พระแม่เทวเสนา

เทวเสนา (สันสกฤต: देवसेना, อักษรโรมัน: Devasenā, แปลตรงตัว 'กองทัพแห่งเทวดา', ทมิฬ: தேவசேனா, อักษรโรมัน: Tēvacēṉā) เป็นหนึ่งในเทวีในศาสนาฮินดูและเป็นเทพีแห่งความปารถนา นางเป็นชายาของพระขันธกุมาร (ในประเพณีอินเดียใต้มักออกนามว่า พระมุรุกัน)

เทวเสนา
เทวีแห่งความปารถนา
พระขันธกุมารและเจ้าแม่เทวเสนา บนเทพพาหนะนกยูง จิตรกรรมแบบประเพณีอินเดียโดย ราชา รวิ วรรมา
ชื่ออื่น	เทวยาไนย์, อมฤตวัลลี, ษัษฐี
ชื่อในอักษรเทวนาครี	देवसेना
ส่วนเกี่ยวข้อง	เทวี, เกามารี, ษัษฐี
พาหนะ	ช้าง แมว (ในภาคษัษฐี)
คู่ครอง	พระขันธกุมาร
บิดา-มารดา	พระอินทร์ และ พระอินทราณี หรือ พระทักษะ (ในคัมภีร์ มหาภารตะ) หรือ พระวิษณุ (ในคัมภีร์แบบประเพณีฉบับอินเดียภาคใต้)

ในเทพปกรณัมพราหมณ์ - ฮินดู อาทิ คัมภีร์มหากาพย์มหาภารตะ กล่าวว่านางคือบุตรีของ พระประชาบดีทักษะ แต่ส่วนใหญ่ในพระคัมภีร์ภาษาสันสกฤตอันเป็นยอมรับในวงกว้างกล่าวว่านางคือราชธิดาแห่งพระอินทร์ ประมุขแห่งเทวดาและชายาพระองค์คือ พระราณีศจีเทพี ส่วนในพระคัมภีร์สกันทปุราณะในภาคภาษาทมิฬ ในภาคใต้ของอินเดีย นางคือธิดาที่ประสูติแด่พระวิษณุ และเป็นบุตรีบุญธรรมของพระอินทร์ โดยต่อมานางได้เสกเสมรสกับพระขันทกุมาร ในฐานะประมุขแม่ทัพของเหล่าเทวดา ในทมิฬ โดยเทพปกรณัมทั่วไปในหมู่ชาวทมิฬแล้วคุณลักษณะพระนางจะถูกมองว่าเป็นสิ่งที่ตรงกันข้ามกับนางวัลลี ขนิษฐาของนาง โดยทั้งสองนางนั้นร่วมกันทำให้คุณสมบัติพระสกันทกุมาร ภัสดาของนางทั้งคู่นั้นสมบูรณ์ โดยทั่วไปแล้วพระนางเทวเสนาจะปรากฎร่วมกับพระขันธกุมารและพระนางวัลลีอยู่เสมอ

ในทมิฬนาฑู โดยทั่วไปบทบาทพระนางเทวเสนามักไม่ได้รับการสักการะบูชาแยกออกเป็นเอกเทศ โดยมักบูชาร่วมกับพระขันธกุมารสามีของนาง ในฐานะชายาของพระองค์ โดยโบสถ์พราหมณ์ ณ ติรุปปะรังกุณฑรัม ซึ่งมีความสำคัญและมีบทบาทเกี่ยวกับพระนางมากที่สุดในฐานะที่เสกสมรสของนางตามเทพปกรณัมของอินเดียภาคใต้ แต่ในอินเดียภาคตะวันออกพระนางได้รับความนิยมสักการะบูชาเป็นเอกเทศอย่างมาก ในภาคพระนาม ษัษฐี เทพีผู้มีแมวเป็นเทพพาหนะและบริวาร