วิกิพีเดีย

บิวเทน

บิวเทน (อังกฤษ: butane) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีสูตรเคมี C4H10 ลักษณะเป็นแก๊สไม่มีสี มีกลิ่นคล้ายแก๊สโซลีนหรือแก๊สธรรมชาติ มีความไวไฟสูง คำว่า "บิวเทน" อาจหมายความได้ถึง n-butane หรือ isobutane ซึ่งเป็นไอโซเมอร์กัน แต่ตามหลักการเรียกชื่อของสหภาพเคมีบริสุทธิ์และเคมีประยุกต์ระหว่างประเทศ (IUPAC) บิวเทนจะหมายถึง n-butane เพียงอย่างเดียว บิวเทนมีรากศัพท์มาจากกรดบิวทีริก ซึ่งมาจากคำภาษาละติน butyrum แปลว่าเนย[5] ถูกค้นพบโดยเอดเวิร์ด แฟรงก์แลนด์ในปี ค.ศ. 1849[6] และเอดมันด์ โรนัลส์เป็นคนแรกที่บรรยายถึงคุณสมบัติ[7]

บิวเทน
Butane simple.svg
Butan Lewis.svg
Butane-3D-balls.png
Butane-3D-space-filling.png
ชื่อพิเศษที่ IUPAC กำหนด

Butane[1]

ชื่อเรียกตามระบบ Tetracarbane (never recommended[1])
ชื่ออื่น Butyl hydride;[2] Quartane;[3] Refrigerant 3-11-0
เลขทะเบียน
เลขทะเบียน CAS [106-97-8][CAS]
PubChem 7843
EC number 203-448-7
UN number 1011
KEGG D03186
MeSH butane
ChEBI 37808
RTECS number EJ4200000
SMILES
 
Beilstein Reference 969129
Gmelin Reference 1148
ChemSpider ID 7555
คุณสมบัติ
สูตรโมเลกุล C4H10
มวลโมเลกุล 58.12 g mol−1
ลักษณะทางกายภาพ แก๊สไม่มีสี
กลิ่น คล้ายแก๊สโซลีนหรือแก๊สธรรมชาติ[2]
ความหนาแน่น 2.48 kg/m3 (at 15 องศาเซลเซียส (59 องศาฟาเรนไฮต์))
จุดหลอมเหลว

−140 to −134 °C; −220 to −209 °F; 133 to 139 K

จุดเดือด

−1 to 1 °C; 30 to 34 °F; 272 to 274 K

ความสามารถละลายได้ ใน น้ำ 61 mg L−1 (at 20 องศาเซลเซียส (68 องศาฟาเรนไฮต์))
log P 2.745
ความดันไอ ~170 kPa at 283 K [4]
-57.4·10−6 cm3/mol
อุณหเคมี
Std enthalpy of
formation ΔfHo298		 −126.3–−124.9 kJ mol−1
−2.8781–−2.8769 MJ mol−1
ความจุความร้อนจำเพาะ 98.49 J K−1 mol−1
ความอันตราย
GHS pictograms GHS-pictogram-flamme.svg
NFPA 704
NFPA 704.svg
4
1
0
 
Explosive limits 1.8–8.4%
U.S. Permissible
exposure limit (PEL) 		none[2]
สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน
alkanesที่เกี่ยวข้อง
สารประกอบที่เกี่ยวข้อง Perfluorobutane
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa
สถานีย่อย:เคมี

บิวเทนเป็นสารไฮโดรคาร์บอนชนิดแอลเคนที่มีคาร์บอน 4 อะตอมเชื่อมต่อกันด้วยพันธะเดี่ยว บิวเทนมี 2 ไอโซเมอร์ได้แก่ n-butane และ isobutane ซึ่งทั้งสองมีสูตรเคมีเหมือนกันแต่ต่างกันที่โครงสร้าง โดย n-butane มีโครงสร้างแบบไม่มีกิ่ง ในขณะที่ isobutane เป็นโครงสร้างแบบมีกิ่ง โครงสร้างที่แตกต่างกันนี้ส่งผลให้สองไอโซเมอร์นี้มีจุดเดือดต่างกัน โดย n-butane มีจุดเดือดสูงกว่าอันเป็นผลมาจากการมีพื้นที่ผิวสัมผัสระหว่างโมเลกุลมากกว่า ส่งผลให้มีแรงระหว่างโมเลกุลมากเช่นกัน[8][9] บิวเทนเป็นหนึ่งในสารที่พบในน้ำมันดิบและแก๊สธรรมชาติ และเป็นสารกลุ่มแรก ๆ ที่ถูกแยกออกเมื่อมีการกลั่นลำดับส่วนเนื่องจากมีจุดเดือดต่ำกว่าสารชนิดอื่น[10] เมื่อเผาบิวเทนในที่ที่มีออกซิเจนมากจะได้ผลิตภัณฑ์เป็นคาร์บอนไดออกไซด์และไอน้ำ แต่หากมีออกซิเจนไม่เพียงพอจะได้คาร์บอนมอนอกไซด์หรือเขม่าคาร์บอน ดังสมการ

เมื่อมีออกซิเจนเพียงพอ:

2 C4H10 + 13 O2 → 8 CO2 + 10 H2O

เมื่อมีออกซิเจนไม่เพียงพอ:

2 C4H10 + 9 O2 → 8 CO + 10 H2O

บิวเทนใช้ผสมกับแก๊สโซลีนเป็นน้ำมันเชื้อเพลิงและใช้เพิ่มเลขออกเทนในน้ำมันเบนซิน เมื่อผสมกับโพรเพนและสารไฮโดรคาร์บอนอื่น ๆ จะได้แก๊สปิโตรเลียมเหลว (LPG) หรือแก๊สหุงต้ม นอกจากนี้ยังใช้เป็นเชื้อเพลิงของไฟแช็ก เครื่องพ่นไฟสำหรับทำอาหารและสารขับดันสำหรับกระป๋องสเปรย์ เมื่อใช้เป็นแก๊สสำหรับบรรจุภัณฑ์จะมีเลขอีคือ E943a[11] บิวเทนบริสุทธิ์โดยเฉพาะ isobutane ใช้เป็นสารทำความเย็นแทนฮาโลมีเทนที่ทำลายชั้นโอโซน บิวเทนเป็นสารระเหยที่เมื่อสูดดมเข้าไปจะก่อให้เกิดภาวะเคลิ้มสุข ง่วงซึม หัวใจเต้นผิดจังหวะ ความดันโลหิตผิดปกติ หมดสติ และอาจเสียชีวิตจากภาวะขาดอากาศหายใจและเว็นทริคูลาร์ ฟิบริลเลชัน[12]

อ้างอิงแก้ไข

  1. ↑ 1.0 1.1 "Front Matter". Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. p. 4. doi:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4. Similarly, the retained names ‘ethane’, ‘propane’, and ‘butane’ were never replaced by systematic names ‘dicarbane’, ‘tricarbane’, and ‘tetracarbane’ as recommended for analogues of silane, ‘disilane’; phosphane, ‘triphosphane’; and sulfane, ‘tetrasulfane’.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0068". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  3. ↑ Hofmann, August Wilhelm Von (1 January 1867). "I. On the action of trichloride of phosphorus on the salts of the aromatic monamines". Proceedings of the Royal Society of London. 15: 54–62. doi:10.1098/rspl.1866.0018. สืบค้นเมื่อ 20 September 2018 – โดยทาง rspl.royalsocietypublishing.org.
  4. ↑ W. B. Kay (1940). "Pressure-Volume-Temperature Relations for n-Butane". Industrial & Engineering Chemistry. 32 (3): 358–360. doi:10.1021/ie50363a016.
  5. ↑ "butane". Online Etymology Dictionary. สืบค้นเมื่อ December 6, 2019.
  6. ↑ "Occ paper" (PDF). www.chem.qmul.ac.uk.
  7. ↑ Watts, H. (1868). Dictionary of Chemistry. Vol. 4. p. 385.
  8. ↑ "Intermolecular bonding - van der Waals forces". Chemguide. สืบค้นเมื่อ December 6, 2019.
  9. ↑ Hofmann, Andreas (2018). Physical Chemistry Essentials. Berlin, Germany: Springer. p. 476. ISBN 9783319741673.
  10. ↑ Shelley, Craig H.; Cole, Anthony R.; Markley, Timothy E. (2007). Industrial Firefighting for Municipal Firefighters. Tulsa, Oklahoma, US: Fire Engineering Books. p. 107–108. ISBN 9781593700812.
  11. ↑ Liu, Dongyou (2018). Handbook of Foodborne Diseases. Boca Raton, Florida, US: CRC Press. ISBN 9781351863483.
  12. ↑ "Butane". New World Encyclopedia. December 22, 2016. สืบค้นเมื่อ December 6, 2019.
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=บิวเทน&oldid=10368754"