นายธนารักษ์เอก

นายธนารักษ์เอก (First Lord of the Treasury) หรือที่คนไทยนิยมเรียก ขุนคลังเอก เป็นหัวหน้าของคณะกรรมการนายธนารักษ์ ซึ่งตามประเพณีการปกครองสหราชอาณาจักร นายกรัฐมนตรีคือผู้ดำรงตำแหน่งนายธนารักษ์เอก แม้ว่าตำแหน่งนี้มีความอาวุโสสูงสุดในกระทรวงธนารักษ์ แต่ก็มิใช่ตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังของสหราชอาณาจักร ซึ่งบทบาทหน้าที่ดังกล่าวคือตำแหน่งสมุหพระคลัง ผู้เป็นนายธนารักษ์โท

นายธนารักษ์เอก First Lord of the Treasury
ตรารัฐบาลในสมเด็จฯ
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน เซอร์ เคียร์ สตาร์เมอร์ ตั้งแต่ 5 กรกฎาคม 2024
จวน	บ้านเลขที่ 10 ถนนดาวนิง
ที่ว่าการ	เวสต์มินสเตอร์
ผู้แต่งตั้ง	พระเจ้าแผ่นดิน
วาระ	ตามพระราชอัธยาศัย
สถาปนา	ปี 1126 ในชื่อตำแหน่ง Lord High Treasurer
รอง	นายธนารักษ์โท
เว็บไซต์	Gov.uk

นายธนารักษ์เอกในฐานะผู้นำเบอร์หนึ่งในกระทรวงธนารักษ์ ย่อมมีอำนาจกำกับดูแลราชการในกระทรวงธนารักษ์ แต่ไม่มีอำนาจเกี่ยวกับการสั่งจ่ายเงินแผ่นดิน อันเป็นอำนาจของสมุหพระคลัง

นายธนารักษ์

ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 สมัยนั้นอังกฤษยังไม่มีระบบคณะรัฐมนตรี งานราชการธนารักษ์มักถูกยกให้เป็นหน้าที่ของคณะกรรมการ แทนที่จะให้เป็นหน้าที่ของบุคคลเดียว ด้วยเหตุนี้ เมื่อเข้าสู่สมัยพระเจ้าจอร์จที่ 1 ในปี 1714 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีคณะกรรมการเป็นการถาวรซึ่งเรียกว่า คณะกรรมการนายธนารักษ์ (Lords Commissioners of the Treasury) และกำหนดลำดับเอก-โทเพื่อแสดงถึงความอาวุโส และในอีกไม่กี่ปีต่อมา นายธนารักษ์เอกก็กลายเป็นตำแหน่งที่ถูกมองเป็นผู้ควบคุมและบริหารงานประเทศทั้งปวง ในปี 1721 รอเบิร์ต วอลโพล ได้รับการยอมรับเป็นนายกรัฐมนตรีคนแรกอย่างไม่เป็นทางการ และยังเป็นนายธนารักษ์เอก กับสมุหพระคลัง ควบสามตำแหน่งพร้อมกัน

ก่อนปี 1841 นายธนารักษ์เอกจะดำรงตำแหน่งสมุหพระคลังโดยอัตโนมัติ เว้นแต่ว่านายธนารักษ์เอกท่านนั้นเป็นขุนนางซึ่งเป็นข้อห้ามดำรงตำแหน่งสมุหพระคลัง ในกรณีนี้ นายธนารักษ์โทจะเข้าดำรงตำแหน่งสมุหพระคลังแทนเสีย แต่หลังปี 1841 เป็นต้นมา สมุหพระคลังจะดำรงตำแหน่งนายธนารักษ์โทด้วยเสมอ เว้นแต่นายกรัฐมนตรีควบตำแหน่งสมุหพระคลัง นอกจากนี้ สมาชิกในคณะกรรมการนายธนารักษ์ยังเป็นผู้คุมเสียงในสภาสามัญชนอีกด้วย

ที่พำนัก

ที่พักประจำตำแหน่งนายธนารักษ์เอกคือบ้านเลขที่ 10 ถนนดาวนิง แต่คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่าบ้านดังกล่าวคือที่พักประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ส่วนที่พักประจำตำแหน่งนายธนารักษ์โทคือบ้านเลขที่ 11 ซึ่งตั้งอยู่ติดกัน