พญาผายู

พญาผายู (คำเมือง: ) หรือที่เรียกกันว่า พระเจ้าสามพระยา เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา ปกครองในปี พ.ศ. 1879 - 1898 รวมการครองราชย์ 19 ปี ทรงเป็นพระราชโอรสในพญาคำฟู พระนามว่า เจ้าตายุ ทรงสืบราชบัลลังจากพญาคำฟูซึ่งเป็นพระราชบิดา ภายหลังพญาคำฟู เสด็จสวรรคตจากการถูกเงือกหรือจระเข้กัด

ตามตำนานสิบห้าราชวงศ์ได้กล่าวถึงการขึ้นครองราชของพญาผายูไว้ว่า "เมื่อนั้นเจ้าพ่อท้าวผายูอายุได้ 28 ปี เสนาอามาตรย์ทังหลาย ก็หื้ออภิเษกหื้อเป็นพระญาในเมืองเชียงใหม่ ในปีดับเล้า ศักราชได้ 707 ตัว " เมื่อทรงครองราชย์แล้ว พระองค์ทรงย้ายราชธานีจากนครเชียงแสนที่พระราชบิดาย้ายไป กลับมายังนครเชียงใหม่อีกครั้ง

ในช่วงที่พระองค์ทรงประทับอยู่ที่เมืองเชียงแสนได้มีการรุกรานจากทัพล้านช้างของพระเจ้าฟ้างุ้ม พระองค์ทรงจัดกองทัพออกไปต่อสู้ ทำให้แม่ทัพเมืองเชียงแสนคือ พระยาแสนเมือง ตายคาคอช้าง กองทัพเมืองเชียงแสนจึงแตก กองทัพลาวล้านช้างไล่ตีถึงเมืองแพวเมืองเล็ม เมืองไร่ บ้านยู เมืองยวง เมืองพวง หัวฝาย จนถึงเมืองเชียงแข็ง พญาผายู เห็นทีว่าจะรับศึกไม่ไหว จึงแต่งพระราชสารออกมาไปขออ่อนน้อม โดยยกเมืองเชียงแสนและเชียงใหม่ให้เป็นรัฐส่วย ขอส่งส่วยข้าวเปลือกปีละ ๑,๐๐๐ หาบ พร้อมสิ่งบรรณาการไปถวายเป็นอันมาก เช่นทองคำสองหมื่น เงินสองแสน แหวนกลมลูกหนึ่งชื่อว่ายอดเชียงแสน แก้วไพฑูรย์ลูกหนึ่งชื่อว่ามณีฟ้าร่วง นอกจากนี้ยังได้ส่งบรรณาการอื่น ๆ ไปให้พวกแม่ทัพนายกองของล้านช้างเป็นอันมาก

แม้ในยุคของท่านเมืองหลวงของล้านนาอย่างเชียงใหม่จะตกเป็นเมืองส่วยของล้านช้าง ถูกล้านช้างบีบบังคับให้ส่งส่วยแต่ล้านช้างก็ไม่ไปยุ่งอะไรมากนัก อีกทั้งพญาผายูท่านทรงเป็นกษัตริย์ที่ทรงอยู่ในทศพิธราชธรรม จึงทำให้บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข พุทธศาสนรุ่งเรือง จนเสด็จสวรรคต พ.ศ. 1898 เมื่อพระชนมายุได้ 57 พรรษา เสนาอำมาตย์จึงพร้อมใจกันไปอัญเชิญเอาท้าวกือนา พระราชโอรสซึ่งไปครองเมืองเชียงแสนมาเป็นกษัตริย์สืบสันติวงศ์สืบต่อ

อ้างอิง

ก่อนหน้า		พญาผายู		ถัดไป
พญาคำฟู		กษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา (พ.ศ. 1879 - พ.ศ. 1898)		พญากือนา