ผู้คุมเสียงในสภา

ผู้คุมเสียงในสภา หรือ วิป (อังกฤษ: whip) เป็นหน้าที่หนึ่งในพรรคการเมือง ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อรับรองวินัยพรรคในสภานิติบัญญัติ ผู้คุมเสียงในสภาเป็น "ผู้ทำงานสกปรก" (enforcer) ของพรรคซึ่งตรงแบบเสนอสิ่งจูงใจและขู่ลงโทษสมาชิกพรรคเพื่อรับรองว่าเขาเหล่านั้นออกเสียงตามนโยบายของพรรคอย่างเป็นทางการ บทบาทของผู้คุมเสียงในสภายังเพื่อรับรองว่าผู้แทนที่ได้รับเลือกของพรรคเข้าประชุมเมื่อมีการออกเสียงที่สำคัญ

ความหมาย แก้

ในหนังสือสารานุกรมศัพท์ทางรัฐศาสตร์ของ อ.อุทัย หิรัญโต ได้ให้คำอธิบายไว้ว่า[1]

"คำว่า whip แปลตามตัวว่า แส้ที่ใช้ปัดยุงหรือสำหรับเฆี่ยนม้า คำนี้เป็นคำที่วงการเมืองอังกฤษยืมมาจากวงการกีฬาส่าสัตว์ กีฬาล่าสัตว์ในอังกฤษสมัยโบราณนั้น พวกขุนนางหรือผู้ดีมักจะเลี้ยงสุนัขไว้เป็นฝูง และฝึกหัดไว้เป็นอย่างอย่างดีเพื่อให้มีหน้าที่ช่วยเหลือในการติดตามหรือล่าสัตว์ ผู้ควบคุมฝูงสุนัขหรือคอยจัดระเบียบให้สุนัขอยู่รวมกันเป็นหมวดหมู่ไม่แตกแยกกัน เพื่อจะติดตามไล่สัตว์ได้สะดวกรวดเร็วขึ้น เรียกว่า whip ซึ่งมีชื่อเต็มว่า whipper in ซึ่งต่อมาวงการเมืองของอังกฤษได้นำคำว่า whip มาใช้โดยให้มีความหมายถึงบุคคลที่มีหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ควบคุมเสียงในสภา หรือผู้ทำหน้าที่ไล่ต้อนให้สมาชิกไปออกเสียงโดยพร้อมเพรียงกันนั้นเอง"

ระบบวิปในประเทศไทย แก้

ระบบวิปในประเทศไทยเริ่มมีการดำเนินการอย่างเป็นทางการ ในปี พ.ศ. 2526 ในนามของ คณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (ปสส.) ซึ่งเกิดขึ้นครั้งแรกในคณะรัฐมนตรีไทย คณะที่ 43 (พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี) โดยมี บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ เป็นประธานคนแรก โดยมีคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรีที่ 76/2526 โดยในทางปฏิบัติการตั้งคณะกรรมการฯ นี้ จะมีองค์ประกอบหลัก ๆ ดังนี้[2]

  1. ประธานกรรมการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา (หรือเป็นบุคคลที่รัฐบาลให้ความไว้วางใจที่จะประสานงานระหว่าง สภาฯ กับ รัฐบาล)
  2. กรรมการ - มาจากพรรคการเมืองร่วมรัฐบาล โดยจัดสรรตามที่นั่งในสภา
  3. เลขานุการ - จะมาจากพรรคการเมืองที่มีเสียงข้างมากในสภา
  4. ผู้ช่วยเลขานุการ - ซึ่งจะเป็นข้าราชการประจำ สังกัดสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรีและสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี

อำนาจหน้าที่ แก้

หน้าที่ของคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร หลัก ๆ มีดังนี้[2]:

  • ประสานงานเรื่องที่เกี่ยวข้องระหว่างสภาฯ กับ คณะรัฐมนตรี หรือ ระหว่างสมาชิกสภาฯ ในฝั่งรัฐบาลกันเอง
  • พิจารณาระเบียบวาระการประชุม และแจ้งผลการพิจารณา ให้สมาชิกสภาฯ ทราบ ก่อนการประชุมสภาฯ
  • ประสานงานในการลงมติ และ สรุปผลลงมติให้กับรัฐบาล

รายชื่อประธานวิปรัฐบาลของไทย แก้

รายนามประธานคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (ประธานวิปรัฐบาล)[2]

ลำดับ รูป รายนาม เริ่มวาระ สิ้นสุดวาระ พรรคการเมือง คณะรัฐมนตรี
-

(ไม่เป็นทางการ)

  พลตรี ประมาณ อดิเรกสาร

(รองนายกรัฐมนตรี)

1 มีนาคม

2523

19 มีนาคม

2526

ชาติไทย ครม.42
1   บุญเท่ง ทองสวัสดิ์

(รองนายกรัฐมนตรี)

30 เมษายน

2526

1 พฤษภาคม

2529

กิจสังคม ครม.43
2   พลอากาศเอก สิทธิ เศวตศิลา

(รองนายกรัฐมนตรี)

10 สิงหาคม – 23 กันยายน

2529

3   พิชัย รัตตกุล 24 กันยายน

2529

29 เมษายน

2531

ประชาธิปัตย์ ครม.44
4   บุญเอื้อ ประเสริฐสุวรรณ

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

27 เมษายน

2531

22 กุมภาพันธ์

2534

ชาติไทย ครม.45, ครม.46
5 ณรงค์ วงศ์วรรณ

(รองนายกรัฐมนตรี)

29 – 30 มิถุนายน

2535

สามัคคีธรรม ครม.48
6   เทอดพงษ์ ไชยนันทน์

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

1 ตุลาคม

2535

18 พฤษภาคม

2538

ประชาธิปัตย์ ครม.50
7   ปองพล อดิเรกสาร

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

9 มิถุนายน

2538

30 ธันวาคม

2539

ชาติไทย ครม.51
8   ชิงชัย มงคลธรรม

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

31 ธันวาคม

2539

9 พฤศจิกายน

2541

ความหวังใหม่ ครม.52
9   จุรินทร์ ลักษณวิศิษฎ์

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

7 ธันวาคม

2541

6 สิงหาคม

2544

ประชาธิปัตย์ ครม.53
10   เสนาะ เทียนทอง 7 สิงหาคม

2544

4 กันยายน

2548

ไทยรักไทย ครม.54, ครม.55
11   พงศ์เทพ เทพกาญจนา 5 กันยายน

2548

4 ตุลาคม

2549

ครม.55
12   หม่อมราชวงศ์กำลูนเทพ เทวกุล 25 ตุลาคม

2549

29 ตุลาคม

2550

อิสระ ครม.56
13   ชัย ชิดชอบ 29 ธันวาคม

2550 2550

1 พฤศจิกายน

2551

พลังประชาชน ครม.57
14   สามารถ แก้วมีชัย 2 พฤศจิกายน — 12 พฤศจิกายน

2551

15   วิทยา บุรณศิริ 13 พฤศจิกายน — 2 ธันวาคม

2551

ครม.57, ครม.58
16   ชินวรณ์ บุณยเกียรติ 30 ธันวาคม

2551

6

มกราคม 2553

ประชาธิปัตย์ ครม.59
17   วิทยา แก้วภราดัย 12 มกราคม 2553 16 สิงหาคม 2554
18   อุดมเดช รัตนเสถียร 31 สิงหาคม

2554

14 ตุลาคม

2556

เพื่อไทย ครม.60
19 ไฟล์:อำนวย คลังผา.jpg อำนวย คลังผา 15 ตุลาคม

2556

15 ธันวาคม

2557

20   สุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ

(รมต.สำนักนายกรัฐมนตรี)

23 ธันวาคม

2557

12 ธันวาคม

2562

อิสระ ครม.61
21   วิรัช รัตนเศรษฐ 19 ธันวาคม 2562 21 พฤศจิกายน 2564 พลังประชารัฐ ครม.62
21   นิโรธ สุนทรเลขา 3 ธันวาคม 2564 18 พฤษภาคม 2566 พลังประชารัฐ ครม.62
22   อดิศร เพียงเกษ 14 กันยายน 2566 ปัจจุบัน เพื่อไทย ครม.63

อ้างอิง แก้