สงครามโก้นบอง–หงสาวดี

สงครามโก้นบอง–หงสาวดี (พม่า: ကုန်းဘောင်-ဟံသာဝတီ စစ်; อังกฤษ: Konbaung–Hanthawaddy War) เป็นสงครามที่สู้กันระหว่างอาณาจักรโก้นบองและอาณาจักรหงสาวดีใหม่ในพม่าตั้งแต่ ค.ศ. 1752 ถึง 1757 เป็นสงครามชุดสุดท้ายระหว่างโก้นบองอันเป็นกลุ่มผู้ใช้ภาษาพม่าซึ่งอยู่ทางเหนือกับหงสาวดีอันเป็นกลุ่มผู้ใช้ภาษามอญซึ่งอยู่ทางใต้ จบลงด้วยความพ่ายแพ้ของมอญซึ่งเคยครองภาคใต้มาหลายร้อยปี

สงครามโก้นบอง–หงสาวดี
ส่วนหนึ่งของ สงครามของอาณาจักรโก้นบอง
การรุกรานพม่าตอนล่างของฝ่ายโก้นบองช่วง ค.ศ. 1755–57
วันที่ 20 เมษายน ค.ศ. 1752 – 6 พฤษภาคม ค.ศ. 1757 สถานที่ พม่าตอนบน, พม่าตอนล่าง ผล โก้นบองได้ชัยชนะเด็ดขาด อาณาจักรหงสาวดีใหม่สิ้นสุดลง โก้นบองผนวกพม่าตอนล่างลงไปจนถึงคาบสมุทรตะนาวศรีตอนบน
คู่สงคราม
อาณาจักรโก้นบอง บริติช บริษัทอินเดียตะวันออก (เพียงในนาม)	อาณาจักรหงสาวดีใหม่ บริษัทอินเดียตะวันออกของฝรั่งเศส
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
พระเจ้าอลองพญา พระเจ้ามังลอก พระเจ้ามังระ มี่นละมี่นคองจอ † กัปตันจอร์จ เบเกอร์	พญาทะละ อุปราชแห่งพะโค Talaban Toungoo Ngwegunhmu Sieur de Bruno †
กำลัง
~5000 (ค.ศ. 1752) 20,000 (ค.ศ. 1753) 30,000+ (ค.ศ. 1754–57)	10,000 (ค.ศ. 1752) ~7,000 (ค.ศ. 1753) 20,000 (ค.ศ. 1754–57)
ความสูญเสีย
ไม่ทราบ	ไม่ทราบ แต่คงสูง

สงครามนี้เริ่มในเดือนเมษายน ค.ศ. 1752 ในสภาพขบวนการอิสระต่อต้านอำนาจกองทัพหงสาวดีที่เพิ่งยึดอำนาจจากอาณาจักรตองอู การต่อต้านดังกล่าวมีผู้นำคือพระเจ้าอลองพญาผู้ก่อตั้งอาณาจักรโก้นบอง พระองค์สามารถเอาชัยในพื้นที่พม่าตอนบนได้ทั้งหมดเมื่อสิ้น ค.ศ. 1753 หงสาวดีจากภาคใต้จึงรุกรานกลับอย่างเต็มรูปแบบใน ค.ศ. 1754 แต่ไม่สำเร็จ เมื่อเวลาผ่านไป สงครามก็มีลักษณะทางชาติพันธุ์มากขึ้น เพราะเป็นการสู้กันของพม่าจากทางเหนือกับมอญจากทางใต้ กองทัพโก้นบองเข้าสู่พม่าตอนล่างในเดือนมกราคม ค.ศ. 1755 ยึดดินดอนสามเหลี่ยมอิรวดีและเมืองดะโกนเป็นผลสำเร็จในเดือนพฤษภาคมของปีนั้น เมืองท่าสิเรียมที่อยู่ในความพิทักษ์ของกลุ่มฝรั่งเศสยื้อสงครามออกไปอีก 14 เดือน แต่ถูกตีแตกในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1756 ทำให้ฝรั่งเศสยุติบทบาทในสงครามครั้งนี้ ต่อมาในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1757 ฝ่ายโก้นบองยึดพะโคเมืองหลวงของหงสาวดีไว้ได้ อาณาจักรหงสาวดีที่ตั้งมาได้ 16 ปีจึงล่มสลายลง กองกำลังมอญแห่งหงสาวดีถอยไปตั้งตัวในคาบสมุทรตะนาวศรี (ปัจจุบันคือรัฐมอญและภาคตะนาวศรี) อยู่หลายปีโดยได้ความช่วยเหลือจากกรุงศรีอยุธยา แต่พม่าแห่งโก้นบองยึดคาบสมุทรดังกล่าวคืนจากกรุงศรีอยุธยาและขับไล่กองทัพสยามใน ค.ศ. 1765

เมื่อสิ้นสงคราม กลุ่มชาติพันธุ์พม่าจากทางเหนือเข้าตั้งรกรากในคาบสมุทรตะนาวศรี และในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 การกลืนและสมรสกันระหว่างชาติพันธุ์ทำให้มอญกลายเป็นชนกลุ่มน้อยไปในที่สุด

บรรณานุกรม

• Letwe Nawrahta and Twinthin Taikwun (c. 1770). Hla Thamein (บ.ก.). Alaungpaya Ayedawbon (ภาษาพม่า) (1961 ed.). Ministry of Culture, Union of Burma.
• Myint-U, Thant (2006). The River of Lost Footsteps--Histories of Burma. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-16342-6.