ตรัสรู้
ตรัสรู้ หมายถึง การรู้แจ้งของพระพุทธเจ้า[1] ซึ่งเป็นการรู้สภาวะของสิ่งทั้งหลายตามความเป็นจริง[2] ในหลักอริยสัจ 4[3]
เหตุการณ์
แก้หลังจากพระโคดมทรงบำเพ็ญทุกรกิริยาที่ตำบลอุรุเวลาเสนานิคมอยู่นานถึง 6 ปี ก็ยังไม่บรรลุ จึงทรงละหนทางนี้[4] แล้วระลึกได้ว่าเมื่อทรงพระเยาว์ได้เคยนั่งสมาธิใต้ต้นหว้า ด้วยความสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรมทั้งหลาย จึงได้ปฐมฌานมาตั้งแต่ครั้งนั้น พระองค์จึงตัดสินพระทัยกลับเสวยพระกระยาหาร ทำให้ร่างกายกลับมีพลัง พระทัยเริ่มสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรมอีกครั้ง จนได้บรรลุฌานเป็นลำดับจนถึงจตุตถฌาน ในขณะที่จิตเป็นสมาธิ บริสุทธิ์ผ่องแผ้ว ตั้งมั่น อย่างนี้ ก็ทรงบรรลุญาณ 3 แต่ละขั้นในปฐมยาม มัชฌิมยาม และปัจฉิมยาม ตามลำดับ ในช่วงเวลานี้จึงทรงรู้ว่าอวิชชาถูกกำจัดแล้ว[5] เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 6[6]
อริยสัจ 4
แก้ในสังยุตตนิกาย มหาวารวรรค สัมมาสัมพุทธสูตร พระโคตมพุทธเจ้าตรัสว่า เพราะพระองค์ได้ตรัสรู้อริยสัจ 4 ประการตามความเป็นจริง พระองค์จึงเป็นพระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้า[7] และในอรหันตสูตร ตรัสว่าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหมด ทั้งในอดีตกาล อนาคตกาล และในปัจจุบันกาล ล้วนตรัสรู้ซึ่งอริยสัจ 4 เดียวกันนี้ตามความเป็นจริง[8]
ลัทธิอนุตตรธรรม
แก้ลัทธิอนุตตรธรรม เชื่อว่าพระพุทธเจ้าตรัสรู้จุดญาณทวาร ซึ่งเป็นประตูสู่นิพพาน เนื่องจากพระแม่องค์ธรรมสงสารพระโคดมที่ลำบากบำเพ็ญทุกรกิริยามาหลายปีแต่ยังไม่บรรลุ จึงให้พระทีปังกรพุทธเจ้าจำแลงเป็นดาวประกายพรึกมาเปิดจุดญาณทวารให้ พระโคดมจึงได้ตรัสรู้[9] เป็นลัทธิที่เกิดขึ้นมาใหม่ รวบรวมความเชื่อหลาย ๆ ลัทธิ ปัจจุบันเป็นลัทธิผิดกฎหมายของประเทศจีน
อ้างอิง
แก้- เชิงอรรถ
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 459. ISBN 978-616-7073-56-9
- ↑ ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมศัพท์ปรัชญา อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2548. 200 หน้า. หน้า 33. ISBN 974-9588-28-2
- ↑ พระพรหมคุณาภรณ์ (ประยุทธ์ ปยุตฺโต), ตรัสรู้, พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์, พิมพ์ครั้งที่ 10, 2546
- ↑ พุทธาปทานชื่อปุพพกรรมปิโลติที่ 10 (390), พระไตรปิฎก เล่มที่ 32 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 24 ขุททกนิกาย อปทาน ภาค 1
- ↑ โพธิราชกุมารสูตร, พระไตรปิฎก เล่มที่ 13 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 5 มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์
- ↑ เรื่องเบ็ดเตล็ดของพุทธวงศ์, อรรถกถา ขุททกนิกาย พุทธวงศ์
- ↑ สัมมาสัมพุทธสูตร, พระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค
- ↑ อรหันตสูตร, พระไตรปิฎก เล่มที่ 19 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 11 สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค
- ↑ "การปรากฏของเอกอัครมหาบุรุษของโลก". เอกอนันต์. สืบค้นเมื่อ 28 พฤศจิกายน 2558.
{{cite web}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help)
- บรรณานุกรม
- พระไตรปิฎก ฉบับสยามรัฐ
- พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548