พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี)

พระยาอนุชิตชาญไชย
(สาย สิงหเสนี)
พระยาอนุชิตชาญไชย; (สาย สิงหเสนี)
สมุหพระตำรวจ
	ดำรงตำแหน่ง; 27 ธันวาคม พ.ศ. 2453 – 1 เมษายน พ.ศ. 2456
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ; พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	ไม่มี
ถัดไป	เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	10 พฤษภาคม พ.ศ. 2398
เสียชีวิต	6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 (64 ปี 361 วัน)
บิดา	พระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี)
มารดา	คุณหญิงนุ่ม
คู่สมรส	คุณหญิงเชย อนุชิตชาญไชย
ศาสนา	พุทธ
การเข้าเป็นทหาร
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พลตรี
บังคับบัญชา	กองทัพบก

พระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) เป็นขุนนางชาวสยาม ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น องคมนตรี รัฐมนตรี^[1]และสมุหพระตำรวจในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ประวัติแก้ไข

พระยาอนุชิตชาญไชย มีนามเดิมว่า สาย เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2398 ปีเถาะ เป็นบุตรชายคนที่ 2 ของพระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี) กับคุณหญิงนุ่ม ต.จ.^[2]^[3] ได้ศึกษาเล่าเรียนจากบิดา ต่อมาบรรพชาในสำนักสมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทฺธสิริ) วัดโสมนัสราชวรวิหาร หลังจากลาสิกขาบท ได้เข้ารับราชการเป็นทหารมหาดเล็กในปี พ.ศ. 2413

ในปี พ.ศ. 2419 ได้สมรสกับนางสาวเชย (บุตรีพระยาอนุชิตชาญไชย (พึ่ง สุวรรณทัต) และคุณหญิงเกสร)

พ.ศ. 2445 ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นผู้บัญชาการกองทัพไปปราบกบฏเงี้ยวเมืองแพร่ที่นครลำปาง

เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้ท่านได้เข้าพิธีถือน้ำและรับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2453^[4] ต่อมาในวันที่ 27 ธันวาคม โปรดให้ยกกรมพระตำรวจรวมเข้าอยู่ในกระทรวงวัง^[5] แล้วโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งท่านซึ่งเป็นจางวางกรมพระตำรวจขวาให้เป็นสมุหพระตำรวจเป็นคนแรก^[6]

พระยาอนุชิตชาญไชย ถึงแก่อนิจกรรมด้วยอหิวาตกโรค เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยมประกอบศพ ตั้งบนแว่นฟ้า 2 ฟ้า ฉัตรเบญจา 4 คัน^[7] แล้วรับพระราชทานเพลิงศพพร้อมกับคุณหญิงเชย อนุชิตชาญไชย เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2465 ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร^[8]

ลำดับบรรดาศักดิ์แก้ไข

พ.ศ. 2416 เป็นนายสรพลเรืองเดช จ่านายสิบทหารราบ กองร้อยที่ ๔
พ.ศ. 2426 เลื่อนเป็นจมื่นไชยาภรณ์ ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ขวา ถือศักดินา ๘๐๐^[9]
1 พฤษภาคม พ.ศ. 2432 เลื่อนเป็นพระราชวรินทร์ เจ้ากรมพระตำรวจนอกขวา ถือ ศักดินา ๑๖๐๐ (ในการนี้โปรดเกล้าฯ พระราชทาน คนโททองคำ และ กาทองคำ เป็นเครื่องยศ)^[10]
20 เมษายน พ.ศ. 2436 เลื่อนเป็นพระพิเรนทรเทพ เจ้ากรมพระตำรวจใหญ่ซ้าย ถือศักดินา 2,000^[11]
18 ตุลาคม พ.ศ. 2437 เลื่อนเป็นพระยามหามนตรีศรีองครักษสมุห เจ้ากรมพระตำรวจในขวา ถือศักดินา 2,000^[12]
9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443 เลื่อนเป็นพระยาอนุชิตชาญไชย จางวางกรมพระตำรวจขวา ถือศักดินา 3,000^[13]

ยศทหารแก้ไข

พ.ศ. 2431 พันตรี^[14]
7 กันยายน พ.ศ. 2435 พันโท^[15]
พันเอก
พลจัตวา
21 กันยายน พ.ศ. 2441 พลตรี^[16]

ครอบครัวแก้ไข

พระยาอนุชิตชาญไชยมีบุตรธิดารวม 10 คน^[17] โดยมีบุตรธิดากับคุณหญิงเชยรวม 3 คน ได้แก่

คุณหญิงสำลี ยมาภัยพงศ์พิพัฒน์ ภริยาพระยายมาภัยพงศ์พิพัฒน์ (เชย ยมาภัย)
นางสาวสำรวล สิงหเสนี
จางวางโท พระยาบุรีนวราษฐ์ (ชวน สิงหเสนี) (3 สิงหาคม 2428 - 7 กุมภาพันธ์ 2468)^[18]

มีบุตรธิดากับนางน้อม (สกุลเดิม สุวรรณทัต) 4 คน ได้แก่^[19]

นายชิต สิงหเสนี สมรสกับนางชูเชื้อ (นามเดิม วลี กฤษณามระ)
คุณหญิงอนงค์ สิริราชไมตรี ภริยาหลวงสิริราชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี)
นายสนาน สิงหเสนี สมรสกับนางไพจิตร
นางเสนาะ สิงหเสนี สมรสกับนายอาชว กุญชร ณ อยุธยา

มีบุตรกับหม่อมราชวงศ์จิ๋ว ทินกร 2 คน ได้แก่

นายอรุณ สิงหเสนี
นายสมุน สิงหเสนี สมรสกับ นางอรุณ (สกุลเดิม วิระพานิช)

มีบุตรกับหม่อมหลวงเจิม พนมวัน (ราชสกุลในรัชกาลที่๒) 1 คน คือ

นาวาอากาศตรี หลวงถกลนภากาศ (มนต์ สิงหเสนี) สมรสกับหม่อมหลวงสอิ้ง (สกุลเดิม นพวงศ์)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์แก้ไข

พ.ศ. 2443 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)^[20]
พ.ศ. - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้น 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
พ.ศ. 2444 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้น 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)^[21]
พ.ศ. 2441 - เหรียญปราบฮ่อ (ร.ป.ฮ.)^[22]
พ.ศ. ๒๔๔๕ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)^[23]
พ.ศ. ๒๔๔๖ - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2 (จ.ป.ร.2)^[24]
พ.ศ. 2453 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)^[25]
พ.ศ. 2444 - เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)^[26]
พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
พ.ศ. 2446 - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))^[27]
พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการในพระองค์ (ร.ด.ม.(พ))
พ.ศ. ๒๔๓๐ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้น 3 ตริตราภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)^[28]

อ้างอิงแก้ไข

เชิงอรรถ

↑ พระบรมราชโองการ พระราชดำรัสในการเปิดประชุมรัฐมนตรีสภา (หน้า ๓๗๒)
↑ "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (35): 379. 26 พฤศจิกายน ร.ศ. 112. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2562.
↑ ลำดับสายสกุลสิงหเสนี
↑ ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีพระนามและนามองคมนตรี ที่พระราชทานสัญญาบัตรแล้ว, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 1 มกราคม ร.ศ. 129, หน้า 2,273-4
↑ "พระบรมราชโองการ ประกาศ ยกกรมพระตำรวจรวมเข้าอยู่ในกระทรวงวัง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (ก): 94–95. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2561.
↑ "ตั้งตำแหน่งสมุหพระตำรวจ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27: 2272. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 25 พฤษภาคม 2561.
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 37, 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2463, หน้า 355
↑ ราชกิจจานุเบกษา, เสด็จพระราชดำเนิรพระราชทานเพลิงศพ พระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย และคุณหญิง (เชย) อนุชิตชาญไชย ณ เมรุ วัดเทพศิรินทราวาส, เล่ม 39, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465, หน้า 2583
↑ พระราชทานสัญญาบัตร ตั้งตำแหน่ง (หน้า ๒๔๕ ลำดับที่ ๑๕๘)
↑ พระราชทานสัญญาบัตรไปเมืองนครเชียงใหม่
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 10, ตอน 4, 23 เมษายน ร.ศ. 112, หน้า 26
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 11, ตอน 30, 21 ตุลาคม ร.ศ. 113, หน้า 229
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม 17, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443, หน้า 502
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
↑ ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๖๗ จดหมายเหตุเกี่ยวกับเขมรและญวนในรัชกาลที่ ๓ ตอนที่ ๑, ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๒, หน้า (๑). [พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงสำลี ยมาภัยพงศ์พิพัฒน์]
↑ "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ง): 3530. 21 กุมภาพันธ์ 2468. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561.
↑ วิถีแห่งเต๋า : ที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงสิริราชไมตรี จ.จ. (อนงค์ สิงหเสนี)
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายน่า แล ฝ่ายใน, เล่ม ๑๘, ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๔๓, หน้า ๕๐๐
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์, เล่ม ๑๘, ๑๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๔๔, หน้า ๘๗๓
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญปราบฮ่อ, เล่ม ๑๕, ตอน ๒๖, ๒๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๑, หน้า ๒๘๒
↑ พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
↑ พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗, หน้า ๒๔๑๘
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๑๘, ๒๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๔, หน้า ๔๓๗
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม ๒๐, ๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๔๖, หน้า ๔๔๕
↑ พระราชทานบำเหน็จความชอบแม่ทัพนายกอง และเจ้านครหลวงพระบางทูลลา (หน้า ๒๖๓)

บรรณานุกรม

ประวัติพระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) ; ตำราขนมหวานของร้าน "สุริยา". กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2518. 98 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นายสมุน สิงหเสนี]

ก่อนหน้า		พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี)		ถัดไป
ไม่มี		สมุหพระตำรวจ (27 ธันวาคม พ.ศ. 2453 – 1 เมษายน พ.ศ. 2456)		เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร)

บทความเกี่ยวกับชีวประวัตินี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยเพิ่มข้อมูล

[1] พระบรมราชโองการ พระราชดำรัสในการเปิดประชุมรัฐมนตรีสภา (หน้า ๓๗๒)

[2] "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (35): 379. 26 พฤศจิกายน ร.ศ. 112. สืบค้นเมื่อ 23 มีนาคม พ.ศ. 2562.

[3] ลำดับสายสกุลสิงหเสนี

[4] ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีพระนามและนามองคมนตรี ที่พระราชทานสัญญาบัตรแล้ว, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 1 มกราคม ร.ศ. 129, หน้า 2,273-4

[5] "พระบรมราชโองการ ประกาศ ยกกรมพระตำรวจรวมเข้าอยู่ในกระทรวงวัง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (ก): 94–95. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 24 พฤษภาคม 2561.

[6] "ตั้งตำแหน่งสมุหพระตำรวจ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27: 2272. 1 มกราคม ร.ศ. 129. สืบค้นเมื่อ 25 พฤษภาคม 2561.

[7] ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 37, 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2463, หน้า 355

[8] ราชกิจจานุเบกษา, เสด็จพระราชดำเนิรพระราชทานเพลิงศพ พระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย และคุณหญิง (เชย) อนุชิตชาญไชย ณ เมรุ วัดเทพศิรินทราวาส, เล่ม 39, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2465, หน้า 2583

[9] พระราชทานสัญญาบัตร ตั้งตำแหน่ง (หน้า ๒๔๕ ลำดับที่ ๑๕๘)

[10] พระราชทานสัญญาบัตรไปเมืองนครเชียงใหม่

[11] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 10, ตอน 4, 23 เมษายน ร.ศ. 112, หน้า 26

[12] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 11, ตอน 30, 21 ตุลาคม ร.ศ. 113, หน้า 229

[13] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง, เล่ม 17, 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2443, หน้า 502

[14] พระราชทานสัญญาบัตรทหาร

[15] พระราชทานสัญญาบัตรทหาร

[16] พระราชทานสัญญาบัตรทหาร

[17] ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๖๗ จดหมายเหตุเกี่ยวกับเขมรและญวนในรัชกาลที่ ๓ ตอนที่ ๑, ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๒, หน้า (๑). [พิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ คุณหญิงสำลี ยมาภัยพงศ์พิพัฒน์]

[18] "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ง): 3530. 21 กุมภาพันธ์ 2468. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561.

[19] วิถีแห่งเต๋า : ที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงสิริราชไมตรี จ.จ. (อนงค์ สิงหเสนี)

[20] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายน่า แล ฝ่ายใน, เล่ม ๑๘, ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๔๓, หน้า ๕๐๐

[21] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิศริยาภรณ์, เล่ม ๑๘, ๑๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๔๔, หน้า ๘๗๓

[22] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญปราบฮ่อ, เล่ม ๑๕, ตอน ๒๖, ๒๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๑, หน้า ๒๘๒

[23] พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์

[24] พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์

[25] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗, หน้า ๒๔๑๘

[26] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๑๘, ๒๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๔๔, หน้า ๔๓๗

[27] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม ๒๐, ๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๔๖, หน้า ๔๔๕

[28] พระราชทานบำเหน็จความชอบแม่ทัพนายกอง และเจ้านครหลวงพระบางทูลลา (หน้า ๒๖๓)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี)

สมุหพระตำรวจ
ดำรงตำแหน่ง 27 ธันวาคม พ.ศ. 2453 – 1 เมษายน พ.ศ. 2456
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	ไม่มี
ถัดไป	เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	10 พฤษภาคม พ.ศ. 2398
เสียชีวิต	6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 (700164000000000000064 ปี 7002361000000000000361 วัน)
บิดา	พระยาเพ็ชรชฎา (ดิศ สิงหเสนี)
มารดา	คุณหญิงนุ่ม
คู่สมรส	คุณหญิงเชย อนุชิตชาญไชย
ศาสนา	พุทธ
การเข้าเป็นทหาร
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พลตรี
บังคับบัญชา	กองทัพบก