วิกิพีเดีย:การอนุญาโตตุลาการ

การอนุญาโตตุลาการในวิกิพีเดีย มีขึ้นเพื่อระงับข้อพิพาทด้วยวิธีการซึ่งมีผลผูกพัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับข้อพิพาทอันรุนแรงถึงขนาดที่ประชาคมวิกิพีเดีย รวมทั้งผู้ดูแลระบบ และผู้ดูแลสิทธิ์แต่งตั้ง ไม่สามารถระงับได้เอง และที่มีปัญหาเฉพาะไม่สมควรถกเถียงกันในวงกว้าง เช่น เรื่องส่วนตัว, เรื่องน่าอดสู หรือเรื่องอันอาจเป็นการละเมิดกฎหมายบ้านเมือง

คอต.

กลุ่มผู้ดำเนินการอนุญาโตตุลาการ ประกอบขึ้นจากเหล่าผู้ใช้มากประสบการณ์ เรียกรวมกันว่า คณะอนุญาโตตุลาการ (ต่อไปจะเรียก คณะอนุญาโตตุลาการ ว่า "คอต." และเรียก อนุญาโตตุลาการ ว่า "ตุลาการ" ตามลำดับ) โดยมีอำนาจและปฏิบัติหน้าที่ตามนโยบายการอนุญาโตตุลาการ (ต่อไปจะเรียก "นโยบายฯ")

ตุลาการมิใช่พนักงานหรือตัวแทนของมูลนิธิวิกิมีเดีย ทั้งมิใช่ผู้บริหารวิกิพีเดียด้วย หากแต่เป็นผู้ใช้ที่มีใจสมัคร โดยปรกติมักเป็นผู้ใช้ที่มีประสบการณ์ หรือเป็นผู้ดูแลระบบ ซึ่งได้รับเลือกตั้งมาโดยประชาคมวิกิพีเดียภาษาไทย

การเลือกตั้งตุลาการนั้น ปรกติมีขึ้นปีละครั้งในราว ๆ เดือนธันวาคม และจะเปิดให้เสนอชื่อผู้สมัครก่อนหน้านั้นอย่างน้อย 30 วัน แต่ คอต. อาจประกาศให้มีการเลือกตั้งพิเศษก็ได้ตามนโยบายฯ

คดีและเขตอำนาจ

ตามนโยบายฯ คอต. มีอำนาจพิจารณาและวินิจฉัยคดีเจ็ดประเภท และมีเขตเฉพาะบางท้องที่เท่านั้น คอต. รับคดีซึ่งเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมของผู้เขียน (รวมทั้งการแก้ไขอย่างไม่เหมาะสม) หลังจากที่ไม่อาจตกลงกันได้ด้วยวิธีอื่น และมีคำตัดสินชี้ขาดการแจ้งความปัญหาในชุมชนผู้เขียน อย่างไรก็ดี คอต. ไม่มีคำแถลงบรรณาธิการหรือการตัดสินในเรื่องว่าบทความควรเป็นอย่างไร ("การตัดสินเนื้อหา") และผู้ใช้ไม่ควรร้องขอให้ คอต. ตัดสินเรื่องดังกล่าว เพราะ คอต. พึงไม่ตัดสินเรื่องเช่นนั้น

คอต. ไม่มีอำนาจทำคดีอื่น ๆ นอกจากที่กล่าว และการอนุญาโตตุลาการนั้นเป็นขั้นตอนสุดท้ายสำหรับระงับข้อพิพาทภายในวิกิมีเดีย เพราะฉะนั้น พึงใช้เฉพาะเมื่อไม่มีหนทางอื่นใด หรือเมื่อมีเหตุผลควรเชื่อได้ว่าการอนุญาโตตุลาการจักเป็นประโยชน์แก่เรื่อง ๆ นั้นอย่างแท้จริงเท่านั้น ในเบื้องต้น ผู้เกี่ยวข้องควรดำเนินตามครรลองอื่น ๆ เสียก่อน เช่น พูดคุยกับคู่กรณี หรือประนีประนอมกัน

อย่างไรก็ดี คอต. มีอำนาจเต็มในอันที่จะใช้ดุลพินิจว่าจะรับคดีที่ไม่เคยดำเนินหนทางอื่นมาก่อนก็ได้ เช่น

• เมื่อมีความจำเป็นรีบด่วนเพื่อระงับเอกสิทธิ์บางประการของผู้ดูแลระบบ
• เมื่อผู้ดูแลระบบแตกคอกันเอง หรือ
• เมื่อประธานมูลนิธิวิกิมีเดียเสนอมายัง คอต. โดยตรงเอง

การร้องให้อนุญาโตตุลาการตัดสิน

ในการร้องให้อนุญาโตตุลาการตัดสิน ดูเพิ่มที่ หน้าร้องการอนุญาโตตุลาการ

การร้องการอนุญาโตตุลาการยังอาจใช้เพื่อเสนอคำถามหรือคำร้องที่เกี่ยวข้องกับคดีที่ปิดไปแล้ว ซึ่งรวมไปถึงการทำเจตนาให้กระจ่าง (clarification of the intent) และขอบเขตของคำตัดสิน การอุทธรณ์การลงโทษในอดีต และคำร้องให้แก้มาตรการเยียวยาและมาตรการใช้บังคับ

การตั้งกระบวนพิจารณานั้น ให้ดำเนินตาม หลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในนโยบายฯ

ดูเพิ่ม

สำหรับข้อมูลการร้องการอนุญาโตตุลาการ และวิธีการรับและจัดการคดีต่าง ๆ โปรดดู คู่มือการอนุญาโตตุลาการ ซึ่งมีข้อมูลสำคัญ คุณยังอาจทบทวนหน้าด้านล่างนี้ด้วย:

• วิกิพีเดีย:กระดานประกาศคณะอนุญาโตตุลาการ – สำหรับประกาศทั่วไปซึ่งเกี่ยวข้องกับกระบวนการอนุญาโตตุลาการ
• รายนามอนุญาโตตุลาการ: WP:AC
• รายนามนายทะเบียนการอนุญาโตตุลาการ: WP:AC/C