เสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง
เสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง (อังกฤษ: voiceless velar fricative) เป็นเสียงพยัญชนะที่มีใช้ในหลายภาษา เช่น ภาษาเยอรมัน, ภาษาสเปน, ภาษาโปแลนด์, ภาษาเซิร์บ-โครแอต, ภาษารัสเซีย, ภาษาอาหรับ, ภาษาจีนกลาง, ภาษากฺ๋อง, ภาษาเวียดนาม ฯลฯ แต่ไม่มีเสียงนี้ในภาษาไทยในปัจจุบัน จะมีเสียงภาษาไทยสมัยโบราณคือ ตัว ฃ หากใช้เขียนในการทับศัพท์จะใช้ตัว ค แทน เพราะเสียงจะคล้ายกับตัว ค ในภาษาไทย (เว้นภาษาจีนกลางจะใช้ตัว ฮ หรือ ห แทนในภาษาไทย) สัญลักษณ์ในชุดสัทอักษรสากลที่ใช้แทนเสียงนี้คือ ⟨x⟩ และสัญลักษณ์เอกซ์-แซมปาที่ตรงกันคือ x
เสียงนี้เป็นเสียงหนึ่งในบรรดาเสียงพยัญชนะในภาษาอังกฤษเก่า และยังคงปรากฏในบางภาษาถิ่นของภาษาอังกฤษปัจจุบัน
เสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง | |||
---|---|---|---|
x | |||
| |||
หมายเลขไอพีเอ | 140 | ||
การเข้ารหัส | |||
เอนทิตี (ฐาน 10) | x | ||
ยูนิโคด (ฐาน 16) | U+0078 | ||
เอกซ์-แซมปา | x | ||
เคอร์เชินบอม | x | ||
ตัวอย่างเสียง | |||
ลักษณะ
แก้ลักษณะต่าง ๆ ของเสียงเสียดแทรก เพดานอ่อน ไม่ก้อง ได้แก่
- ลักษณะการออกเสียง เป็นเสียงเสียดแทรก กล่าวคือ เสียงนี้เกิดจากการบีบกลุ่มลม (ที่มาจากปอด) ให้ผ่านช่องแคบ ๆ บริเวณตำแหน่งการเกิดเสียง
- ตำแหน่งเกิดเสียง เป็นเสียงจากเพดานอ่อนหรือกัณฐชะ กล่าวคือ เสียงนี้เกิดจากการยกลิ้นส่วนหลัง (โคนลิ้น) ขึ้นไปใกล้เพดานอ่อน (ส่วนหลังของเพดานปาก) แต่ไม่แตะสนิท เหลือช่องแคบ ๆ ให้ลมพอจะผ่านออกไปได้ตลอดในลักษณะเสียดแทรก
- ลักษณะเสียงพูด เป็นเสียงไม่ก้องหรืออโฆษะ กล่าวคือ เส้นเสียงจะไม่สั่นขณะที่ออกเสียงนี้
- เสียงนี้เป็นเสียงพยัญชนะช่องปาก กล่าวคือ ลมจะถูกปล่อยให้ออกมาทางปาก (ไม่ใช่ทางจมูก)
- เสียงนี้เป็นเสียงพยัญชนะกลางลิ้น กล่าวคือ เสียงนี้เกิดขึ้นจากการที่กระแสลมถูกปล่อยให้ผ่านออกมาเหนือบริเวณกลางแผ่นลิ้น มากกว่าจะออกไปทางข้างลิ้น
- กลไกกระแสลม เป็นกระแสลมออกจากปอด กล่าวคือ เสียงนี้เกิดขึ้นจากการดันกระแสลมออกจากปอดและผ่านทางช่องเสียง มากกว่าที่จะเกิดจากช่องเส้นเสียงหรือจากปากโดยตรง
การปรากฏ
แก้ภาษา | ตัวอย่างคำ | สัทอักษรสากล | ความหมาย | หมายเหตุ | |
---|---|---|---|---|---|
แอฟริกานส์ | goed | [xuˑt] | ดี' | ||
แอลีอุต | สำเนียงแอตกัน | alax | [ɑlɑx] | 'สอง' | |
อังกอร์ | hombo | [xombo] | 'เดิน' | ||
อาหรับ | خضراء | [xadˤraːʔ] | 'สีเขียว (เพศหญิง)' | ||
อัสสัม | অসমীয়া | [ɔxɔmija] | 'ชาวอัสสัม' | ||
อาวาร์ | чeхь | [tʃex] | 'ท้อง' | ||
อาเซอร์ไบจาน | xoş | [xoʃ] | 'น่ายินดี' | ||
บัลแกเรีย | тихо | [tixɔ] | 'อย่างเงียบ ๆ' | ||
จีน | จีนกลาง | 河/hé | [xɤ˧˥] | 'แม่น้ำ' | |
โครเอเชีย | Hrvatski | [xř̩ʋaːtskiː] | 'ชาวโครเอเชีย' | ||
เช็ก | chlap | [xlap] | 'ผู้ชาย' | ||
ดัตช์ | ดัตช์เบลเยียม[1] | acht | [ɑxt] | 'แปด' | |
อังกฤษ | สกอต | loch | [lɔx] | 'ทะเลสาบ' | |
เอสเปรันโต | monaĥo | [monaxo] | 'พระ' | ||
จอร์เจีย[2] | ჯოხი | [ˈdʒɔxi] | 'แท่ง' | ||
เยอรมัน | Kuchen | [kuːxən] | 'ขนมเค้ก' | ||
กรีก | χαρά | [xaˈra] | 'ความสนุก' | ||
ไอริช | deoch | [dʲɔ̝̈x] | 'ดื่ม' | ||
ลิทัวเนีย | choras | [xoras] | 'คอรัส' | ||
เปอร์เซีย | خواهر | [xa:hær] | 'พี่สาว' | ||
โปแลนด์[3] | chleb | [xlɛp] | 'bread' | สำเนียงส่วนใหญ่แทนด้วยตัว <h> | |
โปรตุเกส | บราซิล | rabo | [ˈxabʊ] | 'หาง' | |
รัสเซีย[4] | хвост | [xvost] | 'หาง' | ||
สกอตแกลิก | loch | [lɔx] | 'ทะเลสาบ' | ||
เซอร์เบีย | храст/hrast | [xrast] | 'ต้นโอ๊ก' | ||
สโลวัก | chlap | [xlap] | 'ผู้ชาย' | ||
โซมาลี | khad | [xad] | 'หมึก' | ||
สเปน[5] | ojo | [ˈo̞xo̞] | 'นัยน์ตา' | ||
โคซา | rhoxisa | [xɔkǁiːsa] | 'ยกเลิก' | ||
เวียดนาม | khê | [xe] | 'ถูกเผา' | ||
เวลส์ | carchar | [kaɾxaɾ] | 'คุก' | ||
ยากัน | xan | [xan] | 'ที่นี่' |
อ้างอิง
แก้บรรณานุกรม
แก้- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association 33 (1): 103-107.
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Ana Ma. Fernández-Planas & Josefina Carrera-Sabaté (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association 33 (2): 255-259.
- Padgett, Jaye (2003), "Contrast and Post-Velar Fronting in Russian", Natural Language & Linguistic Theory 21 (1): 39-87.
- Shosted, Ryan K. & Chikovani Vakhtang (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association 36 (2): 255-264.
- Verhoeven, Jo (2005), "Belgian Standard Dutch", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 243-247.