ภาษาไอริช
ภาษาไอริช[4] หรือ ภาษาไอร์แลนด์[5] บางครั้งเรียกว่าภาษาเกลิก (อังกฤษ: Gaelic, ไอริช: Gaeilge) เป็นภาษากอยเดลภาษาหนึ่งที่จัดอยู่ในตระกูลภาษาอินโด-ยูโรเปียน มีรากฐานจากประเทศไอร์แลนด์ ซึ่งในอดีตมีการพูดโดยคนเชื้อสายไอริช แต่ปัจจุบันประชากรไอริชมักพูดภาษาอังกฤษ ทำให้มีจำนวนประชากรที่พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่เป็นจำนวนน้อยเท่านั้น โดยการสำรวจในปี ค.ศ. 2016 พบว่ามีผู้พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่ในไอร์แลนด์เพียง 73,800 คน หรือไม่ถึงร้อยละ 2 ของประชากร ในขณะที่คนไอริชส่วนใหญ่จะเรียนภาษาไอริชเป็นภาษาที่สอง อย่างไรก็ดีไอริชมีฐานะตามรัฐธรรมนูญเป็นภาษาทางการในประเทศไอร์แลนด์ นอกจากนี้ยังเป็นภาษาทางการของสหภาพยุโรปและของไอร์แลนด์เหนือในสหราชอาณาจักรอีกด้วย
ภาษาไอริช | |
---|---|
Gaeilge | |
ออกเสียง | ˈɡeːlʲɟə |
ประเทศที่มีการพูด | ไอร์แลนด์ และ สหราชอาณาจักร |
ภูมิภาค | Gaeltachtaí |
จำนวนผู้พูด | ประมาณ 133,000 คนภายในไอร์แลนด์ ซึ่งน้อยกว่าผู้พูดที่อยู่นอกประเทศ (2011)[1] L2:
|
ตระกูลภาษา | อินโด-ยูโรเปียน
|
รูปแบบก่อนหน้า | |
รูปแบบมาตรฐาน | An Caighdeán Oifigiúil |
ระบบการเขียน | อักษรละติน (อักษรไอริช) |
สถานภาพทางการ | |
ภาษาทางการ | ไอร์แลนด์ สหภาพยุโรป |
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน | สหราชอาณาจักร (ไอร์แลนด์เหนือ) |
ผู้วางระเบียบ | Foras na Gaeilge |
รหัสภาษา | |
ISO 639-1 | ga |
ISO 639-2 | gle |
ISO 639-3 | gle |
Linguasphere | 50-AAA |
ประวัติศาสตร์
แก้ภาษาเขียนของไอริชถูกพบเป็นครั้งแรกในจารึกอักษรโอคัมซึ่งถูกจารึกไว้ราวศตวรรษที่ 4 โดยเป็นภาษาไอริชสมัยแรกเริ่ม (primitive Irish) ภาษาไอริชแรกเริ่มพัฒนากลายมาเป็นภาษาไอริชเก่า (Old Irish) ในระหว่างศตวรรษที่ 5 พอถึงศตวรรษที่ 6 ภาษาไอริชเก่าก็เริ่มใช้ตัวอักษรลาตินแล้ว และเริ่มปรากฏอยู่ในส่วนคำอรรถาธิบายบริเวณขอบหน้ากระดาษ (marginalia) ของต้นฉบับตัวเขียนภาษาลาติน ในระยะนี้เองคำจากภาษาละตินได้เข้ามาสู่ภาษาไอริช โดยผ่านเข้ามาทางภาษาเวลส์เก่า โดยเฉพาะคำศัพท์ที่เกี่ยวกับกิจการและฐานานุกรมของสงฆ์
เชิงอรรถ
แก้- ↑ Keith Brown, บ.ก. (2005). Encyclopedia of Language and Linguistics (2 ed.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
- ↑ http://www.nisra.gov.uk/Census/key_report_2011.pdf 2011 Census, Key Statistics for Northern Ireland, UK Govt, December 2012
- ↑ Vaughan, Jill. "The Irish language in Australia - Socio-cultural Identity in Diasporic Minority Language Use". School of Languages and Linguistics University of Melbourne. สืบค้นเมื่อ 2 August 2012.
- ↑ จากภาษาอังกฤษ Irish
- ↑ จากภาษาอังกฤษ Ireland
อ้างอิง
แก้- Caerwyn Williams, J.E. & Ní Mhuiríosa, Máirín (ed.). Traidisiún Liteartha na nGael. An Clóchomhar Tta 1979.
- De Brún, Pádraig. Scriptural Instruction in the Vernacular: The Irish Society and Its Teachers 1818-1827. Dublin Institute for Advanced Studies 2009. ISBN 978-1-85500-212-8
- Fitzgerald, Garrett, ‘Estimates for baronies of minimal level of Irish-speaking amongst successive decennial cohorts, 117-1781 to 1861-1871,’ Volume 84, Proceedings of the Royal Irish Academy 1984.
- McMahon, Timothy G.. Grand Opportunity: The Gaelic Revival and Irish Society, 1893-1910. Syracuse University Press 2008. ISBN 978-0-8156-3158-3
- Ó Gráda, Cormac. 'Cé Fada le Fán' in Dublin Review of Books, Issue 34, May 6, 2013:
http://www.drb.ie/essays/c%C3%A9-fada-le-f%C3%A1n เก็บถาวร 2017-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.
- Kelly, James & Mac Murchaidh, Ciarán (eds.). Irish and English: Essays on the Linguistic and Cultural Frontier 1600-1900. Four Courts Press 2012. ISBN 978-1846823404
- Ní Mhunghaile, Lesa. 'An eighteenth century Irish scribe's private library: Muiris Ó Gormáin's books' in Proceedings of the Royal Irish Academy, Volume 110C, 2010, pp. 239-276.
- Ní Mhuiríosa, Máirín. ‘Cumann na Scríbhneoirí: Memoir’ in Scríobh 5, ed. Seán Ó Mórdha. Baile Átha Cliath: An Clóchomhar Tta 1981.
- Ó hÓgáin, Dáithí. Labhrann Laighnigh: Téacsanna agus Cainteanna ó Shean-Chúige Laighean. Coiscéim 2011.
- Ó Laoire, Muiris. '‘Language Use and Language Attitudes in Ireland’ in Multilingualism in European Bilingual Contexts : Language Use and Attitudes, ed. David Lasagabaster and Ángel Huguet. Multilingual Matters Ltd 2007. ISBN 1-85359-929-8
- Williams, Nicholas. ‘Na Canúintí a Theacht chun Solais’ i Stair na Gaeilge, ed. Kim McCone and others. Maigh Nuad 1994. ISBN 0-901519-90-1
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้- BCI: Irish-language media stats เก็บถาวร 2011-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Discover Irish
- Gaeilge ar an ghréasán Irish online resources เก็บถาวร 2011-11-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- 'Gael-Taca (Corcaigh)' เก็บถาวร 2019-05-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- "Learning Irish?," BBC
- "Social Network for learners, teachers and speakers เก็บถาวร 2011-10-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน,"
- "Learn Irish online easily with a new Irish word each day เก็บถาวร 2013-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน,"
- Gaelscoil stats
- Giotaí and Top 40 Offigiúla na hÉireann programmes เก็บถาวร 2010-06-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Irish Swadesh list of basic vocabulary words (from Wiktionary's Swadesh-list appendix)
ไวยากรณ์และการออกเสียง
แก้- Learn Irish Grammar with audio and pronunciation
- An Gael Magazine – Irish Gaelic Arts, Culture, And History Alive Worldwide Today
- A short Irish and Breton phrase list with Japanese translation(Renewal) เก็บถาวร 2008-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน incl sound file
- Braesicke's Gramadach na Gaeilge (Engl. translation) เก็บถาวร 2011-11-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Die araner mundart (a phonological description of the dialect of the Aran Islands by F. N. Finck, from 1899)
- A dialect of Donegal (a phonological description of the dialect of Glenties by E. C. Quiggin, from 1906)
พจนานุกรม
แก้- Acmhainn.ie – Dictionary and terminology resource
- Collaborative Irish dictionary เก็บถาวร 2013-03-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Foclóir Téarmaíochta, a large terminology database developed by FIONTAR, DCU
- General Gaelic Dictionaries
- Online English–Irish dictionary เก็บถาวร 2005-05-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Irish-English Audio/Image dictionary เก็บถาวร 2011-10-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน