วัดบวรสถานสุทธาวาส

วัดบวรสถานสุทธาวาส หรือ วัดพระแก้ววังหน้า เป็นวัดในพระราชวังบวรสถานมงคล เช่นเดียวกับวัดพระศรีรัตนศาสดารามภายในพระบรมมหาราชวัง และด้วยเหตุที่เป็นวัดในวัง ดังนั้น จึงไม่มีพระภิกษุจำพรรษา สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพซึ่งเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้สร้างขึ้น แต่ยังไม่แล้วเสร็จก็สวรรคตเสียก่อน การก่อสร้างวัดพระแก้ววังหน้าจึงมาก่อสร้างแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและได้รับพระราชทานนามว่า วัดบวรสถานสุทธาวาส ปัจจุบัน วัดบวรสถานสุทธาวาสตั้งอยู่ในสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป เป็นวัดที่ไม่มีการประกอบสังฆกรรมใด ๆ และถูกใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีไหว้ครู พิธีครอบครู และพิธีมงคลต่าง ๆ ของบรรดานาฏศิลปิน ดุริยางคศิลปินและกรมศิลปากร

วัดบวรสถานสุทธาวาส
พระอุโบสถ
ชื่อสามัญ	วัดพระแก้ววังหน้า
ที่ตั้ง	สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย
พระจำพรรษา	ไม่มีพระภิกษุจำพรรษา
ความพิเศษ	พระอารามประจำพระราชวังบวรสถานมงคล
หมายเหตุ	เปิดเฉพาะมีพิธีกรรมสำคัญ ต้องขออนุญาตเข้าชมเป็นรายกรณี
โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร
ขึ้นเมื่อ	9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2519
เป็นส่วนหนึ่งของ	พระราชวังบวรสถานมงคล
เลขอ้างอิง	0005574
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

การก่อสร้าง

เมื่อครั้งการก่อสร้างพระราชวังสถานมงคลในสมัยของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระองค์โปรดให้สร้าง "วัดหลวงชี" บริเวณด้านเหนือของพระราชวังสถานมงคล สำหรับเป็นสถานที่จำศีลของนางชีนามว่า นักนางแม้น ซึ่งเป็นมารดาของนักองค์อี ธิดาในสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี พระเจ้ากรุงกัมพูชา พระสนมเอกในพระองค์ ต่อมาในสมัยของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ วัดหลวงชีเกิดชำรุดทรุดโทรม พระองค์จึงโปรดให้รื้อกุฏิวัดหลวงชีลง แล้วใช้สถานที่บริเวณนั้นสร้าง "สวนกระต่าย" จนสิ้นสมัยของพระองค์

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ ขึ้นเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ดังนั้นพระองค์จึงเสด็จมาประทับอยู่ที่พระราชวังบวรสถานมงคล โดยมีการได้ปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงพระราชวังบวรสถานมงคลมากมาย เนื่องจากพระราชวังบวรสถานมงคลอยู่ในสภาพชำรุดทรุดโทรม พระองค์โปรดให้ใช้บริเวณสวนเลี้ยงกระต่ายในสมัยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์เป็นบริเวณสำหรับสร้างวัดภายในพระราชวังบวรสถานมงคลเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา เรียกว่า วัดพระแก้ววังหน้า แต่การก่อสร้างยังไม่แล้วเสร็จ พระองค์เสด็จทิวงคตลงเสียก่อน การก่อสร้างวัดพระแก้ววังหน้ามาแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยได้รับพระราชทานนามว่า "วัดบวรสถานสุทธาวาส"

พระประธานภายในพระอุโบสถ วัดบวรสถานสุทธาวาส

พระเมรุพิมาน

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงให้ยกเลิกตำแหน่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคล พร้อมทั้งสถาปนาสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ขึ้นที่ตำแหน่งสยามมกุฎราชกุมารแทน พระราชวังบวรสถานมงคลจึงไม่ได้ใช้เป็นที่ประทับของกรมพระราชวังบวรสถานมงคลอีกต่อไป พระราชวังบวรสถานมงคลจึงชำรุดทรุดโทรมลง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้รื้อป้อมปราการและกำแพงของพระราชวังบวรลง แต่คงเหลือพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาสไว้

หลังจากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้พระอุโบสถวัดวัดบวรสถานสุทธาวาสเป็นพระเมรุพิมานประดิษฐานพระศพเวลาสมโภชและบำเพ็ญพระราชกุศลเมื่อปี พ.ศ. 2443 พระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาสจึงเปลี่ยนเป็น "พระเมรุพิมาน" พร้อมกันนี้พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้ปลูกพระเมรุน้อยสำหรับพระราชทานเพลิงพระศพต่อออกมาทางด้านเหนือของพระอุโบสถ พระเมรุน้อยแห่งนี้ใช้เป็นสถานที่พระราชทานเพลิงพระศพเจ้านายหลายพระองค์ ได้แก่

• สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
• สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสมมติวงศ์วโรทัย กรมขุนศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิราภรณ์โสภณ พิมลรัตนวดี
• สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยิกาเธอ กรมพระยาสุดารัตน์ราชประยูร
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์
• สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (สา ปุสฺสเทโว)

อ้างอิง

• วัดบวรสถานสุทธาวาส (วัดพระแก้ววังหน้า) จาก เว็บไซต์มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
• พจนานุกรมวิสามานยนามไทย : วัด วัง ถนน สะพาน ป้อม, หน้า 159-161 จาก เว็บไซต์ราชบัณฑิตยสถาน
• สิริลักษณ์ จินตนะดิลกกุล, วัดบวรสถานสุทธาวาส จาก เว็บไซต์สนุกดอตคอม
• จุลลดา ภักดีภูมินทร์, พระที่นั่งสุทธาศวรรย์ เก็บถาวร 2008-10-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, นิตยสารสกุลไทย, ฉบับที่ 2584 ปีที่ 50 ประจำวันอังคารที่ 27 เมษายน 2547

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ วัดบวรสถานสุทธาวาส
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์