ตะพาบลีธ, ตะพาบไลธ์ หรือ ตะพาบนาคปุระ (อังกฤษ: Leith's softshell turtle, Nagpur softshell turtle; ชื่อวิทยาศาสตร์: Nilssonia leithii) เป็นสปีชีส์ของตะพาบในวงศ์ของตะพาบ ตะพาบชนิดนี้พบได้ในแม่น้ำแถบคาบสมุทรอินเดีย รวมถึงแม่น้ำตุงคภัฒรา (Thungabhadra), แม่น้ำฆัตประภา (Ghataprabha), แม่น้ำภวานี (Bhavani), แม่น้ำโคทาวรี, แม่น้ำกาเวรี และแม่น้ำโมยาร์ (Moyar)[4]

ตะพาบลีธ
สถานะการอนุรักษ์
CITES Appendix I (CITES)[2]
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ แก้ไขการจำแนกนี้
โดเมน: ยูแคริโอตา
Eukaryota
อาณาจักร: สัตว์
ไฟลัม: สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น: สัตว์เลื้อยคลาน
อันดับ: เต่า
อันดับย่อย: อันดับย่อยเต่า
วงศ์: วงศ์ตะพาบ
สกุล: สกุลตะพาบนกยูง

(Gray, 1872)[1]
สปีชีส์: Nilssonia leithii
ชื่อทวินาม
Nilssonia leithii
(Gray, 1872)[1]
ชื่อพ้อง[3]

ที่ตั้งของต้นแบบ: เมืองปูเณ ประเทศอินเดีย[5]

ศัพทมูลวิทยา

แก้

ชื่อเฉพาะ leithii นี้ตั้งชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่ Andrew H. Leith ซึ่งเป็นแพทย์ประจำคณะกรรมาธิการสาธารณสุขมุมไบ[6]

ลักษณะทางกายภาพ

แก้

ตะพาบลีธมีลักษณะที่อยู่ตรงกลางระหว่างตะพาบคงคา (N. gangetica) และตะพาบนกยูงอินเดีย (N. hurum) สิ่งที่มีความคล้ายอย่างแรกคือ ความกว้างของบริเวณด้านบนหัวระหว่างดวงตา แนวประสานระหว่างขากรรไกรล่างที่ค่อนข้างสั้น และมีรอยบริเวณหัว และมีจมูกที่ยาวและค่อนข้างแหลมกว่า ไม่มีสันกระดูกขากรรไกรที่แข็งแรงบริเวณพื้นผิวด้านในของกระดูกขากรรไกรล่าง และมีลักษณะของวงแหวนสี่วงหรือมากกว่าบริเวณกระดองหลังในวัยอ่อน ซึ่งจะมีขนาดเล็กกว่าในตะพาบนกยูงอินเดีย (N. hurum)[7]

ตัวเต็มวัยอาจมีกระดองยาว 64 เซนติเมตร หรือ 25 นิ้ว[8]

อาหาร

แก้

ตะพาบลีธจะล่าเหยื่อเป็นลูกน้ำ (ตัวอ่อนของยุง) ปู หอยน้ำจืด และปลา[4] บางครั้งตะพาบชนิดนี้ยังกินพืชน้ำขนาดเล็กด้วย[8]

การสืบพันธุ์

แก้

ตะพาบตัวเมียที่โตเต็มวัยชนิดนี้ จะวางไข่ในเดือนมิถุนายน ไข่มีลักษณะเป็นทรงกลม และมีเส้นผ่านศูนย์กลางของแต่ละฟองประมาณ 30 ถึง 31 มิลลิเมตร (1.2 นิ้ว)[8]

 
พบลูกตะพาบลีธ (Nilssonia leithii) ในเมืองโภร์ (Bhor) รัฐมหาราษฏระ

ภัยคุกคาม

แก้

สายพันธุ์นี้ถูกใช้ประโยชน์ในท้องถิ่นทั่วคาบสมุทรอินเดีย[9] ภัยคุกคามสำคัญอื่น ๆ ได้แก่ การทำกิจกรรมต่าง ๆ ใกล้แม่น้ำ มลพิษทางน้ำ การทำเหมืองทราย การกสร้างเขื่อนผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังน้ำ การลักลอบล่าสัตว์ การแสวงหาผลกำไรจากไข่ของตะพาบชนิดนี้ไม่ว่าจะการนำไปขาย ฯลฯ[10][4]

ที่อยู่ทางภูมิศาสตร์

แก้

ตะพาบลีธเป็นสิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่นของคาบสมุทรอินเดีย[11] ซึ่งอยู่ในรัฐอานธรประเทศ รัฐกรณาฏกะ รัฐเกราลา รัฐมัธยประเทศ รัฐมหาราษฏระ รัฐทมิฬนาฑู[1] และรัฐโอฑิศา[1]

เชิงอรรถและรายการอ้างอิง

แก้
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 Praschag, P.; Das, I.; Choudhury, B.C.; Singh, S. (2021). "Nilssonia leithii". IUCN Red List of Threatened Species. 2021: e.T2174A2778380. doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T2174A2778380.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "iucn status 19 November 2021" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน
  2. "Appendices | CITES". cites.org. สืบค้นเมื่อ 2022-01-14.
  3. Fritz 2007, pp. 310–311
  4. 4.0 4.1 4.2 Das, I., Sirsi, S., Vasudevan, K., and  Murthy ,B.
  5. Gray,J.
  6. Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (2011).
  7. Boulenger GA (1890).
  8. 8.0 8.1 8.2 Das I (2002).
  9. Biju Kumar, A. 2004.
  10. Dharwadkar, Sneha (23 February 2023). "Sneha Dharwadkar (2020) Freshwater Turtles and Tortoises Foundation". India Biodiversity Portal. สืบค้นเมื่อ 2023-02-23.
  11. Jafer Palot, Zoological Survey of India, Western Ghat Regional Centre;  in Venkataraman, K., Chattopadhyay, A. and Subramanian, K.A. (editors).

ดูเพิ่มเติม

แก้
  • Gray JE (1872). "Notes on the Mud-Tortoises of India (Trionyx, Geoffroy)". Ann. Mag. Nat. Hist., Fourth Series 10: 326–340. (Trionyx leithii, new species, 334–335).

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้