กปาละ

กปาละ (อังกฤษ: Kapala, สันสกฤต: कपाल ) หรือ กบาลในภาษาไทย คือ กะโหลกศีรษะมนุษย์ที่นำมาทำถ้วยสำหรับประกอบพิธีกรรมของทางศาสนาและลัทธิต่าง ๆ เช่น ศาสนาฮินดู ลัทธิตันตระ ลัทธิศักติ ศาสนาพุทธนิกายวัชรยาน เป็นต้น กบาลนั้นเป็นสัญลักษณ์แห่งปัญญา และสัญลักษณ์ของการก้าวข้ามในคติต่าง ๆ

​​กปาละ ( กะโหลกศีรษะมนุษย์ )
กปาละในพิธีกรรมศาสนาพุทธแบบทิเบตนิกายวัชรยาน
ศาสนา	ศาสนาฮินดู ลัทธิศักติ ศาสนาพุทธนิกายวัชรยาน
ภาษาอังกฤษ	Kapala
'ภาษาฮินดี	कपाल
ภาษาจีน	嘎巴拉碗
ประติมานวิทยาในศาสนาฮินดู	เทวดาในศาสนาฮินดูซึ่งมีลักษณะดุร้าย
ประติมานวิทยาในศาสนาพุทธ	เทพเจ้าและธรรมบาลซึ่งมีลักษณะดุร้าย

กปาละประติมานวิทยาของศาสนาต่าง ๆ

เทวรูปพระไภรวะทรงกปาละในหัตถ์ซ้ายล่าง ณ จัตุรัสกาฐมาณฑุดูร์บาร์ กาฐมาณฑุ ประเทศเนปาล

เทวรูปพระแม่มริอัมมัน (กาลี) ทรงกปาละในหัตถ์ขวาล่าง พุทธศตวรรษที่สิบแปด พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติอินเดีย

ประติมานวิทยา

ศาสนาฮินดู

ในประติมานวิทยาของเทวรูปในศาสนาฮินดูเป็นเทพอาวุธและสัญลักษณ์ของเทวดาในศาสนาฮินดูหลายพระองค์ซึ่งมีลักษณะดุร้าย เช่น พระแม่กาลี พระแม่มริอัมมัน พระไภรวะ พระกาล (พระกาฬไชยศรี) พระนางโยคินี เป็นต้น

ศาสนาพุทธนิกายวัชรยาน

ในประติมานวิทยาของเทวรูปในศาสนาพุทธนิกายวัชรยานเป็นเทพอาวุธและสัญลักษณ์ของ เทพเจ้าและธรรมบาลหลายพระองค์ซึ่งมีลักษณะดุร้าย เช่น พระมหากาล พระแม่ฑากินี พระแม่วัชรโยคินี เป็นต้น