นิลพัท

นิลพัท (อังกฤษ: Nila, สันสกฤต: नील) เป็นบุตรพระกาฬ พระอิศวรมอบนิลพัทให้เป็นบุตรบุญธรรมของท้าวมหาชมพู เจ้าเมืองชมพู นิลพัทไม่พอใจหนุมานที่เคยลักพาตัวท้าวมหาชมพูไปเฝ้าพระราม จึงถือโอกาสเอาคืนหนุมานตอนที่กำลังขนหินถมถนนไปสู่กรุงลงกา หนุมานกับนิลพัทเลยเกิดการต่อสู้กัน สุครีพเห็นจึงเข้าไปห้าม เมื่อความทราบถึงพระรามก็กริ้วมาก เนรเทศนิลพัทให้ไปอยู่เมืองขีดขิน คอยส่งเสบียงอาหารให้แก่กองทัพ

เมื่อถึงคราวศึกมลิวันนิลพัทเข้าร่วมกับกองทัพพระพรตเพื่อตั้งใจจะทำศึกไถ่โทษ ช่วยทำสงครามโดยมีบทบาทคล้ายหนุมานตอนศึกลงกา เสร็จศึกพระรามแต่งตั้งให้นิลพัทเป็นอุปราชเมืองชมพูมีนามว่า พระยาอภัยพัทวงศ์

นิลพัทมีลักษณะเหมือนหนุมานทุกอย่าง มีกุณฑล ขนเพชร เขี้ยวแก้ว สี่หน้า แปดกร เพียงแต่มีกายสีดำ

ในทางวิชาการละคร อาจกล่าวได้ว่า ตัวละคร เช่น นิลพัทเป็นด้านที่อยู่ตรงข้ามกับหนุมานก็ว่าได้ (Split personality)

ลักษณะและความเป็นมาของตัวละคร

พงศ์	สีกาย	ศีรษะ	หน้า	ปาก	มือ	อาวุธ	เมือง	บิดา
วานรพงศ์	สีดำขลับ	หัวโล้น	1 หน้า	ปากอ้า	2 มือ	พระขรรค์	ชมพู	พระกาฬ

โคลงภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรติ์ ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

นิลรภัทร ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ภาพจิตรกรรมฝาผนังชุดรามเกียรติ์นี้เริ่มเขียนตั้งแต่ภาพพระนารายณ์อวตารในปางต่าง ๆ ก่อนที่จะอวตารมาเป็นพระราม ในเรื่องรามเกียรติ์ ภาพเขียนนี้มีทั้งหมด 178 ห้อง มีทั้งคำบรรยายใต้ภาพและคำบรรยายเป็นโคลงสลักบนแผ่นหินอ่อนติดอยู่ที่ เสารอบพระระเบียง และมีภาพตัวละครสำคัญอีก 80 ภาพ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นฝ่ายอสูรและฝ่ายวานร เขียนอยู่ตามซุ้มประตูและมุขพระระเบียง โคลงประจำภาพว่า

ขุนพานเรศรนี้		นิลพัท นามเนอ
คือบุตรพระกาลชัด		สืบเชื้อ
น้ำรักเทียบสีจัด		สิบแปด มกุฎแฮ
เปนเผ่าชมพูเกื้อ		เกิดด้วยเดชราม ฯ
— ขุนศรีราชอักษร (สะกดตามต้นฉบับเดิม)

นิลพัท

เนื้อหา

ลักษณะและความเป็นมาของตัวละคร

โคลงภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรติ์ ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

อ้างอิง

แหล่งข้อมูลอื่น