สมองน้อย

สมองน้อย, เซรีเบลลัม หรือ ซีรีเบลลัม (อังกฤษ: Cerebellum) เป็นบริเวณของสมองที่ทำหน้าที่สำคัญในการประมวลการรับรู้และการควบคุมการสั่งการ เนื่องจากสมองน้อยทำหน้าที่ประสานการควบคุมการสั่งการ จึงมีวิถีประสาทเชื่อมระหว่างสมองน้อยและคอร์เท็กซ์สั่งการของซีรีบรัม (ซึ่งจะส่งข้อมูลไปยังกล้ามเนื้อเพื่อเคลื่อนไหว) และลำเส้นใยประสาทสไปโนซีรีเบลลาร์ (spinocerebellar tract) (ซึ่งทำหน้าที่ส่งข้อมูลการรับรู้อากัปกิริยาจากไขสันหลังกลับมายังสมองน้อย) สมองน้อยทำหน้าที่ประมวลวิถีประสาทต่าง ๆ โดยใช้ข้อมูลเกี่ยวกับตำแหน่งของร่างกายและการเคลื่อนไหวละเอียดที่ส่งกลับเข้ามา

สมองน้อย (Cerebellum)
ตำแหน่งสมองน้อย (สีม่วง) ของมนุษย์ (มุมมองด้านข้าง)
ภาพเคลื่อนไหวของสมองน้อย
รายละเอียด
ส่วนหนึ่งของ	สมองส่วนท้าย
หลอดเลือดแดง	มีหลอดเลือดแดงที่เลี้ยงทั้งหมด ดังนี้ หลอดเลือดแดงซุพีเรียร์ซีรีเบลลาร์ (SCA) หลอดเลือดแดงแอนทีเรียร์อินฟีเรียร์ซีรีเบลลาร์ (AICA) หลอดเลือดแดงโพสทีเรียร์อินฟีเรียร์ซีรีเบลลาร์ (PICA)
หลอดเลือดดำ	มีหลอดเลือดดำที่รับเลือดทั้งหมด ดังนี้ หลอดเลือดดำซุพีเรียร์ซีรีเบลลาร์ หลอดเลือดดำอินฟีเรียร์ซีรีเบลลาร์
ตัวระบุ
MeSH	D002531
นิวโรเนมส์	643
นิวโรเล็กซ์ ID	birnlex_1489
TA98	A14.1.07.001
TA2	5788
FMA	67944
ศัพท์ทางกายวิภาคของประสาทกายวิภาคศาสตร์

รอยโรคที่เกิดในสมองน้อยไม่ก่อให้เกิดกล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือทำให้เกิดอัมพาต แต่จะเกิดความผิดปกติในการส่งข้อมูลกลับซึ่งทำให้เกิดความผิดปกติในการเคลื่อนไหวละเอียด, การรักษาสมดุล, ท่าทางและตำแหน่งของร่างกาย, และการเรียนรู้การสั่งการ การสังเกตของนักสรีรวิทยาในช่วงศตวรรษที่ 18 บ่งชี้ว่าผู้ป่วยที่เกิดความเสียหายที่สมองน้อยจะมีปัญหาในการประสานการสั่งการ (motor coordination) และการเคลื่อนไหว การวิจัยเกี่ยวกับหน้าที่ของสมองน้อยในช่วงต้นถึงกลางศตวรรษที่ 19 จะศึกษาจากรอยโรคและการลองตัดสมองน้อยในสมองของสัตว์ทดลอง นักวิจัยทางสรีรวิทยาได้บันทึกว่ารอยโรคดังกล่าวทำให้สัตว์มีการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ, ท่าเดินเงอะงะ, และกล้ามเนื้ออ่อนแรง จากการสังเกตในช่วงเวลานั้นทำให้เกิดข้อสรุปว่าสมองน้อยเป็นโครงสร้างเกี่ยวกับการควบคุมการสั่งการ อย่างไรก็ตามในการวิจัยสมัยใหม่แสดงว่าสมองน้อยมีหน้าที่ที่หลากหลายกว่าไม่ว่าจะเป็นหน้าที่เกี่ยวกับกระบวนการคิด (ประชาน; cognition) , เช่น ความใส่ใจ, และกระบวนการทางภาษา, ดนตรี, และสิ่งกระตุ้นชั่วคราวอื่นๆ

ลักษณะโดยทั่วไป

สมองน้อยตั้งอยู่บริเวณด้านหลังเยื้องด้านล่างของศีรษะ (บริเวณสมองส่วนท้าย (rhombencephalon)) ด้านหลังของพอนส์ (pons) และด้านล่างกลีบท้ายทอย (occipital lobe) ของซีรีบรัม สมองน้อยประกอบด้วยเซลล์แกรนูล (granule cell) ขนาดเล็กๆ จำนวนมาก ส่วนนี้จึงมีเซลล์ประสาทมากกว่า 50% ของสมองทั้งหมด แต่มีปริมาตรเพียง 10% ของปริมาตรสมองรวม สมองน้อยรับใยประสาทนำเข้ามากถึงประมาณ 200 ล้านใย ในขณะที่เส้นประสาทตา (optic nerve) ประกอบด้วยใยประสาทเพียงหนึ่งล้านใย

สมองน้อยแบ่งออกเป็นครึ่งซ้ายและขวาเช่นเดียวกับซีรีบรัม และแบ่งออกเป็นกลีบย่อยๆ 10 กลีบ การเรียงตัวของเซลล์ประสาทในสมองน้อยมีลักษณะเป็นแบบเดียวกันทั้งหมด คือเชื่อมต่อเป็นชุดของวงจรในแนวตั้งฉาก การเรียงตัวเป็นแบบเดียวกันดังกล่าวทำให้ง่ายต่อการศึกษาวงจรประสาท

เซลล์ประสาทสองประเภทที่มีบทบาทโดดเด่นในวงจรสมองน้อยคือ เซลล์เปอร์กินเจ(Purkinje cells) และ เซลล์แกรนูล(granule cell) เซลล์เปอร์กินเจควบคุมการแสดงผลของสมองน้อยโดยยับยั้งจากการยิงของนิวเคลียสลึก ความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับเซลล์เปอร์กินเจ มักจะมีผลเสียต่อการเคลื่อนไหวของผู้ป่วยได้ เซลล์แกรนูลคือหนึ่งในเซลล์ประสาทที่เล็กที่สุดในสมองน้อย เซลล์แกรนูลรับเส้นประสาททั้งหมดจาก mossy fibre

การเจริญพัฒนาและวิวัฒนาการ

ภาพวาดของเซลล์ภายในสมองน้อยของไก่ โดย ซานเตียโก รามอน อี กาคาล

ระหว่างช่วงต้นของการเจริญของเอ็มบริโอ สมองจะเริ่มแบ่งออกเป็น 3 ส่วนหรือปล้อง ได้แก่ สมองส่วนหน้า (prosencephalon) , สมองส่วนกลาง (mesencephalon) , และสมองส่วนท้าย (rhombencephalon) สมองส่วนท้ายจะเป็นปล้องที่อยู่ท้ายที่สุดซึ่งจะเจริญไปเป็นสมองน้อย ส่วนนี้จะเจริญโดยพัฒนาเป็นกระเปาะ 8 อัน เรียกว่า รอมโบเมียร์ (rhombomere) สมองน้อยจะเจริญมาจากรอมโบเมียร์ 2 อันที่อยู่ตรงแผ่นเอลาร์ (alar plate) ของนิวรัล ทูบ (neural tube) ซึ่งเป็นท่อที่จะเจริญไปเป็นสมองและไขสันหลัง

ภาพอื่นๆ

• 
  Lobes
• 
  Diencephalon
• 
  Scheme showing the connections of the several parts of the brain.
• 
  Upper surface of the cerebellum.
• 
  Under surface of the cerebellum.
• 
  Sagittal section of the cerebellum, near the junction of the vermis with the hemisphere.
• 
  Dissection showing the projection fibers of the cerebellum.
• 
  Scheme of roof of fourth ventricle. The arrow is in the foramen of Majendie.
• 
  Dissection showing the course of the cerebrospinal fibers.
• 
  Diagram showing the positions of the three principal subarachnoid cisternæ.
• 
  Human cerebellum anterior view
• 
  Human brain midsagittal view

ดูเพิ่ม

• แอ่งกะโหลกหลัง
• สมอง
• ระบบประสาทกลาง
• รายชื่อบริเวณของสมองมนุษย์

แหล่งข้อมูลอื่น

• A worldwide list of laboratories that do research on the cerebellum ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.
• Cerebellum and timing at University of California, Berkeley
• Cerebellum and multiple sclerosis at mult-sclerosis.org
• Basal ganglia and cerebellum เก็บถาวร 2009-04-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at Washington University in St. Louis
• "The Treasure at the Bottom of the Brain” เก็บถาวร 2007-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at newhorizons.org
• Cerebellum images เก็บถาวร 2008-04-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at About.com
• ภาพสมองตัดแต่งสีซึ่งรวมส่วน "cerebellum" at the BrainMaps project
• Histological section of primate cerebellum เก็บถาวร 2008-01-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at University of Birmingham
• Cerebellum and Motor Control เก็บถาวร 2015-06-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Neurophysiology Lecture Site, Ronald E. Young, Ph.D., University of West Indies, Mona.

หนังสืออ่านเพิ่มเติม

• Ito M. Cerebellum and Neural Control. New York: Raven Press; 1984. ISBN 0-89004-106-7
• Kandel ER, Schwartz JH, Jessell TM. Principles of Neural Science, 4th ed. McGraw-Hill, New York (2000). ISBN 0-8385-7701-6
• Llinás, R, Sotelo C. The Cerebellum Revisited. New York: Springer; 1992. ISBN 0-387-97693-0
• Parent A, Carpenter MB. Carpenter's Human Neuroanatomy. 9th ed. Philadelphia: Williams and Wilkins; 1995. ISBN 0-683-06752-4