มลพิษทางอากาศ
มลพิษทางอากาศ (อังกฤษ: Air pollution) คือการเกิดฝุ่นละออง โมเลกุลชีวภาพ หรือวัตถุอันตรายชนิดอื่น ๆ ในชั้นบรรยากาศของโลก เป็นสาเหตุของโรค การเสียชีวิตของมนุษย์ และทำลายสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ เช่น พืชพันธุ์ สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ หรือสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้าง
ชั้นบรรยากาศเป็นระบบแก๊สธรรมชาติที่ซับซ้อนที่จำเป็นต่อชีวิตบนโลก การลดลงของโอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์เนื่องจากมลพิษทางอากาศถือว่าเป็นภัยคุกคามต่อสุขภาพของมนุษย์ รวมถึงระบบนิเวศของโลกด้วย
มลพิษทางอากาศภายในอาคาร และคุณภาพของอากาศในเมืองจัดเป็นปัญหามลพิษโลก 2 ปัญหาที่เลวร้ายที่สุด จากรายงานชื่อ สถานที่ที่ประสบมลพิษมากที่สุดในโลก (World's Worst Polluted Places)[1] ของสถาบันแบล็กสมิธ (Blacksmith Institute) ในปี ค.ศ. 2008 ตามรายงานขององค์การอนามัยโลก (WHO) ในปี ค.ศ. 2014 มลพิษทางอากาศคร่าชีวิตคนประมาณ 7 ล้านคนทั่วโลกในปี ค.ศ. 2012[2]
สารมลพิษ
แก้สารมลพิษทางอากาศปฐมภูมิ เป็นสารมลพิษทางอากาศ ที่ถูกปล่อยออกมาจากแหล่งกำเนิดโดยตรง เช่น จากโรงงานอุตสาหกรรมมีผลกระทบโดยตรงและเป็นสารตั้งต้นของสารมลพิษทางอากาศทุติยภูมิ [3]สารที่ทำให้เกิดมลพิษทางอากาศปฐมภูมิคือ Sulfur dioxide , Carbon monoxide , Nitrogen dioxide , ground-level ozone lead , carbon particles ทำโอโซนลดลง เพราะพืชได้รับผลจากบรรยากาศเป็นพิษจึงทำให้พืชไม่สามารถคายแก๊สได้[4]
สารมลพิษทางอากาศทุติยภูมิ เป็นมลพิษทางอากาศที่ไม่ได้เกิดหรือปล่อยออกมาโดยตรง ในอากาศ น้ำหรือดิน สารมลพิษเกิดกระบวนการสังเคราะห์ในสภาวะแวดล้อมโดยมีปฏิกิริยาเคมีที่เกี่ยวข้องกับสารเคมีที่ปล่อยออกมา เช่น ก๊าซโอโซน ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยาเคมี Photochemical Oxidation ระหว่างก๊าซออกไซด์ของไนโตรเจนกับสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่อยู่ในบรรยากาศโดยมีแสงแดดเป็นตัวเร่งปฏิกิริยา เป็นต้น[5]
แหล่งกำเนิด
แก้มลพิษทางอากาศอาจมาได้จากหลายแหล่ง เราสามารถจัดกลุ่มได้ 2 กลุ่มใหญ่ ๆ ได้ดังนี้
จากธรรมชาติ
แก้เป็นแหล่งที่เกิดมลพิษโดยธรรมชาติ ไม่ได้เกิดจากฝีมือมนุษย์ ซึ่งการเกิดมลพิษจากธรรมชาติมีผลกระทบน้อยมากตัวอย่างเช่น
- การระเบิดของภูเขาไฟ เกิดจากการที่แมกมาใต้เปลือกโลกได้รับความร้อนจากแก่นโลกมาก ๆ จนทำให้เกิดจากการยกตัวของแมกมาพุ่งออกมาตามรอยแยกของชั้นเปลือกโลกกลายเป็นลาวา ซึ่งการระเบิดของภูเขาไฟทำให้เกิดควันและเถ้าถ่านกระจายสู่อากาศเป็นจำนวนมาก[6]
- ควันและคาร์บอนมอนอกไซด์จากไฟป่า โดยที่สามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ตามธรรมชาติ สาเหตุที่อาจทำให้เกิดไฟป่าอาจเกิดจากฟ้าผ่าเกิดบ่อยครั้งในพื้นที่ที่มีอากาศอบอุ่น เกิดจากการเสียดสีของกิ่งไม้มักเกิดขึ้นในพื้นที่ป่าผัดใบที่มีป่าไผ่อย่างหนาแน่นมีสภาพแห้งจัดและลมพัดตลอดเวลา เกิดจากกาหักเหของแสงอาทิตย์[7]
- การเน่าเปื่อย
- ฝุ่นละออง มีโดยทั่วไปพบได้ในทุกสถานที่ อาจจะมากหรือน้อยตามสถานที่นั้น ๆ ฝุ่นละอองจะมีลักษณะเป็นอนุภาคของแข็งขนาดเล็กที่ล่องลอยอยู่ในอากาศ ซึ่งเกิดจากวัตถุที่ถูกทุบ ตี บด กระแทก จนแตกออกเป็นชิ้นส่วนเล็ก ๆ เมื่อถูกกระแสลมพัดก็จะปลิวกระจายตัวอยู่ในอากาศ และตกลงสู่พื้นในเวลาต่อมา ซึ่งเวลาในการตกจะช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับน้ำหนักของอนุภาคฝุ่น แหล่งกำเนิดของฝุ่นจะแสดงถึงคุณสมบัติความเป็นพิษของฝุ่นด้วย เช่น แอสเบสตอส ตะกั่ว ไฮโดรคาร์บอน กัมมันตรังสี ฝุ่นละอองในบรรยากาศ เป็นปัญหามลพิษทางอากาศที่สำคัญในเมืองใหญ่และเมืองที่กำลังพัฒนา จึงอาจนำไปสู่การส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนทั้งทางตรง และทางอ้อม[8]
- การย่อยอาหารของสัตว์ปล่อยแก๊สมีเทนออกมา ยกตัวอย่างเช่นการปศุวสัตว์
จากฝีมือมนุษย์
แก้มนุษย์เป็นต้นเหตุที่ก่อให้เกิดปัญหามลพิษทางอากาศมากที่สุด เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของประชากรมนุษย์ส่งผลให้เกิดความต้องการบริโภคพลังงาน เชื้อเพลิง ทั้งในครัวเรือน ภาคอุตสาหกรรม และภาคเกษตรกรรม ที่เพิ่มมากขึ้น ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศทั้งสิ้น สามารถแยกประเภทมลพิษที่เกิดจากฝีมือมนุษย์ได้ดังนี้[9]
- แหล่งกำเนิดที่อยู่กับที่ ได้แก่
- การเผาไหม้เชื้อเพลิง การเผาไหม้ของเชื้อเพลิงชนิดต่าง ๆ จะก่อให้เกิดก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ฝุ่นละออง ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ของไนโตรเจน และพบว่ามลพิษที่เกิดจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงเหล่านี้เพื่มขึ้นอย่างเรื่อย ๆ ทุกปี ได้แก่ การเผาขยะมูลฝอยหรือสิ่งปฏิกูล โรงผลิตไฟฟ้าพลังความร้อน โรงงานผลิตยางรถยนต์ เป็นต้น
- กระบวนการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม กระบวนการผลิตต่าง ๆ ในโรงงานอุตสาหกรรมก่อให้เกิดก๊าซต่างๆขึ้นเช่น ก๊าชไฮโรเจนซัลไฟด์หรือก๊าซไข่เน่า กรดซัลฟูริกหรือกรดกำมะถัน ได้แก่ การแปรรูปอาหาร การกลั่นน้ำมัน การหลอมโลหะ โรงงานผลิตสารอนินทรีย์[10]
- การเผาขยะ รวมทั้งเตาเผาขยะหรือการเผาขยะในที่โล่งที่เกิดจากพื้นที่ที่ระบบการจัดการขยะยังเข้าไม่ถึง ความสะดวกในการจุดไฟกว่าการขนไปทิ้งในระบบกำจัดที่ถูกต้อง อีกทั้งต้นทุนการเผาที่ต่ำกว่าการจ่ายเงินให้กับรัฐบาลไปกำจัดอย่างถูกต้อง[11]
ผลกระทบ
แก้มลพิษทางอากาศเกิดผลเสียหลายอย่าง ทั้งทางตรงที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพอนามัยของมนุษย์ และทางอ้อมซึ่งได้แก่ ทำให้เกิดการบดบังแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ที่ส่องมายังพื้นโลก หรือการทำลายทรัพย์สินหรือสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ
- ผลต่อสุขภาพอนามัยของมนุษย์
สารมลพิษ | ผลกระทบต่อสุขภาพ |
---|---|
อนุภาคมลสาร ; ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ | ลดประสิทธิภาพการทำงานของปอด ; โรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจที่เพิ่มขึ้น ; เกิดพิษเฉียบพลันและเรื้อรัง |
โอโซน | การระคายเคืองตา จมูก และคอ ; การแน่นหน้าอก(chest tightness) ; การไอ ; เกิดอาการเจ็บปวดเมื่อหายใจ(pain on inspiration) |
ไนโตรเจนออกไซด์ | เพิ่มความเสี่ยงโรคทางเดินหายใจในเด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี |
ตะกั่ว | เกิดความผิดปกติของประสาท ความดันโลหิตสูง |
- ผลต่อพืชและสัตว์
สารมลพิษต่างๆในอากาศจะเข้าสู่ต้นพืชทางใบด้วยกระบวนการหายใจของพืช ภายหลังการได้รับมลพิษของต้นพืชมลพิษในอากาศ เช่น สารพวกตัวออกซิไดซ์จะไปทำให้ส่วนของใบแห้งเหี่ยว และทำให้เซลล์ใบยุบตัว ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ทำให้พืชเกิดพิษเรื้อรังทำให้พืชไม่เจริญเติบโตเกิดจากการสูญเสียคลอโรฟิลล์ หรือการหยุดสร้างคลอโรฟิลล์ ไนโตรเจนออกไซด์จะทำให้เกิดแผลที่ใบและทำให้เกิดพิษเฉียบพลัน [12]
ส่วนสัตว์จะได้รับสารมลพิษเข้าสู่ร่างกายโดยการที่หายใจเอาอากาศที่มีมลพิษปะปนอยู่ด้วยเข้าสู่ร่างกายโดยตรง หรือโดยการที่สัตว์กินหญ้าหรือพืชอื่น ๆ ที่มีมลพิษทางอากาศตกสะสมอยู่ด้วยปริมาณมากพอที่จะเกิดอันตรายได้ มลพิษทางอากาศที่พบว่าทำให้เกิดอันตรายต่อปศุสัตว์มากที่สุด ได้แก่ อาร์เซนิกหรือสารหนู ฟลูออรีน ตะกั่ว และแคดเมียม เป็นต้น[13]
- การบดบังแสงสว่าง
สารมลพิษเหล่านี้ เป็นสารพวกแอโรซอล ในรูปของหมอก ควัน หมอกผสมไอควันหรือฝุ่น มีผลทำให้ลดการมองเห็นได้ใน ระยะไกลเกินกว่า 8 กิโลเมตร บดบังแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ที่ส่องที่ส่องมายังพื้นโลก ทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ได้แก่ การคมนาคม ขนส่ง ทัศนียภาพไม่สวยงาม
การควบคุมมลพิษ
แก้สารมลพิษจะถูกควบคุมและลดปริมาณการเกิดให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ เป็นการลดปัญหาที่จะมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย และสภาพแวดล้อม รวมทั้งการลดค่าใช้จ่ายในการจัดหาเครื่องควบคุม
- ออกกฎหมายควบคุม ทางหน่วยงานของรัฐได้ออกกฎหมายเพื่อควบคุมมลพิษให้อยู่ในเกณฑ์มาตราฐาน
- กำหนดมาตรฐานเพื่อควบคุมดูแลคุณภาพอากาศ ทั้งในบรรยากาศและในสถานที่ประกอบการหรือบริเวณที่อยู่อาศัยให้เกิดความปลอดภัย
- การควบคุมแหล่งกำเนิด
- การเปลี่ยนกระบวนการหรือวีธีการผลิต
- การนำสารปนเปื้อนที่เกิดจากกระบวนการผลิตไปใช้ประโยชน์ใหม่
- ใช้ใยแก้วดักจับฝุ่นและละอองก่อนปล่อยออกสู่ปล่องระบายอากาศ
- การควบคุมการระบายสารอินทรีย์ระเหยจากแหล่งกำเนิดที่อยู่กับที่จะต้องทำการติดตั้งอุปกรณ์ควบคุมเพิ่มเติม[14]
อ้างอิง
แก้- ↑ "Reports". WorstPolluted.org. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-08-11. สืบค้นเมื่อ 2010-08-29.
- ↑ "7 million premature deaths annually linked to air pollution". WHO. 25 March 2014. สืบค้นเมื่อ 25 March 2014.
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-02-26. สืบค้นเมื่อ 2015-02-27.
- ↑ earth-www.larc.nasa.gov/ceresweb/IWG/glossary/a.html
- ↑ http://science.jrank.org/pages/6028/Secondary-Pollutants.html
- ↑ http://www.vcharkarn.com/varticle/37243
- ↑ "ผลกระทบของไฟป่าต่อป่าไม้และสิ่งแวดล้อม" (PDF). สืบค้นเมื่อ 2022-04-15.
- ↑ "ความรู้เกี่ยวกับฝุ่นละออง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2015-02-08.
- ↑ วารสารการจัดการสิ่งแวดล้อม ปีที่ 8 ฉบับที่ 1 มกราคม - มิถุนายน 2555 เรื่อง มลพิษทางอากาศในระดับภูมิภาคและการแพร่กระจายในระยะทางไกล: (1) ภูมิภาคเอเชียตะวันออก
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-05-29. สืบค้นเมื่อ 2015-02-08.
- ↑ "การเผาขยะในที่โล่ง มลพิษที่มองไม่เห็น". มูลนิธิสืบนาคะเสถียร. 2020-06-23. สืบค้นเมื่อ 2022-04-15.
- ↑ การป้องกันและควบคุมมลพิษ พัฒนา มูลพฤกษ์ พิมพ์ที่ บริษัท ซิกม่า ดีไซน์กราฟิก จำกัด พ.ศ. 2545 ISBN 974-13-1825-1
- ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2015-03-07.
- ↑ http://global.britannica.com/EBchecked/topic/1589060/air-pollution-control[ลิงก์เสีย]