อักษรบาตัก (อังกฤษ: Batak script; มีชื่อในภาษาแม่ว่า ซูรัตบาตัก (surat Batak), surat na sampulu sia ("ตัวอักษร 19 ตัว") หรือ si-sia-sia) เป็นระบบการเขียนในอดีตของกลุ่มภาษาบาตักที่มีผู้พูดหลายล้านคนที่เกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย ตัวอักษรอาจพัฒนามาจากอักษรกวิและอักษรปัลลวะ ซึ่งมีที่มาจากอักษรพราหมีในอินเดีย หรือจากข้อสันนิษฐานอักษรสุมาตราดั้งเดิมที่ได้รับอิทธิพลจากอักษรปัลลวะ[1]

ซูรัตบาตัก
"ซูรัตบาตัก" ในแบบโตบา
ชนิดอักษรสระประกอบ
ภาษาพูดกลุ่มภาษาบาตัก
ช่วงยุคประมาณ ค.ศ. 1300-ปัจจุบัน
ระบบแม่

ต้นกำเนิดอักษรพราหมียังไม่เป็นที่กระจ่าง ตามสันนิษฐานต้นกำเนิดแอราเมอิก:

ชุดตัวอักษรไซนายดั้งเดิม
ระบบพี่น้องความสัมพันธ์ทางภาษาโดยตรงยังไม่ชัด ใช้สันนิษฐานจากต้นกำเนิดอักษรกวิทั่วไป:
บาหลี
ไบบายิน
ชวา
ลนตารา
มากาซาร์
ซุนดาเก่า
เรินจง
เรอจัง
ช่วงยูนิโคดU+1BC0-U+1BFF
ISO 15924Batk
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทศาสตร์สัทอักษรสากล หากไม่มีการสนับสนุนเร็นเดอร์ที่เหมาะสม คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่นแทนอักขระยูนิโค้ด

การใช้ แก้

อักษรบาตักถูกนำมาใช้ในภาษาต่าง ๆ ดังนี้

  • ภาษากาโร บาตัก เป็นภาษาตระกูลออสตีนีเซียน มีผู้พูด 600,000 คน ในภาคกลางและภาคเหนือของเกาะสุมาตรา
  • ภาษาโตบา บาตัก (Toba Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผู้พูด 2 ล้านคนทางเหนือของเกาะสุมาตรา
  • ภาษาไดรี บาตัก (Dairi Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผู้พูด 1.2 ล้านคน ทางเหนือของเกาะสุมาตรา
  • ภาษาซิมาลูงัน/ตีมูร์ (Simalungun/Timur syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซีย มีผู้พูด 800,000 คน ทางเหนือของสุมาตรา
  • ภาษามันดาลิง บาตัก (Mandaling Batak syllabic alphabet) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผุ้พูด 400,000 คน ทางเหนือของเกาะสุมาตรา
  • บางโอกาสใช้เขียนภาษามลายูด้วย

ประวัติ แก้

ชาวบาตัดส่วนใหญ่ โดยเฉพาะชนชั้นปกครองสามารถใช้อักษรบาตักได้ ส่วนใหญ่ใช้เขียนคาถาอาคมและปฏิทิน หลังจากที่ชาวยุโรปมาถึงบาตัก เริ่มจากมิชชันนารีชาวเยอรมัน และชาวดัทช์ใน พ.ศ. 2421 ได้นำอักษรละตินมาใช้คู่กับอักษรบาตัก โดยใช้สอนในโรงเรียน และใช้ในเอกสารทางศาสนาคริสต์

จุดกำเนิด แก้

คาดว่าอักษรบาตักพัฒนามาจากอักษรปัลลวะและอักษรกวิโบราณ ที่เป็นลูกหลานของอักษรพราหมี

ลักษณะอักษร แก้

อักษรบาตักเขียนจากบนลงล่างและจากซ้ายไปขวา พยัญชนะมีพื้นเสียงเป็น /a/ และมีเครื่องหมายกำกับถ้าไม่มีเสียงสระ เสียงสระอื่น เสียงตัวสะกด เสียงตัวสะกด ŋ และ[x] แสดงด้วยเครื่องหมายบน ล่าง หรือหลังพยัญชนะ เช่น ba เขียนด้วยอักษร ba ตัวเดียว bi เขียนเป็น ba.i bang เขียนเป็น baŋ bing เขียนเป็น baŋ.i อักษรที่เป็นตัวสะกดจะมีเครื่องหมายต่อท้าย เช่น bam เขียนเป็น ba.ma.# bim เขียนเป็น ba.ma.i.# อักษรบาตักต่างจากอักษรในตระกูลอักษรพราหมีคือไม่มีการเชื่อมพยัญชนะเมื่อเขียนเป็นกลุ่ม

อักษร แก้

ตัวอักษรพื้นฐานมีชื่อว่า ซูรัต แต่ละพยัญชนะจะมีเสียงสระโดยธรรมชาติเป็น /a/ ตัวอักษรมีหลายแบบตามภูมิภาคและภาษา โดยรูปแบบหลัก ๆ คือ กาโร, มันไดลิง, ปักปัก/ไดรี, ซีมาลูงุน/ตีมูร์ และ โตบา:

ซูรัต (อักษรพื้นฐาน)
สัทอักษรสากล a ha ka ba pa na wa ga dʒa da ra ma ta sa ja ŋa la ɲa tʃa nda mba i u
ถอดเป็นอักษรละติน a ha ka ba pa na wa ga ja da ra ma ta sa ya nga la nya ca nda mba i u
กาโร            1                        5    
มันไดลิง                      4        
ปักปัก                            
โตบา            2        3        
ซีมาลูงุน                                6

รูปอื่น:
^1   (ใช้ในแบบมันไดลิง) ^2   ^3   ^4   ^5   ^6  

เครื่องหมายสระ แก้

ถอดเป็นอักษรละติน เครื่องหมายอักษรบาตัก      ถอดเป็นอักษรละติน เกาะอักษร/ka/
กาโร มันไดฯ ไดรี ซิมาฯ โตบา กาโร มันไดฯ ไดรี ซิมาฯ โตบา
-a ka          
-e  
 
   
 
    ke  
 
   
 
   
-i  
 
        ki  
 
       
-o  
 
        ko  
 
       
-ou   kou  
-u           ku          
-ng           kang          
-h       kah      
          k          

การเชื่อมต่อกับเครื่องหมายเสียงสระอู แก้

อักษรบาตัก อธิบาย
   +      a + -u = u
   +     a + -u = u (ซีมาลูงุน)
   +      ha + -u = hu (มันไดลิง)
   +      ha + -u = hu (ซีมาลูงุน)
   +      ha + -u = hu
   +      ka + -u = ku (มันไดลิง)
   +      ba + -u = bu
   +      pa + -u = pu (มันไดลิง)
   +      pa + -u = pu (ปักปัก, โตบา)
   +      pa + -u = pu (ซีมาลูงุน)
   +      na + -u = nu
   +      na + -u = nu (มันไดลิง)
   +      wa + -u = wu (มันไดลิง, โตบา)
   +      wa + -u = wu (ปักปัก, โตบา)
   +      wa + -u = wu (ซีมาลูงุน)
   +      ga + -u = gu
   +      ga + -u = gu (ซีมาลูงุน)
   +      ja + -u = ju
อักษรบาตัก อธิบาย
   +      da + -u = du
   +      ra + -u = ru
   +      ra + -u = ru (ซีมาลูงุน)
   +      ma + -u = mu
   +      ma + -u = mu (ซีมาลูงุน)
   +      ta + -u = tu
   +      ta + -u = tu
   +      sa + -u = su (Pakpak)
   +      sa + -u = su (มันไดลิง)
   +      sa + -u = su (มันไดลิง)
   +      sa + -u = su (ซีมาลูงุน)
   +      ya + -u = yu
   +      ya + -u = yu (ซีมาลูงุน)
   +      nga + -u = ngu
   +      la + -u = lu
   +      la + -u = lu (ซีมาลูงุน)
   +      nya + -u = nyu
   +      ca + -u = cu (มันไดลิง)

ตมปี แก้

เครื่องหมายตมปีใช้เปลี่ยนเสียงของอักษรบางตัว

ha  + tompi ka sa  + tompi ca
   +         +     
   +         +     
   +         +     

เครื่องหมายสำหรับ Ng และ H แก้

เครื่องหมายสำหรับ Ng ( ) และ H ( ) ใช้เขียนเหนือเครื่องหมายแทนที่จะเขียนบนอักษรหลัก
ตัวอย่าง:   ping,   pong,   peh, และ   pih.

เครื่องหมายสำหรับพยางค์ปิด แก้

ในพยางค์ปิดเครื่องหมายสระเขียนไว้ท้ายสุด

ta  +  vowel  +  pa  +  pangolat  =  syllable
  +   +   =  
ta + pa + pangolat = tap
  +   +   +   =  
ta + e + pa + pangolat = tep
  +   +   +   =  
ta + e + pa + pangolat = tep
  +   +   +   =  
ta + i + pa + pangolat = tip
  +   +   +   =  
ta + o + pa + pangolat = top
  +   +   +   =  
ta + u + pa + pangolat = tup

ยูนิโคด แก้

บาตัก
Unicode.org chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+1BCx
U+1BDx
U+1BEx
U+1BFx                 ᯿


อ้างอิง แก้

  1. Uli Kozok. "Sejarah Aksara Batak". สืบค้นเมื่อ 17 May 2014.

ข้อมูล แก้

  • Kozok, Uli (January 2009). Surat Batak: Sejarah Perkembangan Tulisan Batak : Berikut Pedoman Menulis Aksara Batak Dan Cap Si Singamangaraja XII (ภาษาอินโดนีเซีย). Jakarta: Gramedia. ISBN 978-979-9101-53-2.

แหล่งข้อมูลอื่น แก้