หมอลำ

แนวดนตรีพื้นบ้านของประเทศลาว และภาคอีสานของประเทศไทย
(เปลี่ยนทางจาก ลำกลอน)

หมอลำ (อีสาน: หมอลำ; ลาว: ໝໍລຳ) เป็นรูปแบบของเพลงลาวโบราณในประเทศลาวและภาคอีสานของประเทศไทย สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายอย่าง ตามลักษณะทำนองของการลำ เช่น ลำเต้ย ลำพื้น ลำกลอน ลำเรื่อง ลำเรื่องต่อกลอน ลำเพลิน ลำซิ่ง

หมอแคนกำลังบรรเลงเพลงให้กับหมอลำ
การประชันกันของหมอลำซิ่งฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย

คำว่า "หมอลำ" มาจากคำ 2 คำมารวมกัน ได้แก่ "หมอ" หมายถึง ผู้มีความชำนาญ และ "ลำ" หมายถึง การบรรยายเรื่องราวต่าง ๆ ด้วยทำนองอันไพเราะ ดังนั้น หมอลำ จึงหมายถึง ผู้ที่มีความชำนาญในการบรรยายเรื่องราวต่าง ๆ ด้วยทำนองเพลงมีต้นแบบมาจากเพลงลูกทุ่ง

ประเภทของหมอลำ

แก้

หมอลำ นั้นจะมีประเภทของการแสดงซึ่งเป็นที่นิยมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ดังนี้

หมอลำกลอน

แก้

หมอลำกลอน เป็นหมอลำที่มีความเก่าแก่มาก และเป็นที่นิยมในอดีต ซึ่งจะมีเอกลักษณ์ เฉพาะตัวโดยจะมีการลำเกี่ยวกับเรื่องต่าง ๆ เช่น ชิงชู้ ชิงทรัพย์ เกี้ยวสาว บาปบุญคุณโทษ วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาประเพณีของทางภาคอีสาน วรรณคดี ตำนานต่าง ๆ เป็นต้น และจะมีการพูดผญาแทรกเข้ามาระหว่างการลำด้วยทำให้เกิดความตลกขบขัน ซึ่งเป็นสีสันของการแสดง หมอลำกลอนจะประกอบไปด้วย หมอลำฝ่ายชาย หมอลำฝ่ายหญิง และหมอแคน ส่วนเครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงในการลำ คือ แคน ซึ่งใช้ในการกำกับจังหวะและดูลายในการลำ ปัจจุบัน ส่วนใหญ่เป็นที่นิยมในหมู่ผู้สูงอายุ มักจะจ้างไปในงานกฐิน และงานผ้าป่า เป็นต้น

โดยหมอลำกลอนที่มีชื่อเสียงของภาคอีสาน มีดังต่อไปนี้

หมอลำกลอนประยุกต์

แก้

หมอลำกลอนซิ่ง เป็นการแสดงที่นำเอาศิลปะที่มีมาตั้งแต่เดิม มาดัดแปลงประยุกต์ให้ทันสมัยคือ นำเอาหมอลำกลอนซึ่งแต่เดิมนั้นเป็นการลำประกอบแคนเพียงอย่าง เดียวมาประยุกต์เข้าดนตรีชิ้นอื่นๆ เช่น พิณ เบส และกลองชุด จนได้รับความนิยม ปัจจุบันได้มีการนำเอาเครื่องดนตรีสากล เช่น ออร์แกน คีย์บอร์ด มาประยุกต์เล่นเป็นทำนอง

หมอลำเพลิน

แก้

เป็นการลำแบบจังหวะค่อนข้างเร็ว เพื่อให้เกิดความสนุกเพลิดเพลิน ตามชื่อ ลำเพลิน คาดว่ากำเนิดมาจากพื้นที่ทาง กาฬสินธุ์ โดยลำเพลิน จะมีลำแยกย่อยออกมา เรียกว่า “ลำแพน”

โดยหมอลำเพลินที่มีชื่อเสียงของภาคอีสาน เช่น

• รุ่งฟ้า กุลาชัย ศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง 2557 (ลำเพลินประยุกต์)

ทองมี มาลัย

หมอลำหมู่

แก้

ลำเต้ย

แก้

ประเภทของทำนองการลำ

แก้

การแสดงหมอลำ ยังมีการลำทำนองต่าง ๆ ซึ่งมีลักษณะการลำ ทำนอง และสังวาส ที่แตกต่างกันไปตามถิ่นต่าง ๆ ในภาคอีสาน มีดังนี้

ทำนองแบ่งตามจังหวะการลำ

แก้

ลำทางสั้น

แก้

ลำทางยาว

แก้

ทำนองแบ่งตามท้องที่

แก้

ทำนองขอนแก่น

แก้

ถ้าเดินกลอนลำ เรียกว่า ลำเดินขอนแก่น

ทำนองกาฬสินธุ์-สารคาม

แก้

ถ้าเดินกลอนลำ เรียกว่า ลำเดินกาฬสินธุ์

ทำนองอุบล

แก้

ทำนองเบ็ดเตล็ด

แก้

อ้างอิง

แก้

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้