จอหงวน หรือสำเนียงกลางว่า จฺวั้ง-ยฺเหวียน สำเนียงแต้จิ๋วว่า จ่อง้วง และสำเนียงกวางตุ้งว่า จ่อง-ยฺวื่น (จีนตัวย่อ: 状元; จีนตัวเต็ม: 狀元; พินอิน: zhuàngyuán; เวด-ไจลส์: dzɔŋ6jyn4) เป็นตำแหน่งราชบัณฑิตซึ่งได้คะแนนอันดับหนึ่งในการสอบขุนนางของประเทศจีนสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์[1]

ในประเทศจีนปัจจุบัน คำนี้ใช้เรียกผู้ได้คะแนนอันดับที่หนึ่งในการสอบใด ๆ หรือในความหมายทั่วไปกว่านั้น ใช้สำหรับเรียกผู้เป็นหัวกะทิในสาขาวิชาหนึ่ง ๆ[2]

ศัพทมูล

แก้

คำว่า "จฺวั้ง" หมายถึง ผลสอบ ส่วน "ยฺเหวียน" แปลว่า ที่หนึ่ง ฉะนั้น "จฺวั้ง-ยฺเหวียน" จึงแปลตรงตัวว่า ผลสอบเป็นที่หนึ่ง

ในประวัติศาสตร์

แก้

ความปรารถนาอันสูงสุดของผู้เป็นนักศึกษาจีนในสมัยโบราณ คือ "การเป็นที่หนึ่งในสามสิ่ง" หมายถึง การสอบได้เป็นที่หนึ่งในการสอบระดับจังหวัด ระดับภูมิภาค และระดับราชสำนัก

การจัดสอบระดับราชสำนักนั้นมีขึ้นทุก 3 ปี พระเจ้าแผ่นดินในสมัยราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิงทรงคุมสอบระดับราชสำนักด้วยพระองค์เองด้วย

จอหงวนจะได้รับตำแหน่งหน้าที่สูงในราชการ และมีชื่อเสียงเกียรติยศแพร่หลายไปทั่วแผ่นดิน

ในประวัติศาสตร์จีน มีบันทึกว่า มีการจัดสอบทั้งสิ้นกว่า 700 ครั้ง มีผู้ได้รับตำแหน่งจอหงวนกว่า 600 คน คนแรกคือ ซุน ฝูเจีย (孙伏伽) แต่งตั้งในปี ค.ศ. 622 ตรงกับรัชสมัยพระเจ้าถังเกาจู่[3] จอหงวนคนสุดท้าย คือ หลิว ชุนหลิน (刘春霖) แต่งตั้งในปี ค.ศ. 1904 ตรงกับรัชสมัยพระเจ้ากวังซฺวี่[3]

นอกจากนั้น การสอบจอหงวนได้แพร่ไปถึงอาณาจักรโชซ็อนในสมัยพระเจ้าเซจงมหาราช

จำนวนจอหงวน

แก้
ราชวงศ์ จำนวนการสอบ (ครั้ง) จำนวนจอหงวน (คน) หมายเหตุ
ราชวงศ์สุย (隋朝) 7
[เรียกว่า "ราชบัณฑิตสามัญ" (普通进士)]
ราชวงศ์ถัง (唐朝) 263 148 บันทึกถังไคเคอ (唐开科) ระบุว่า 270 ครั้ง
ยุคห้าราชวงศ์สิบอาณาจักร (五代十国) 47 24
ราชวงศ์ซ่ง (宋朝) 118 118 อ้างอิง "บันทึกผู้สอบผ่านจฺวั้ง-ยฺเหวียนสมัยราชวงศ์ซ่ง (宋歷科狀元錄)" ของ จู ซีเจึยว (朱希召)
ราชวงศ์เหลียว (辽朝) 57 56
ราชวงศ์เซี่ยตะวันตก (西夏) ไม่มีข้อมูล 1
ราชวงศ์จิน (金朝) 41 39
ราชวงศ์หยวน(元朝) 16 32
ราชวงศ์หมิง (明朝) 90 90
ยุคมหาปัจฉิมนคร (大西国) 1 1 ผู้สอบได้ คือ จาง เซี่ยนจง (张献忠)
ราชวงศ์ชิง (清朝) 112 114
ยุคเมืองแมนแดนสันติ (太平天国) ไม่มีข้อมูล 15
รวมทั้งหมด 745 638

อ้างอิง

แก้
  1. 萧源锦,《狀元史話》,重庆出版社,1992,ISBN 7-5366-1648-1
  2. 《现代汉语词典》,商务印书馆,第五版,ISBN 7-100-04385-9
  3. 3.0 3.1 ประสิทธิ์ ฉกาจธรรม, บ.ก. (กุมภาพันธ์ 2006). พลิกม่านไม้ไผ่: ปกิณกะประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมจีน. อาศรมสยาม-จีนวิทยา สมาคมปัญญาภิวัฒน์. กรุงเทพฯ: บุ๊คส์ไมล์. pp. 206–212. ISBN 974-939-142-X.