ธงฉาน

ธงฉาน (อังกฤษ: Jack; ฝรั่งเศส: Pavillon de beaupré; เยอรมัน: Gösch; สเปน: Bandera de proa) คือธงชาติที่บัญญัติให้ใช้เพิ่มเติมสำหรับชักที่เสาหัวเรือรบและเรือประเภทอื่นๆ บางชนิด ปกติแล้วจะชักขึ้นในเวลาที่เรือไม่ได้ออกปฏิบัติการและเมื่อมีการตกแต่งเรือด้วยธงต่างๆ ในวาระพิเศษ^[1] ในบางประเทศจะใช้ธงนี้สำหรับหมายยศนายทหารชั้นนายพลเรือด้วย เช่น ธงหมายยศจอมพลเรือของสหราชอาณาจักรใช้ธงฉานของกองทัพเรือสหราชอาณาจักร (ธงเดียวกันกับธงยูเนี่ยนแจ็ค ซึ่งใช้เป็นธงชาติด้วย แต่กำหนดสัดส่วนของธงไว้ที่ 1:2)^[2] เป็นต้น นอกจากนี้ยังอาจใช้ในหน้าที่อื่นๆ ตามที่ระบุไว้ในกฎหมายโดยเฉพาะ เช่น ในกองทัพเรือไทย ธงฉานจะใช้เป็นธงหมายเรือพระที่นั่ง และเรือหลวง และเป็นธงประจำกองทหารสำหรับหน่วยทหารเรือที่ยกพลขึ้นบก ซึ่งหน่วยทหารนั้นไม่ได้รับพระราชทานธงชัยเฉลิมพล^[3]

การชักธงฉานที่หัวเรือรบ (ในภาพเป็นธงฉานของกองทัพเรือไอร์แลนด์)

ในภาษาไทยโบราณ คำว่าธงฉานหมายถึง ธงนำกระบวนกลองชนะ มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม ความหมายในปัจจุบันหมายเอาถึงธงฉานของกองทัพเรือ ตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติธง พ.ศ. 2522^[4]