ปีนักษัตร หรือ นักขัต เป็นรูปแบบการจำแนกประเภทดั้งเดิมตามปฏิทินจีนที่กำหนดสัตว์และคุณลักษณะที่มีชื่อเสียงของมันในแต่ละปีในรอบสิบสองปีวนซ้ำ[1] ในวัฒนธรรมจีนดั้งเดิม ปีนักษัตรเป็นสิ่งสำคัญมากและเป็นผลสะท้อนของปรัชญาและวัฒนธรรมจีน[2] ชาวจีนถือว่าบุคลิกภาพสัมพันธ์กับราศีของตน[3] ปีนักษัตรมีต้นกำเนิดจากจีน และปีนักษัตรรูปแบบอื่น ๆ ยังคงได้รับความนิยมในประเทศแถบเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หลายแห่ง เช่น ญี่ปุ่น,[4] เกาหลีใต้,[5] เวียดนาม,[5] สิงคโปร์, เนปาล, ภูฏาน, กัมพูชา และไทย[6]

ปีนักษัตร
ภาษาจีน生肖
ฮั่นยฺหวี่พินอินshēngxiào
อักษรจีนตัวย่อ属相
อักษรจีนตัวเต็ม屬相
ฮั่นยฺหวี่พินอินshǔxiàng

สำหรับวันแรกตามปีนักษัตร สองสำนักคิดในดวงจีนระบุวันเริ่มต้นต่างกัน คือ ปีใหม่จีนหรือวันเริ่มต้นใบไม้ผลิ

โดยมีหลักฐานทางโบราณคดีพบว่าตั้งแต่ก่อนยุคราชวงศ์ฉิน (221 ปีก่อนค.ศ. – 207 ปีก่อนค.ศ) ก็มีปรากฏรูปปีนักษัตรแล้ว โดยใช้สัตว์ประเภทต่าง ๆ เป็นตัวแทนหรือสัญลักษณ์ อันได้แก่[7]

ชวด ฉลู ขาล เถาะ มะโรง(มังกรฟ้าราชวงศ์ โจว-ฉิน มังกรมีขายาว 5 เล็บ ลำตัวคล้ายกวางมีปีก)(นางพญางูขาว-งูใหญ่-นาค) มะเส็ง (งูเล็ก) มะเมีย มะแม วอก ระกา จอ และ กุน

สัตว์ประจำปีนักษัตร

แก้

ปีนักษัตรจะมีสัตว์ประจำปี อันเป็นความหมายของชื่อปีนั้น ๆ มีดังนี้

อักษรจีน อักษรภาคภิภพ ภาษาจีนกลาง ภาษาจีนแคะ[8] แคะ ภาษาเขมร ชื่อนักษัตร ภาษาไทย ภาษาบาลี ภาษาลาว ล้านนา ไทลื้อ ไทใหญ่ เวียดนาม
子 (จื่อ/zǐ) สู่ ฉู่ ชู่ ជូត ชวด หนู มุสิก ໃຈ້ ใจ้ ไจ้ ᨧᩱ᩶ ᦺᦈᧉ ไจ้ เจ้อ-อี Tí ตี๊

chuột จวด

丑 (โฉ่ว/chǒu) หนิว แหง่ว แหงว ឆ្លូវ ฉลู วัว อุสุภ, อุสภ ເປົ້າ เป้า เป้า ᨸᩮᩢ᩶ᩣ ᦔᧁᧉ เป้า เป้า Sửu สืว trâu เจิว
寅 (อิ๋น/yín) หู่ ฝู่ ฟู่ ខាល ขาล เสือ พยาฆร, พยัฆะ

วยาฆร, พยคฆ

ຍີ່ ยี่ ยี ᨿᩦ ᦍᦲ ยี ยี Dần เสิ่น

hổ โห

卯 (หม่าว/mǎo) ทู่ ถู้ ถู้ ថោះ เถาะ กระต่าย สะสะ, สัศ ເໝົ້າ เหม้า เหม้า ᩉ᩠ᨾᩮᩢ᩶ᩣ ᦖᧁᧉ เหม้า เหม้า Mạo

หม่าว mèo

แหม่ว

龍/龙 辰 (เฉิน/chén) หลง หลุง หลุง

ลหยุง

រោង มะโรง งูใหญ่ มังกร,นาค

สงกา

สี สี ᩈᩦ สี สี Thìn ถิ่น

rồng หร่ง

巳 (ซื่อ/sì) เสอ สา สา ម្សាញ់ มะเส็ง งูเล็ก สัป,สปปก ไส้,ไซ้ ไส้ ᩈᩱ᩶ ไส้ เส้อ-อื Tị ติ

rắn รั้น

馬/马 午 (อู่/wǔ) หม่า มา มา មមី มะเมีย ม้า ดรงค,อัสส,อัสดร สะง้า

ซะง้า

สง้า ᩈ᩠ᨦ᩶᩻ᩣ สะงะ สีงะ Ngọ

เหงาะ ngựa

เหงือะ

未 (เว่ย/wèi) หยาง หยอง หยอง មមែ มะแม แพะ เอฬกะ,อัชฉะ เม็ด เม็ด ᨾᩮᩢ᩠ᨯ เม็ด โมด Mùi หมู่ย dê เซ
申 (เซิน/shēn) โหว แห็ว แห็ว វក วอก ลิง มกฎะ,กปิ สัน สัน ᩈᩢ᩠ᨶ แสน สัน Thân เทิน

khỉ ขี

雞/鸡 酉 (โหย่ว/yǒu) จี แก/ไก แก រកា ระกา ไก่ กุกกุฎ, กุกกุฏ เฮ้า,เร้า เร้า ᩁᩮᩢ᩶ᩣ เล้า เฮ้า Dậu เส่อว gà ก่า
戌 (ซวี/xū) โก่ว แกว แก้ว จอ หมา โสณ, สุนัข เส็ด เส็ด ᩈᩮᩢ᩠ᨯ เส็ด เม็ด Tuất ต๊วด chó จ๊อ
豬/猪 亥 (ฮ่าย/hài) จู จู จู កុរ กุน หมู สุกร, วราห ไก้,ไก๊ ใค้ ᨣᩲ᩶ ใก๊ เก้อ-อื Hợi เห่ย

lợn เหลิ่น

ตำนาน

แก้

ตำนานเรื่องเล่าในสมัยปีใหม่แรกของจีนที่จากพระถังซำจั๋ง

(วันชิวอิก หรือวันที่ 1 เดือนอ้ายของจีน) สัตว์ทั้งหลายต่างมาชุมนุมหน้าวังหลวงของฮ่องเต้สวรรค์

ฮ่องเต้ประกาศให้สัตว์ 12 ชนิด ที่มาถึงก่อนวัน

(วันชิวยี่ หรือวันที่ 2 เดือนอ้าย) 

ดังนั้นสัตว์ 12 ชนิด ได้รับแต่งตั้งเป็นองครักษ์

ใน 1 วัน สัตว์ 1 ชนิดอยู่ยาม 2 ชั่วโมง

สัตว์ 12 ชนิดอยู่ยาม 24 ชั่วโมง

รวมเป็น 12 ยามเฝ้าวังหลวง

การปรับใช้

แก้

สัญลักษณ์นักษัตรจีนยังถูกนำมาใช้ในวัฒนธรรมที่แตกต่างจากจีนเช่นกัน[9] ตัวอย่างเช่น พวกมันมักปรากฏบนการ์ดอวยพรและแสตมป์ที่เกี่ยวข้องกับวันขึ้นปีใหม่ของเกาหลีและวันขึ้นปีใหม่ของญี่ปุ่น บริการไปรษณีย์ของสหรัฐอเมริกาและบริการไปรษณีย์ของประเทศอื่น ๆ บางแห่งจะออกแสตมป์ทุกปีเพื่อเฉลิมฉลองมรดกทางวัฒนธรรมจีนนี้

ตรีนนิสัติ

แก้

ชุดแรก

แก้

ตรีนแรกประกอบด้วย หนู มังกร และ ลิง[10][11] สัญลักษณ์ทั้งสามนี้ถือว่าเป็นบุคคลที่มีพลังซึ่งสามารถทำสิ่งที่ดีได้ โดยอยู่ในฐานะเป็นผู้นำที่ยิ่งใหญ่ แต่ค่อนข้างไม่แน่นอน[12][13] ทั้งสามนั้นฉลาด มีเสน่ห์ มีบารมี มั่นใจในตัวเอง สุภาพ และมีศิลปะ แต่ก็อาจเป็นผู้ที่ชอบควบคุม อิจฉา เห็นแก่ตัว ก้าวร้าว แก้แค้น และหลอกลวงได้

ชุดที่สอง

แก้

ตรีนที่สองประกอบด้วย วัว งู และ ไก่[14][15] สัญลักษณ์ทั้งสามนี้ถือว่ามีความอดทนและมุ่งมั่น สะสมพลังงานอย่างช้า ๆ และมุ่งมั่นในแผนการ แต่มีแนวโน้มที่จะยึดมั่นในความคิดเห็นที่ตายตัว[16] พวกเขาฉลาด ขยัน สุภาพ อุตสาหะ ซื่อสัตย์ มีปรัชญา อดทน และใจดี แต่ก็อาจเป็นคนที่พึงพอใจในตัวเอง เห็นแก่ตัว หยิ่ง ผูกพันกับการตัดสินใจ และจำกัดเรื่องเล็กน้อยได้[17]

ชุดที่สาม

แก้

ตรีนที่สามประกอบด้วย เสือ ม้า และ สุนัข[18] สัญลักษณ์ทั้งสามนี้ถือว่ามุ่งมั่นในรักแท้ มุ่งหมายในมนุษยธรรม มีอุดมคติสูงและเป็นอิสระ แต่มีแนวโน้มที่จะมีความหุนหันพลันแล่น พวกเขาทำงานได้ผลิตผลพอใจ ตื่นเต้น ยืนหยัดเสรีภาพ มีเสน่ห์ เต็มไปด้วยพลัง มีศักดิ์ศรี และคุ้มครอง แต่ก็อาจจะมีพฤติกรรมที่รีบร้อน

ชุดที่สี่

แก้

ตรีนที่สี่ประกอบด้วย กระต่าย แพะ และ หมู[19] สัญลักษณ์ทั้งสามนี้ถือว่ามีลักษณะเยือกเย็นและเข้าถึงเหตุผลอยู่บ้าง พวกเขาแสวงหาความสวยงามเพื่อชีวิตและความคิดสร้างสรรค์ มีมารยาทดี และมีความกรุณา แต่ในขณะเดียวกันก็อาจมีการแยกตัวออกและยอมรับชะตากรรมได้ พวกเขาใส่ใจตนเอง เสียสละ ช่วยเหลือ, รอบคอบ สร้างสรรค์ ไวต่อความรู้สึก สุภาพ และสุขุม

อ้างอิงและเชิงอรรถ

แก้
  1. "The Chinese Zodiac". Timothy S. Y. Lam Museum of Anthropology (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2023-12-27.
  2. "Chinese Zodiac | Home". UW Departments Web Server. สืบค้นเมื่อ 2023-12-27.
  3. Gao, Jinlin; Joh, Yoon-kyoung (2019-04-30). "Chinese Zodiac Culture and the Rhetorical Construction of A Shu B, C" (PDF). Lanaguage Research (ภาษาอังกฤษ). Seoul National University. 55 (1): 2. doi:10.30961/lr.2019.55.1.55. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ Jan 6, 2024.
  4. Abe, Namiko. "The Twelve Japanese Zodiac Signs". ThoughtCo (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-10-14. สืบค้นเมื่อ 2019-07-16.
  5. 5.0 5.1 "Chinese Zodiac and Chinese Year Animals". astroica.com. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-03-24. สืบค้นเมื่อ 2019-07-16.
  6. "Animals of the Thai Zodiac and the Twelve Year Cycle". Thaizer (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2011-09-08. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-08-14. สืบค้นเมื่อ 2019-07-16.
  7. หน้าจุดประกาย 2 วัฒนธรรม, ส่งท้ายปีลิง 'ลิง' ในวัฒนธรรมของชาวจีน โดย ดนุพล ศิริตรานนท์. กรุงเทพธุรกิจปีที่ 30 ฉบับที่ 10345: วันพุธที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2560
  8. คำอ่านเป็นภาษาฮากกา (จีนแคะ) สำเนียง ฉิมฮาก(แคะลึก) จาก hakkapeople.com [1] เก็บถาวร 2010-08-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  9. "Chinese Astrology: A Complete Explanation With Interpretations". www.ashtarcommandcrew.net. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  10. "Year of the Rat". www.chinaeducationaltours.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  11. "Are you a MONKEY, dragon or a rat?". www.legacyoftaste.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  12. "The Year of The Rat". www.karmaweather.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  13. "Chinese Star Signs". paranormality.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  14. "The Rooster of the Chinese Zodiac". www.astrologyanswers.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  15. "Chinese Zodiac Signs". 1000logos.net. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  16. "Chinese Zodiac Compatibility Significance & Matches". www.ganeshaspeaks.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  17. "Everything You Need to Know About the Year of the Snake". ltl-shanghai.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  18. "Chinese Zodiac Palmistry for the Third Trine". www.astrologyanswers.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  19. "All about Chinese Zodiac: Signs, Compatibility, and Origins". astrolekha.com. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.