เพลงมหาชัย
เพลงมหาชัย เป็นเพลงเกียรติยศสำหรับพระบรมวงศ์ ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ใช้เป็นเพลงเดินธงในพิธีการสำคัญทางทหาร และใช้บรรเลงในการอวยพร
โน้ตเพลงมหาชัย ทางสากล ฉบับเผยแพร่โดยคณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ สำนักนายกรัฐมนตรี ตามมติคณะรัฐมนตรีลงวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2546 | |
ทำนอง | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์, พ.ศ. 2438 (129 ปี) |
---|---|
รับไปใช้ | 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 (91 ปี) (เพลงชาติโดยพฤตินัย) |
เลิกใช้ | 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2475 (91 ปี) (เพลงชาติโดยพฤตินัย) |
ตัวอย่างเสียง | |
เพลงมหาชัย (บรรเลง) |
ประวัติ
แก้เพลงมหาชัยเดิมเป็นเพลงไทยอัตราสองชั้น มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ใช้บรรเลงคู่กับเพลงมหาฤกษ์ในโอกาสอันเป็นมงคลต่าง ๆ จนเรียกขานกันโดยทั่วไปว่า "มหาฤกษ์-มหาชัย" ต่อมาสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เพลงนี้บรรจุอยู่ในเพลงปี่พาทย์ เรื่องเวียนเทียน หรือทำขวัญ เป็นเพลงในลำดับที่ 5 ที่เริ่มจาก เพลงนางนาค แล้วออก เพลงมหาฤกษ์ มหากาล สังข์น้อย มหาชัย ดอกไม่ไทร และดอกไม้ไพร ตามลำดับ นอกจากนี้เพลงมหาชัย ยังปรากฏอยู่ในเพลงตับมโหรี เรื่องทำขวัญครั้งกรุงเก่า โดยเป็นเพลงในลำดับที่ 6 ซึ่งมี พัดชา นางนาค นางนกครวญ สรรเสริญพระจันทร์ มอญแปลง มหาชัย มโนราห์โอด ราโค หงส์ไซร้ดอกบัว เนรปาตี
ใน พ.ศ. 2438 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ขณะทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงกลาโหม ทรงพระนิพนธ์เพลงมหาชัยทางสากลขึ้นจากเพลงมหาชัยแบบดั้งเดิมของไทย แล้วประทานให้พระยาวาทิตบรเทศนำไปเรียบเรียงประสานเสียงสำหรับแตรวงทหารบรรเลงเป็นเพลงเดิน และทรงให้ มร.ยาคอบ ไฟต์ (บิดาของพระเจนดุริยางค์) เรียบเรียงดนตรีสำหรับให้แตรวงทหารม้าบรรเลงด้วยเครื่องดนตรีทองเหลือง (Brass Band) ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ได้ทรงนำเพลงนี้มาแก้ไขปรับปรุงใหม่ให้รัดกุมยิ่งขึ้น โดยให้วงดุริยางค์ทหารบกและทหารเรือบรรเลงกันเป็นเพลงเคารพหรือเพลงคำนับพระบรมวงศ์ที่มีศักดิ์ไม่ถึงสมเด็จพระบรมราชินี
เพลงมหาชัยทางสากลที่ใช้เป็นเพลงคำนับนี้ใช้บรรเลงอย่างเดียว ไม่มีคำร้อง รัฐบาลไทยได้จัดเพลงนี้ให้เป็น 1 ใน 6 เพลงสำคัญของแผ่นดิน ตามมติคณะรัฐมนตรีลงวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2546
การบรรเลง
แก้เพลงมหาชัยใช้เป็นเพลงเกียรติยศของพระบรมวงศ์ที่มีศักดิ์ต่ำกว่า สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี หรือก็คือได้รับพระราชทานเศวตฉัตรตั้งแต่ 5 ชั้นลงมา ซึ่งในปัจจุบันนี้[1] ได้แก่
- สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี
- ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ
- สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงราชสาริณีสิริพัชร มหาวัชรราชธิดา
- สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา
- สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าทีปังกรรัศมีโชติ มหาวชิโรตตมางกูร สิริวิบูลยราชกุมาร
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอทิตยาทรกิติคุณ
- พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมศึกยุคล
นอกจากนี้ ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ยังได้รับสิทธิให้ใช้เพลงนี้เป็นเพลงคำนับด้วยเช่นกัน
เพลงมหาชัย ยังใช้บรรเลงเมื่อผู้เป็นประธานหรือแขกเกียรติยศสูงสุดของงานมาถึง และเมื่อผู้เป็นประธานของงานกล่าวคำปราศรัยจบ และใช้บรรเลงในงานรับรองบุคคลสำคัญ งานสโมสรสันนิบาต การดื่มอวยพรเลี้ยงคณะทูตเพื่อกระชับสัมพันธไมตรีระหว่างชาติ
ในพิธีการทางทหาร เพลงมหาชัยจะใช้บรรเลงเป็นเพลงเดินธง ในขณะที่ทำการเชิญธงชัยเฉลิมพลเข้าประจำที่หน้าพลับพลาที่ประทับ ในพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตนและสวนสนามของทหารรักษาพระองค์ และ ในกิจการลูกเสือ เพลงมหาชัยจะใช้บรรเลงเป็นเพลงเดินธง ในขณะที่ทำการเชิญธงคณะลูกเสือแห่งชาติและธงลูกเสือประจำจังหวัด ในงานพิธีสำคัญทางกิจการลูกเสือ ด้วยเช่นกัน หมู่เชิญธงจะเดินในท่าเดินเปลี่ยนสูงระหว่างทำการเชิญธงจนกว่าหมู่เชิญธงที่เข้าร่วมพิธีดังกล่าวทุกหมู่จะเข้าประจำที่ทั้งหมด
การดัดแปลง
แก้เพลงชาติมหาชัย
แก้ในช่วงการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 คณะราษฎรได้นำเอาเพลงมหาชัย (ทางร้องแบบไทยเดิม) มาใช้เป็นเพลงปฏิวัติ มีชื่อว่า "เพลงชาติมหาชัย" โดยใช้คำร้องของเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี เพลงนี้แต่งขึ้นเพื่อใช้ขับร้องและบรรเลงปลุกเร้าใจประชาชน ก่อให้เกิดความรักชาติและสร้างความสามัคคี ในระหว่างที่มีการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองทำนองเดียวกันกับเพลงปฏิวัติอื่น ๆ และมีความคิดจะใช้เพลงนี้เป็นเพลงสำหรับชาติในลักษณะเดียวกับเพลง La Marseillaise ของฝรั่งเศส แต่ไม่ได้รับความนิยมจากประชาชน ภายหลังจึงได้เปลี่ยนมาใช้เพลงชาติไทยฉบับประพันธ์ทำนองโดยพระเจนดุริยางค์ แทน[ต้องการอ้างอิง]
จากการค้นคว้าของ ดร.สุกรี เจริญสุข ได้จัดเพลงนี้ให้เป็นเพลงชาติ (National anthem) ลำดับที่ 4 ของประเทศไทย[ต้องการอ้างอิง]
เนื้อเพลงชาติมหาชัยมีดังนี้
- สยามอยู่คู่ฟ้าอย่าสงสัย
- เพราะชาติไทยเป็นไทยไปทุกเมื่อ
- ชาวสยามนำสยามเหมือนนำเรือ
- ผ่านแก่งเกาะเพราะเพื่อชาติพ้นภัย
- เราร่วมใจร่วมรักสมัครหนุน
- วางธรรมนูญสถาปนาพาราใหม่
- ยกสยามยิ่งยงธำรงชัย
- ให้คงไทยตราบสิ้นดินฟ้า
เพลงปลุกใจ
แก้พลตรี หลวงวิจิตรวาทการได้แต่งเนื้อร้องใส่ทำนองเพลงมหาชัย เพื่อใช้เป็นเพลงประกอบบทละครปลุกใจให้รักชาติ ขับร้องหมู่โดยนักร้องกรมศิลปากร มีเนื้อร้องดังต่อไปนี้[2]
(พูด)
ไปเถอะยอดรัก
ไปรบสู้เสียสละ
เพื่อประเทศชาติที่รักของเรา
(ดนตรีขึ้นเพลงมหาชัย)
(พูด)
ขอไทยเราอยู่เป็นไทย ขอไทยเราอยู่คู่ฟ้า
ขอปวงหมู่ประชา ไทยเป็นสุขและสมบูรณ์พูนผล
ใครกล้ามาผจญ จงให้ศัตรูทุกคนแพ้ภัยมลายไป
(ร้องทำนองเพลงมหาชัยทางสากล)
ขอไทยเราอยู่เป็นไทย ขอไทยเราอยู่คู่ฟ้า
ขอปวงหมู่ประชา ไทยเป็นสุขและสมบูรณ์พูนผล
ใครกล้ามาผจญ จงให้ศัตรูทุกคนแพ้ภัยมลายไป
บทร้องโดย เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์
แก้ในปี พ.ศ. 2550 เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ได้ประพันธ์เนื้อร้องบทหนึ่งโดยใส่ทำนองตามเพลงมหาชัยทางสากล ปรากฏความดังต่อไปนี้
ขอชัยมงคล | โปรดจงอยู่ดำรง |
คงยิ่งใหญ่ในแผ่นดิน | ภูมิพื้นถิ่น ภูมิพลัง |
ไทยทุกเหล่า เผ่าสยาม | ชยะสิทธิ์ สิทธิ์ชัย ทุกยาม |
ชยะศักดิ์สยามยืนยง | สิ่งประสงค์จงเจริญ |
ผองไทยรักแผ่นดินไทย | รวมใจร่วมฝ่าเผชิญ |
เดินสู่สมัยไทยสากล | บนแผ่นดินถิ่นสยาม |
ชยะสิทธิ์ สิทธิ์ชัย ทุกยาม | ชยะศักดิ์สยามยืนยง |
ขอมงคลมหาชัย | ชโย |
เพลงมหาชัยซึ่งขับร้องด้วยบทร้องข้างต้น ได้มีการบันทึกเสียงอยู่ในซีดีชุด บันทึกเสียงเพลงเกียรติยศ - National Music "Songs of Honor" โดยวงดุริยางค์ฟีลฮาร์โมนิกแห่งประเทศไทย มหาวิทยาลัยมหิดล ปรากฏเป็นเพลงลำดับที่ 4 จากทั้งทมด 13 เพลง ในซีดีชุดนี้[3]
อ้างอิง
แก้- ↑ ระเบียบส่วนราชการในพระองค์ ว่าด้วยการบรรเลงดุริยางค์ในการพระราชพิธีหรือพิธีการ พ.ศ. 2562
- ↑ กระทู้ที่ 00813 เก็บถาวร 2007-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ในเว็บไซต์บ้านสุนทราภรณ์ ความคิดเห็นที่ 42 (ในหน้านี้เรียกชื่อเพลงว่า "ขอไทยเราอยู่เป็นไทย" ตามคำร้องในเพลง)
- ↑ http://www.thailandphil.com/media/ เข้าถึงเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2554.
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- เพลงสำคัญของแผ่นดินจากเว็บไซต์ กรมประชาสัมพันธ์เก็บถาวร 2008-07-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ฟังเพลงสำคัญของแผ่นดิน บรรเลงโดยวงดนตรีต่างๆ จาก เว็บไซต์ของสำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ เก็บถาวร 2007-06-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ประวัติเพลงมหาฤกษ์-มหาชัย จากดนตรีไทยดอตคอม
- ฟังเพลงมหาชัย (เพลงปลุกใจ) เก็บถาวร 2007-06-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ผลงานของหลวงวิจิตรวาทการ ที่ http://www.thaidances.com/ เก็บถาวร 2018-08-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน