ่น: 九州方言 โรมาจิ: Kyūshū hōgen) ใช้พูดในบริเวณส่วนใหญ่ของคีวชู
      • สำเนียงย่อยคะโงะชิมะ (ญี่ปุ่น: 鹿児島弁 โรมาจิ: Kagoshima-ben) หรือ สำเนียงซะสึงู (ญี่ปุ่น: 薩隅方言 โรมาจิ: Satsugū hōgen) ใช้พูดในจังหวัดคะโงะชิมะ ทางใต้ของคีวชู
  • สำเนียงฮะชิโจ (ญี่ปุ่น: 八丈方言 โรมาจิ: Hachijō hōgen) สำเนียงของเกาะฮะชิโจจิมะ และหมู่เกาะไดโต
• ภาษารีวกีว (ญี่ปุ่น: 琉球語派 โรมาจิ: Ryūkyū-goha) เป็นภาษาดั้งเดิมที่ใช้กันบนหมู่เกาะรีวกีว ปัจจุบันภาษานี้กำลังอยู่ในภาวะวิกฤต จากการรับอิทธิพลของภาษาญี่ปุ่นหลังการสิ้นเอกราชของรีวกีว รวมทั้งอิทธิพลช่วงยุคเมจิ
  • ภาษารีวกีวเหนือ (ญี่ปุ่น: 北琉球語群 โรมาจิ: Kita Ryūkyū-go-gun) เป็นสำเนียงที่ใช้กันทางตอนเหนือของหมู่เกาะรีวกีว อันได้แก่หมู่เกาะอะมะมิ และหมู่เกาะรีวกีว
    • ภาษาอะมะมิ (ญี่ปุ่น: 奄美語 โรมาจิ: Amami-go) หรือ สำเนียงอะมะมิ (ญี่ปุ่น: 奄美方言 โรมาจิ: Amami hōgen) ใช้พูดกันบนหมู่เกาะอะมะมิ
      • สำเนียงอะมะมิ-โอชิมะเหนือ (ญี่ปุ่น: 北奄美大島方言 โรมาจิ: Kita Amami Ōshima hōgen)
      • สำเนียงอะมะมิ-โอชิมะใต้ (ญี่ปุ่น: 南奄美大島方言 โรมาจิ: Minami Amami Ōshima hōgen)
      • สำเนียงคิไก (ญี่ปุ่น: 喜界方言 โรมาจิ: Kikai hōgen) หรือ ภาษาชิมะยุมิตะ (ญี่ปุ่น: シマユミタ โรมาจิ: Shimayumita)
      • ภาษาทะกุโนะชิมะ (ญี่ปุ่น: 徳之島語 โรมาจิ: Tokunoshima-go) หรือ สำเนียงทะกุโนะชิมะ (ญี่ปุ่น: 徳之島方言 โรมาจิ: Tokunoshima hōgen) หรือ ภาษาชิมะยุมีตะ (ญี่ปุ่น: シマユミィタ โรมาจิ: Shimayumiita)
    • ภาษาคุนิงะมิ (ญี่ปุ่น: 国頭語 โรมาจิ: Kunigami-go) หรือ สำเนียงโอะกินะวะเหนือ (ญี่ปุ่น: 沖縄北部方言 โรมาจิ: Okinawa Hokubu hōgen) หรือ ภาษายันบะรุคุตูบะ (ญี่ปุ่น: 山原言葉（ヤンバルクトゥーバ） โรมาจิ: Yanbaru Kutuuba) เป็นภาษาที่พูดกันทางตอนเหนือของหมู่เกาะโอะกินะวะ
      • ภาษาโอะกิโนะเอะระบุ (ญี่ปุ่น: 沖永良部方言 โรมาจิ: Okinoerabu-go) หรือ สำเนียงโอะกิโนะเอะระบุ (ญี่ปุ่น: 沖永良部方言 โรมาจิ: Okinoerabu hōgen) หรือ ภาษาชิมะมุนิ (ญี่ปุ่น: 島ムニ โรมาจิ: Shimamuni)
      • ภาษาโยะรง (ญี่ปุ่น: 与論語 โรมาจิ: Yoron-go) หรือ สำเนียงโยะรง (ญี่ปุ่น: 与論方言 โรมาจิ: Yoron hōgen) หรือ ภาษายุนนุฟุตุบะ (ญี่ปุ่น: ユンヌフトゥバ โรมาจิ: Yunnu Futuba)
    • ภาษาโอะกินะวะ (ญี่ปุ่น: 沖縄語 โรมาจิ: Okinawa-go) หรือ สำเนียงโอะกินะวะ (ญี่ปุ่น: 沖縄方言 โรมาจิ: Okinawa hōgen) หรือ ภาษาอุชินางุชิ (ญี่ปุ่น: 沖縄口・ウチナーグチ โรมาจิ: Uchinaa-guchi) พูดกันทางตอนกลางและตอนใต้ของเกาะโอะกินะวะ มีสำเนียงหลักคือสำเนียงเมืองนะฮะและชูริ
  • ภาษารีวกีวใต้ (ญี่ปุ่น: 南琉球語群 โรมาจิ: Minami Ryūkyū-gogun) เป็นกลุ่มภาษาที่พูดกันทางตอนล่างของหมู่เกาะรีวกีว บริเวณหมู่เกาะซะกิชิมะ
    • ภาษามิยะโกะ (ญี่ปุ่น: 宮古語 โรมาจิ: Miyako-go) หรือ สำเนียงมิยะโกะ (ญี่ปุ่น: 宮古方言 โรมาจิ: Miyako hōgen) หรือ ภาษามิยากุฟุสึ (ญี่ปุ่น: ミャークフツ・宮古口 โรมาจิ: Myaaku-futsu) หรือ ภาษาซุมะฟุสึ (ญี่ปุ่น: スマフツ・島口 โรมาจิ: Suma-futsu) ใช้พูดบนหมู่เกาะมิยะโกะ
    • ภาษายะเอะยะมะ (ญี่ปุ่น: 八重山語 โรมาจิ: Yaeyama-go) หรือ สำเนียงยะเอะยะมะ (ญี่ปุ่น: 八重山方言 โรมาจิ: Yaeyama hōgen) หรือ ภาษาไยมะมุนิ (ญี่ปุ่น: ヤイマムニ・八重山物言 โรมาจิ: Yaima-muni) ใช้พูดบนหมู่เกาะยะเอะยะมะ
    • ภาษาโยะนะงุนิ (ญี่ปุ่น: 与那国語 โรมาจิ: Yonaguni-go) หรือ สำเนียงโยะนะงุนิ (ญี่ปุ่น: 与那国方言 โรมาจิ: Yonaguni hōgen) หรือ ภาษาดุนันมุนุย (ญี่ปุ่น: ドゥナンムヌイ・与那国物言 โรมาจิ: Dunan-munui) เป็นภาษาที่พูดบนเกาะโยะนะงุนิ

นอกจากนี้ คริสโตเฟอร์ เบ็กวิท ยังได้เพิ่มกลุ่มภาษาโบราณทางตอนใต้ของคาบสมุทรเกาหลีมาไว้ในกลุ่มตระกูลภาษาญี่ปุ่นโบราณ ได้แก่

• ยะโยะอิ
  • ภาษาญี่ปุ่น
  • ก่อนคะระ†
• รีวกีว

ซึ่งยังไม่มีการสรปุชี้ชัดว่า ก่อนคะระ (Pre-Kara) จะมีความเกี่ยวข้องใด ๆ กับภาษาของรัฐคายาในกาลต่อมา

การจัดจำแนก

ความสัมพันธ์ของภาษากลุ่มญี่ปุ่นกับภาษากลุ่มอื่น ๆ ยังไม่แน่นอน มีทฤษฎีอธิบายมากมายแต่ไม่มีทฤษฎีใดได้รับการยอมรับโดยทั่วไป

แหล่งข้อมูลอื่น

• Ethnologue report for the Japanese language family