อำเภอเมืองปราจีนบุรี

เมืองปราจีนบุรี เป็นอำเภอตั้งอยู่ในจังหวัดปราจีนบุรี ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด

อำเภอเมืองปราจีนบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Prachin Buri
โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
แผนที่จังหวัดปราจีนบุรี เน้นอำเภอเมืองปราจีนบุรี
พิกัด: 14°3′2″N 101°22′0″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปราจีนบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	451.896 ตร.กม. (174.478 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	108,551 คน
• ความหนาแน่น	240.21 คน/ตร.กม. (622.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	25000, 25230 (เฉพาะตำบลบ้านพระ ตำบลโคกไม้ลาย ตำบลไม้เค็ด และตำบลเนินหอม)
รหัสภูมิศาสตร์	2501
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองปราจีนบุรี ถนนปราจีนอนุสรณ์ ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี 25000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองปราจีนบุรีมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปากพลี (จังหวัดนครนายก) และอำเภอประจันตคาม
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอประจันตคาม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอศรีมหาโพธิ อำเภอศรีมโหสถ และอำเภอบ้านสร้าง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านสร้าง และอำเภอปากพลี (จังหวัดนครนายก)

การแบ่งเขตการปกครอง

• วันที่ 10 ธันวาคม 2478 จัดตั้งเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ในพื้นที่บางส่วนของตำบลหน้าเมือง
• วันที่ 26 ธันวาคม 2493 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรีให้ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหน้าเมืองทั้งตำบล
• วันที่ 10 เมษายน 2494 เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองปราจีนบุรี ดังนี้
  • (1) โอนพื้นที่หมู่ที่ 1 ตำบลรอบเมืองที่ถูกตัดเข้าไปเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ให้ไปขึ้นกับตำบลหน้าเมือง
  • (2) ยุบตำบลคลองวัว และโอนพื้นที่หมู่ที่ 1 ไปขึ้นกับตำบลท่างาม โดยให้เป็นหมู่ที่ 12 และโอนพื้นที่หมู่ที่ 2-5 ที่ถูกตัดเข้าไปในเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ให้ไปขึ้นกับตำบลหน้าเมือง
  • (3) โอนพื้นที่หมู่ที่ 5-6 ตำบลบางบริบูรณ์ ที่ถูกตัดเข้าไปในเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ให้ไปขึ้นกับตำบลหน้าเมือง
  • (4) โอนพื้นที่หมู่ที่ 2-3 ตำบลดงพระราม ที่ถูกตัดเข้าไปในเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ให้ไปขึ้นกับตำบลหน้าเมือง
• วันที่ 21 สิงหาคม 2499 โอนพื้นที่บางส่วนของตำบลรอบเมือง ที่อยู่ฝั่งเหนือและใต้ของแม่น้ำบางปะกง ซึ่งเป็นพื้นที่ ที่ถูกตัดเข้าไปในเขตเทศบาลเมืองปราจีนบุรี ให้ไปขึ้นกับตำบลหน้าเมือง
• วันที่ 19 มีนาคม 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านนาปรือ ในพื้นที่บางส่วนของตำบลเนินหอม
• วันที่ 26 มีนาคม 2517 จัดตั้งสุขาภิบาลโคกมะกอก ในพื้นที่บางส่วนของตำบลโนนห้อม
• วันที่ 3 มีนาคม 2538 ยกฐานะสภาตำบลดงขี้เหล็ก เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลดงขี้เหล็ก
• วันที่ 30 มกราคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลดงพระราม สภาตำบลบ้านพระ สภาตำบลรอบเมือง สภาตำบลโคกไม้ลาย สภาตำบลไม้เค็ด สภาตำบลท่างาม สภาตำบลโนนห้อม (นอกเขตสุขาภิบาลโคกมะกอก) สภาตำบลเนินหอม (นอกเขตสุขาภิบาลบ้านนาปรือ) และสภาตำบลบางเดชะ เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลดงพระราม องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านพระ องค์การบริหารส่วนตำบลรอบเมือง องค์การบริหารส่วนตำบลโคกไม้ลาย องค์การบริหารส่วนตำบลไม้เค็ด องค์การบริหารส่วนตำบลท่างาม องค์การบริหารส่วนตำบลโนนห้อม องค์การบริหารส่วนตำบลเนินหอม และองค์การบริหารส่วนตำบลบางเดชะ ตามลำดับ
• วันที่ 25 ธันวาคม 2539 ยกฐานะสภาตำบลวัดโบสถ์และสภาตำบลบางบริบูรณ์ เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลวัดโบสถ์ และ องค์การบริหารส่วนตำบลบางบริบูรณ์
• วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลบ้านนาปรือ และ สุขาภิบาลโคกมะกอก เป็น เทศบาลตำบลบ้านนาปรือ และ เทศบาลตำบลโคกมะกอก ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 19 กันยายน 2546 แยกบ้านตลาดหลวง หมู่ที่ 3 ตำบลดงพระราม และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 12 บ้านจักรพงษ์ แยกบ้านหนองพังพวยหมู่ที่ 8 ตำบลรอบเมือง และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 9 บ้านชลประทาน
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางบริบูรณ์ โดยรวมกับ องค์การบริหารส่วนตำบลดงพระราม

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองปราจีนบุรีแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 13 ตำบล 144 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	หน้าเมือง	Na Mueang	–	16,113
2.	รอบเมือง	Rop Mueang	9	6,251
3.	วัดโบสถ์	Wat Bot	11	2,720
4.	บางเดชะ	Bang Decha	9	3,183
5.	ท่างาม	Tha Ngam	12	5,469
6.	บางบริบูรณ์	Bang Boribun	6	1,236
7.	ดงพระราม	Dong Phra Ram	12	14,299
8.	บ้านพระ	Ban Phra	19	16,419
9.	โคกไม้ลาย	Khok Mai Lai	7	4,054
10.	ไม้เค็ด	Mai Khet	12	12,409
11.	ดงขี้เหล็ก	Dong Khilek	14	10,701
12.	เนินหอม	Noen Hom	21	9,981
13.	โนนห้อม	Non Hom	12	6,206

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองปราจีนบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 14 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองปราจีนบุรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหน้าเมืองทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านนาปรือ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเนินหอม
• เทศบาลตำบลโคกมะกอก ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลโนนห้อม
• องค์การบริหารส่วนตำบลรอบเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรอบเมืองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัดโบสถ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัดโบสถ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางเดชะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเดชะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่างาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่างามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงพระราม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางบริบูรณ์และตำบลดงพระรามทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านพระทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโคกไม้ลาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกไม้ลายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลไม้เค็ด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไม้เค็ดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงขี้เหล็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงขี้เหล็กทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเนินหอม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเนินหอม (นอกเขตเทศบาลตำบลบ้านนาปรือ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนห้อม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนห้อม (นอกเขตเทศบาลตำบลโคกมะกอก)

สถานที่สำคัญ

• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ปราจีนบุรี
• โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
• วัดแก้วพิจิตร
• วัดแจ้ง
• ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดปราจีนบุรี
• ภูมิภูเบศร

หน่วยกู้ภัย

• มูลนิธิสว่างบำเพ็ญธรรมสถาน (กู้ภัยสว่างบำเพ็ญ)