นางจันทะมังคะละ

นางจันทะมังคะละ[1] (พม่า: စန္ဒာမင်းလှ, ออกเสียง: [sàɰ̃.dà mɪ́ɰ̃ l̥a̰] ซานดามี่นละ; ? – ค.ศ. 1363/1364) (พงศาวดารมอญพม่าสะกดว่า นางจันทรมังคละ)[2] เป็นพระอัครมเหสีของพระเจ้าเมาะตะมะ 3 พระองค์ พระเจ้ารามมะไตยพระสวามีพระองค์แรกถูกชีปอนลอบปลงพระชนม์ พระนางจึงยกราชสมบัติให้พระยาอายกำกอง (စောအဲကံကောင်း ซอแอกานก้อง) ซึ่งเป็นพระราชนัดดาของกษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย ให้เป็นพระเจ้าแผ่นดินรัชกาลที่ 6 แห่งเมาะตะมะ แต่ภายหลังพระนางวางยาพิษปลงพระชนม์พระยาอายกำกอง แล้วเชิญพระยาอายลาว (ဗညားအဲလော บะญ่าแอลอ) พระเชษฐาต่างพระมารดาจากเมืองสะโตงมาเสวยราชสมบัติเป็นรัชกาลที่ 7[2] นับเป็นพระสวามีพระองค์ที่ 3 ของพระนาง ทำให้สุโขทัยยกทัพมารุกราน พระยาอายลาวทรงพ่ายแพ้ในสงครามครั้งนี้

นางจันทะมังคะละ
စန္ဒာမင်းလှ
พระอัครมเหสีแห่งเมาะตะมะ
ดำรงพระยศป. เมษายน ค.ศ. 1330 – 1348/49
ก่อนหน้าไม่ทราบ
ถัดไปนางจันทะมังคะละที่ 2
พระอัครมเหสีแห่งเมาะตะมะ
ดำรงพระยศในวันที่ 28 กันยายน ค.ศ. 1323 – ป. เมษายน ค.ศ. 1330
ก่อนหน้าแม่นางตะปี
ถัดไปไม่ทราบ
ประสูติป. คริสต์ทศวรรษ 1300
เมาะตะมะ
สวรรคตค.ศ. 1363/64
725 ME
เมาะตะมะ
คู่อภิเษกพระเจ้ารามมะไตย (1323–1330)
พระยาอายกำกอง (1330)
พระยาอายลาว (1330–1348/49)
พระราชบุตรเม้ยเน (Mwei Ne)
พระมหาเทวี
พระยาอู่
ราชวงศ์ฟ้ารั่ว
พระราชบิดาพระเจ้ารามประเดิด
ศาสนาพุทธเถรวาท

พระประวัติ

แก้

พระนางจันทะมังคะละประสูติในคริสต์ศตวรรษที่ 14 เป็นพระราชธิดาของพระเจ้ารามประเดิด (ခွန်လော คูนลอ) รัชกาลที่ 2 และเป็นพระราชนัดดาของพระเจ้าฟ้ารั่ว (มะกะโท) องค์ปฐมกษัตริย์แห่งเมาะตะมะ พระนางมีพระนามเดิมว่า นางอำปะ[3] (နှင်းအံပို นี่นอานโป) มีพระขนิษฐาร่วมพระมารดาเดียวกัน 1 พระองค์คือพระนางตะละชินซอบุต (တလရှင်စောဗုတ် ตะละชีนซอโบะ) พระมเหสีในพระยาอายลาวเช่นเดียวกับพระนางจันทะมังคะละและมีพระเชษฐาต่างพระมารดา 1 พระองค์คือพระยาอายลาว

ใน ค.ศ. 1311 พระนางสูญเสียพระราชบิดาเนื่องจากถูกปลงพระชนม์ระหว่างการยึดอำนาจโดยสมิงมังละ (မင်းဗလ มี่นบะละ) พระสวามีของนางอุ่นเรือน (နှင်းဥရိုင် นี่นอุไยง์) ผู้เป็นพระปิตุจฉา (อา) พระขนิษฐาของพระเจ้าฟ้ารั่วและพระเจ้ารามประเดิด ต่อมาสมิงมังละและนางอุ่นเรือนได้จัดการให้พระนางอภิเษกกับเจ้าชายสอเซนพระโอรสองค์ใหญ่ของสมิงมังละและนางอุ่นเรือนโดยมีพระโอรส–ธิดาทั้งสิ้น 3 พระองค์คือ[4] เม้ยเน (Mwei Ne), พระมหาเทวี (မဟာဒေဝီ มะฮาเดวี) และพระยาอู่ (ဗညားဦး บะญ่าอู้) กษัตริย์องค์ที่ 8 พระราชบิดาของพระเจ้าราชาธิราช (ရာဇာဓိရာဇ် ยาซาดะริ) หรือ พญาน้อย กษัตริย์องค์ที่ 9

อ้างอิง

แก้
เชิงอรรถ
  1. ราชาธิราช, หน้า 51
  2. 2.0 2.1 ประชุมพงศาวดารเล่ม 2, หน้า 25
  3. ราชาธิราช, หน้า 49
  4. ราชาธิราช, หน้า 50
บรรณานุกรม