วังบูรพา

วังบูรพา เป็นชื่อย่าน ย่านหนึ่งในพื้นที่แขวงวังบูรพาภิรมย์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ครอบคลุมพื้นที่บริเวณถนนเจริญกรุง, ถนนมหาไชย, ถนนพาหุรัด, ถนนตรีเพชร และถนนบูรพา ซึ่งย่านวังบูรพานั้นเคยเป็นสถานที่ตั้งของวังบูรพาภิรมย์ พระที่ตำหนักที่ประทับของสมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช องค์ผู้ทรงเป็นต้นราชสกุลภาณุพันธุ์ เคยเป็นศูนย์การค้าที่คึกคักได้รับความนิยมอย่างมาก และแหล่งชุมนุมกันของวัยรุ่น คนหนุ่มสาว ในยุคสมัยก่อนกึ่งพุทธกาล (ก่อน พ.ศ. 2500) รวมถึงในเวลาหลังจากนั้นไม่นาน

ย่านวังบูรพาในปัจจุบัน (แยกเฉลิมกรุง)

ประวัติ

ก่อตั้งและยุครุ่งเรือง

สภาพการเป็นศูนย์การค้าของวังบูรพาเริ่มต้นขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2497 หลังจากที่นายโอสถ โกศิน ได้ตกลงซื้อที่ของวังบูรพาภิรมย์ต่อจากทายาทของเจ้าของวังในปี พ.ศ. 2494 ด้วยราคา 13 ล้านบาท เนื่องจากไม่มีผู้อยู่อาศัยอยู่เป็นเวลานาน และได้ทุบทำลาย เพื่อเปิดทางสร้างเป็นศูนย์การค้าขึ้นมาแทนที่ และได้รับความนิยมหลังจากนั้นไม่นาน

ในยุครุ่งเรือง วังบูรพามีโรงภาพยนตร์ถึง 3 แห่ง ได้แก่ คิงส์, ควีนส์ และแกรนด์ ซึ่งฉายภาพยนตร์ที่ไม่ซ้ำกัน จึงไม่แย่งผู้ชมกัน โดยคิงส์ จะฉายภาพยนตร์จีน, ภาพยนตร์ฮ่องกงของชอว์บราเดอร์สสตูดิโอ และภาพยนตร์ฮอลลีวูดของเมโทร-โกลด์วิน-เมเยอร์, ควีนส์ จะขึ้นชื่อในเรื่องของการฉายภาพยนตร์อินเดีย และภาพยนตร์ฮอลลีวูดของโคลัมเบียพิคเจอร์ส ขณะที่แกรนด์จะเน้นไปที่ภาพยนตร์ไทย และภาพยนตร์ฮอลลีวูดของยูไนเต็ดอาร์ทติสทส์และยูนิเวอร์แซลสตูดิโอส์ ซึ่งนั่นยังไม่นับศาลาเฉลิมกรุง อีกหนึ่งโรงภาพยนตร์ขนาดใหญ่ที่ตั้งอยู่ในอาณาบริเวณเดียวกันอีกด้วย อีกทั้งยังมีร้านอาหาร, ร้านกาแฟ, ร้านถ่ายรูป, ห้างสรรพสินค้าต่าง ๆ มากมาย เช่น ร้านขายยาบอมใบ, ห้างรัตนมาลา, ห้างย่งเตียงสโตร์, ห้างลิลลี่, ห้างเวียงฟ้า, ร้านกาแฟหรดี รวมถึงห้างเซ็นทรัล สาขาวังบูรพา ซึ่งเป็นกิจการสาขาแรกของกลุ่มเซ็นทรัล และพื้นที่รอบ ๆ วังบูรพายังเป็นที่ตั้งของตลาดมิ่งเมือง และตลาดบำเพ็ญบุญ ที่เป็นแหล่งรวมของร้านตัดเสื้อ โดยเฉพาะร้านตัดเสื้อผู้หญิง ซึ่งนับว่าอยู่ในทำเลที่ไม่ไกลไปจากย่านพาหุรัด ซึ่งเป็นแหล่งค้าขายผ้าแหล่งใหญ่ โดยกล่าวกันว่าร้านตัดเสื้อที่นี่ ลูกค้าสามารถสั่งตัดแล้วรออีกราว 1–2 ชั่วโมง ก็ได้รับของแล้ว นับว่ารวดเร็วมาก อีกทั้งวังบูรพายังเป็นท่ารถโดยสารระหว่างจังหวัด คล้ายกับสถานีขนส่งหมอชิตในปัจจุบัน และยังเป็นทางผ่านของรถราง พาหนะที่ได้รับความนิยมในสมัยนั้นด้วย

ย่านวังบูรพาด้านถนนจักรเพชร ตัดกับถนนมหาไชยและถนนเยาวราช (แยกบูรพา)

นอกจากนี้แล้ว กลุ่มวัยรุ่นคนหนุ่มสาวที่รวมตัวกันอยู่ที่วังบูรพา ได้รับการขนานนามว่า "โก๋หลังวัง" อันหมายถึง วัยรุ่นที่แต่งตัวตามสมัยนิยมในเวลานั้น หากเป็นวัยรุ่นชายจะแต่งตัวโดยสวมเสื้อรัดรูปลายดอก แขนทรงกระบอก และหวีผมให้เป็นทรงสูงและม้วนที่ด้านบน และไว้จอน เรียกกันว่า "ออร์เลน" ซึ่งเพี้ยนมาจากคำว่า "ออลอน" อันเป็นชื่อของเส้นใยสังเคราะห์ที่ใช้ตัดเสื้อในเวลานั้น และออกเสียงในภาษาไทยคล้ายกับคำว่าจิ้งเหลน ถ้าหากเป็นวัยรุ่นหญิงจะสวมกระโปรงบาน แต่งหน้าอ่อน ๆ มีผ้าคาดผม และที่เข็ดขัดจะเหน็บผ้าเช็ดหน้าเอาไว้ ในส่วนของพฤติกรรมจะชื่นชอบในการฟังเพลงสากลตะวันตก เช่น ร็อกแอนด์โรล, คลั่งไคล้ดารานักร้องต่างประเทศ เช่น เอลวิส เพรสลีย์, คลิฟฟ์ ริชาร์ด และเจมส์ ดีน เป็นต้น เนื่องจากที่ชุมนุมของวัยรุ่นกลุ่มนี้ คือ พื้นที่บริเวณด้านหลังของสถานที่ตั้งวังบูรพาภิรมย์

ยุคถดถอยและความเปลี่ยนแปลง

วังบูรพา เริ่มถดถอยความนิยมลงไปราว พ.ศ. 2508 หลังการเกิดขึ้นของย่านการค้าสยามและราชประสงค์ที่ได้รับความนิยมขึ้นมาแทน ตลาดมิ่งเมืองที่เคยคึกคัก ก็ได้มีมติรัฐบาลตั้งแต่ พ.ศ. 2501 ให้รื้อถอน และได้รื้อถอนเสร็จสิ้นสมบูรณ์ในปี พ.ศ. 2521 ขณะที่โรงภาพยนตร์ต่าง ๆ ก็ทยอยปิดตัวลง โดยแห่งสุดท้ายที่ปิดกิจการคือ ควีนส์ ซึ่งปิดตัวลงเมื่อปี พ.ศ. 2533 หลังจากแบกรับภาวะขาดทุนไม่ไหว โดยภาพยนตร์เรื่องสุดท้ายที่ฉาย คือ ฉลุย โครงการ 2

ต่อมา สถานที่เดิมที่เคยเป็นที่ตั้งของวังบูรพาภิรมย์ ได้เปลี่ยนมาเป็นห้างเมอร์รี่คิงส์ สาขาวังบูรพา อยู่ระยะหนึ่ง หลังจากห้างเมอร์รี่คิงส์ปิดตัวลง ได้เปลี่ยนมาเป็นเมก้า พลาซ่า สะพานเหล็ก เช่นในปัจจุบัน และที่ตั้งเดิมของตลาดมิ่งเมือง ก็ได้กลายมาเป็นดิโอลด์สยามพลาซ่า ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 เพื่อเป็นการรื้อฟื้นความรุ่งเรืองของย่านวังบูรพาในอดีต

ยุคปัจจุบัน

ปัจจุบัน หลายร้านค้าในย่านวังบูรพา เช่น ร้านอาหาร หรือร้านถ่ายรูป ที่เปิดดำเนินกิจการมาตั้งแต่ยุครุ่งเรือง ก็ยังคงเปิดกิจการและยังคงรูปแบบเดิมอยู่ แม้นว่ายุคสมัยและเทคโนโลยีหลายอย่างจะเปลี่ยนไปแล้วก็ตาม และสิ่งที่ขึ้นชื่ออย่างมากและเป็นที่รู้จักกันดีของย่านวังบูรพามาอย่างยาวนาน คือ การเป็นศูนย์รวมของร้านขายปืน ที่มีอยู่ด้วยกันหลายร้าน และยังเป็นที่ตั้งของร้านหนังสือและโรงพิมพ์ชั้นนำหลายร้านอีกด้วย

อ้างอิง

บรรณานุกรม

• เกษตรศิริ, ชาญวิทย์ (2555). กาลานุกรมสยามประเทศไทย 2485-2554. โพสต์บุ๊กส์. ISBN 9789742280703.

อ้างอิง

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ วังบูรพา
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์