วิกิพีเดีย

พระเจ้ามี่นละแง

พระเจ้ามี่นละ (พม่า: မင်းလှ, ออกเสียง: [mɪ́ɰ̃ l̥a̰]; มีอีกพระนามว่า มี่นละแง (မင်းလှငယ်, [mɪ́ɰ̃ l̥a̰ ŋɛ̀], แปลว่า มี่นละผู้น้อง) ; ค.ศ. 1417–1425) เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรอังวะ ครองราชย์เป็นเวลา 3 เดือนใน ค.ศ. 1425 พระเจ้ามี่นละแงขึ้นสืบราชบัลลังก์หลังจากที่พระเจ้าฝรั่งมังศรี (พระราชบิดา) สวรรคตเนื่องจากถูกทหารไทใหญ่จากสี่ป้อซุ่มโจมตี ขณะนั้นพระองค์มีพระชนมายุเพียง 7 พรรษา การซุ่มโจมตีครั้งนั้นเป็นแผนของพระนางชีนโบ่แม หนึ่งในพระมเหสีของพระเจ้าฝรั่งมังศรีที่ต้องการให้เจ้าฟ้ากะเล่เจ้ตองโญ เจ้าฟ้าแห่งเมืองกะเล่ ผู้เป็นชู้รักขึ้นสืบราชบัลลังก์ กระทั่งอีก 3 เดือนต่อมา พระนางชีนโบ่แมในฐานะพระมเหสีของพระเจ้ามี่นละแงได้วางยาพิษปลงพระชนม์ยุวกษัตริย์ในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน และสถาปนาเจ้าฟ้ากะเล่เจ้ตองโญในอีกไม่กี่วันต่อมา

พระเจ้ามี่นละแง
မင်းလှ
กษัตริย์แห่งอังวะ
ครองราชย์สิงหาคม ค.ศ. 1425 – พฤศจิกายน ค.ศ. 1425
ก่อนหน้าพระเจ้าฝรั่งมังศรี
ถัดไปพระเจ้ากะเล่เจ้ตองโญ
ประสูติป. 26 เมษายน ค.ศ. 1417
ป. วันจันทร์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือนกะโซน 779 ME
อังวะ
อาณาจักรอังวะ
สวรรคตใน 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 1425 (8 พรรษา)
ในวันศุกร์ แรม 15 ค่ำ เดือนดะซองโม่น 787 ME
อังวะ
อาณาจักรอังวะ
ราชวงศ์ปี้นยะ
พระราชบิดาพระเจ้าฝรั่งมังศรี
พระราชมารดาซอมี่นละ
ศาสนาพุทธเถรวาท
บทความนี้มีอักษรพม่า หากอุปกรณ์ของคุณไม่สามารถเรนเดอร์อักษรนี้ได้ คุณอาจเห็นเครื่องหมายคำถาม, อักษรพิเศษ, กล่อง หรือสัญลักษณ์อื่น ๆ แทนที่อักษรพม่า

พระประวัติ

แก้

มี่นละเสด็จพระราชสมภพจากเจ้าหญิงซอมี่นละกับมกุฎราชกุมารสีหตูแห่งอังวะ[1] เมื่อ ป. 26 เมษายน ค.ศ. 1417[note 1] เจ้าชายมีพระกนิษฐาสองพระองค์ คือ Saw Pyei Chantha และ Shwe Pyi Shin Me[note 2] และพี่น้องต่างพระราชมารดาที่มีพระชนมายุมากกว่าอีก 4 พระองค์ ได้แก่ มังกะยอดิน, Min Hla Htut, Minye Aung Naing, ซอมี่น-พยู จากการสมรสครั้งแรกของพระราชมารดากับพระปิตุลานาม เจ้าชายมังรายกะยอฉะวา[1] พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง (ครองราชย์ ค.ศ. 1400–1421) พระอัยกา ให้พระราชมารดาของพระองค์สมรสกับพระราชบิดาใน ค.ศ. 1416 หลังมังรายกะยอฉะวาสวรรคตเพียงปีเดียว[2][3]

พระเจ้าฝรั่งมังฆ้องสวรรคตใน ค.ศ. 1421 และเมื่อพระเจ้าฝรั่งมังศรีขึ้นครองราชย์ ทำให้มี่นละตอนพระชนมายุ 4 พรรษากลายเป็นรัชทายาทโดยสันนิษฐานของอาณาจักร ประมาณ 4 ปีต่อมาในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1425 พระเจ้าฝรั่งมังศรีถูกลอบปลงพระชนม์จากความพยายามรัฐประหารโดยราชินีองค์หนึ่งของพระองค์นามพระนางชีนโบ่แม ผู้วางแผนแต่งตั้งเจ้าชายกะเล่เจ้ตองโญครองบัลลังก์[4] แต่การรัฐประหารกลับไม่ประสบความสำเร็จในทันที ราชสำนักยังคงทำตามลำดับผู้สืบราชบัลลังก์ และเลือกมี่นละเป็นกษัตริย์องค์ถัดไป[5]

ใช่ว่าทุกคนพึงพอใจ พระนางชีนโบ่แมทรงตั้งคำถามอย่างเปิดเผยถึงการที่ราชสำนักเลือกเด็กชายวัย 8 พรรษา ในเมื่อมีทางเลือกคือเจ้าชายกะเล่เจ้ตองโญ ผู้บัญชาการทหารที่มีความสามารถและเจ้าชายผู้อาวุโสที่มีสิทธิ์ในราชบัลลังก์อย่างถูกต้อง พระองค์เป็นพระราชโอรสองค์โตในพระเจ้าตราพระยาแห่งอังวะ (ครองราชย์ ค.ศ. 1400)[5] พระนางเชิญเจ้าชายแห่งกะเล่ให้มาที่อังวะเพื่ออ้างสิทธิ์ราชบัลลังก์ด้วยกำลัง เจ้าชายกะเล่เจ้ตองโญเดินทัพมาหลังฤดูฝนสิ้นสุดทันที ส่วนที่อังวะ พระนางชีนโบ่ทรงวางยาพิษยุวกษัตริย์จนสวรรคตในช่วงต้นพฤศจิกายน ค.ศ. 1425[4][5] แล้วจึงทรงแต่งตั้งเจ้าชายกะเล่เจ้ตองโญขึ้นราชบัลลังก์ได้สำเร็จ[4][6]

ประวัติศาสตร์นิพนธ์

แก้

ด้านล่างคือรายการเหตุการณ์สำคัญตามที่รายงานไว้ในราชพงศาวดาร

ข้อมูล พระราชสมภพ–สวรรคต พระชนมายุตอนขึ้นครองราชย์ ครองราชย์ ความยาวรัชสมัย พระชนมายุตอนสวรรคต อ้างอิง
Zatadawbon Yazawin
(ส่วนรายพระนามกษัตริย์แห่งอังวะ) 		เมษายน ค.ศ. 1413 [ตามต้นฉบับ] – 1426 [ตามต้นฉบับ] 12
(ปีที่ 13) [ตามต้นฉบับ] 		ค.ศ. 1426 [ตามต้นฉบับ] – 1426 [ตามต้นฉบับ]
(ป. เมษายน – สิงหาคม ค.ศ. 1426 (เป็นนัย)) 		4 เดือน 12
(ปีที่ 13) [ตามต้นฉบับ] 		[note 3]
Zatadawbon Yazawin
(ส่วนดวงชะตา) 		ป. 18 เมษายน ค.ศ. 1412 – 1425 ค.ศ. 1425 [ตามต้นฉบับ] – 1425 [ตามต้นฉบับ] [note 4]
มหาราชวงศ์ ป. 1417 – พฤศจิกายน 1425 8
(ปีที่ 9) 		สิงหาคม – พฤศจิกายน 1425 3 เดือน 8
(ปีที่ 9) 		[note 5]
มหาราชวงศ์ ฉบับใหม่ [note 6]
มหาราชวงศ์ ฉบับหอแก้ว [note 7]

พงศาวลี

แก้

หมายเหตุ

แก้
  1. ↑ ราชพงศาวดารหลัก (Maha Yazawin Vol. 2 2006: 59–60), (Yazawin Thit Vol. 1 2012: 270) และ (Hmannan Vol. 2 2003: 58) ระบุเหมือนกันว่าพระองค์ขึ้นครองราชย์ตอนพระชนมายุ 8 พรรษา (ในปีที่ 9) เดือนสิงหาคม/กันยายน ค.ศ. 1425 หมายความว่าพระองค์เสด็จพระราชสมภพในช่วงต้นปี 779 ME (ค.ศ. 1417) พงศาวดาร Zatadawbon Yazawin (Zata 1960: 74) ระบุว่าพระองค์เสด็จพระราชสมภพในวันจันทร์ nekkhat ที่ 11 ของเดือน 2 ปี 774 ME แต่ปีพระราชสมภพ 774 ME มีแนวโน้มสูงว่าเป็นข้อผิดพลาดในการเขียน และควรเป็น 779 ME ตามพงศาวดารอื่น ๆ อันที่จริง วันจันทร์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือนกะโซน 779 ME = วันจันทร์ที่ 26 เมษายน ค.ศ. 1417
  2. ↑ (Maha Yazawin Vol. 2 2006: 56) ระบุว่ามี่นละมีพระกนิษฐาเพียงองค์เดียว คือ Saw Pyei Chantha แต่ (Yazawin Thit Vol. 1 2012: 270) ระบุว่ามี่นละมีพระกนิษฐาอีกพระองค์ คือ Shwe Pyi Shin Me (Hmannan Vol. 2 2003: 54) ตามรายงานของYazawin Thit
  3. ↑ รายพระนามกษัตริย์ส่วนของพระเจ้ามี่นละแงใน Zata (Zata 1960: 46) ระบุว่า มี่นละเสด็จพระราชสมภพในวันจันทร์ เดือนที่ 2 ของปี 775 ME (ป. 17 เมษายน ค.ศ. 1413) พระองค์ขึ้นครองราชย์ในปีที่ 13 (ตอนพระชนมายุ 12 พรรษา) ในปี 788 ME (30 มีนาคม 1426 ถึง 29 มีนาคม 1427) [ตามต้นฉบับ] ครองราชย์ 4 เดือน และสวรรคตในปีเดียวกัน (788 ME) เนื่องจาก (Zata 1960: 46) ยังระบุว่าผู้สืบทอดของมี่นละแงครองราชย์เพียง 7 เดือนในปี 788 ME มี่นละต้องครองราชย์เร็วสุดในปี 788 ME (ป. เมษายน – สิงหาคม ค.ศ. 1426)
    ปีพระราชสมภพที่ 775 ME อาจเป็นข้อผิดพลาดทางการเขียนจาก 778 ME เนื่องจากตัวเลข 5 (၅) และ 8 (၈) ของพม่าสามารถคัดลอกผิดได้ง่าย
  4. ↑ ส่วนดวงชะตา (Zata 1960: 74) : มี่นละเสด็จพระราชสมภพในวันจีนทร์ nekkhat ที่ 11 ของเดือน 2 (กะโซน) 774 ME (ป. 18 เมษายน ค.ศ. 1412) พระองค์ขึ้นครองราชย์ในปีที่ 13 (ตอนพระชนมายุ 12 พรรษา) และครองราชย์เพียง 4 เดือน
  5. ↑ (Maha Yazawin Vol. 2 2006: 59–60) : มี่นละเสด็จพระราชสมภพในวันจันทร์ ขึ้นครองราชย์ตอนพระชนมายุ 8 พรรษา (ในปีที่ 9) ในเดือนตอตะลี่น 787 ME (13 สิงหาคม ค.ศ. 1425 ถึง 11 กันยายน ค.ศ. 1425) พระองค์ครองราชย์เพียงสามเดือน และสวรรคตตอนพระชนมายุ 8 พรรษ (ปีที่ 9) ในเดือนดะซองโม่น 787 ME (11 ตุลาคม ค.ศ. 1425 ถึง 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 1425)
    มหาราชวงศ์มีความสอดคล้องกันภายใน (Maha Yazawin Vol. 2 2006: 54) ระบุว่าพระเจ้าฝรั่งมังศรีกับซอมี่นละ พระราชบิดามารดา สมรสกันในปี 779 ME (30 มีนาคม ค.ศ. 1417 ถึง 29 มีนาคม ค.ศ. 1418) ซึ่งหมายความว่าปีพระราชสมภพที่เร็วที่สุดคือ ค.ศ. 1418 (Yazawin Thit Vol. 1 2012: 264) แก้ให้ถูกต้องเป็น 778 ME (30 มีนาคม ค.ศ. 1416 ถึง 29 มีนาคม ค.ศ. 1417) (Hmannan Vol. 2 2003: 50) ยอมรับข้อแก้ไขของมหาราชวงศ์ ฉบับใหม่
  6. ↑ (Yazawin Thit Vol. 1 2012: 270) : มี่นละเสด็จพระราชสมภพในวันจันทร์ ขึ้นครองราชย์ตอนพระชนมายุ 8 พรรษา (ในปีที่ 9) ในเดือนตอตะลี่น 787 ME (13 สิงหาคม ค.ศ. 1425 ถึง 11 กันยายน ค.ศ. 1425) พระองค์ครองราชย์เพียงสามเดือน และสวรรคตตอนพระชนมายุ 8 พรรษ (ปีที่ 9) ในเดือนดะซองโม่น 787 ME (11 ตุลาคม ค.ศ. 1425 ถึง 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 1425)
  7. ↑ (Hmannan Vol. 2 2003: 58) : มี่นละเสด็จพระราชสมภพในวันจันทร์ ขึ้นครองราชย์ตอนพระชนมายุ 8 พรรษา (ในปีที่ 9) ในเดือนตอตะลี่น 787 ME (13 สิงหาคม ค.ศ. 1425 ถึง 11 กันยายน ค.ศ. 1425) พระองค์ครองราชย์เพียงสามเดือน และสวรรคตตอนพระชนมายุ 8 พรรษ (ปีที่ 9) ในเดือนดะซองโม่น 787 ME (11 ตุลาคม ค.ศ. 1425 ถึง 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 1425)

อ้างอิง

แก้
  1. ↑ 1.0 1.1 Hmannan Vol. 2 2003: 54
  2. ↑ Hmannan Vol. 2 2003: 50
  3. ↑ Yazawin Thit Vol. 1 2012: 263–264
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Hmannan Vol. 2 2003: 58
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Yazawin Thit Vol. 1 2012: 270
  6. ↑ Harvey 1925: 96

บรรณานุกรม

แก้
  • Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
  • Kala, U (2006) [1724]. Maha Yazawin (ภาษาพม่า). Vol. 1–3 (4th printing ed.). Yangon: Ya-Pyei Publishing.
  • Maha Sithu (2012) [1798]. Myint Swe; Kyaw Win; Thein Hlaing (บ.ก.). Yazawin Thit (ภาษาพม่า). Vol. 1–3 (2nd printing ed.). Yangon: Ya-Pyei Publishing.
  • Royal Historians of Burma (1960) [c. 1680]. U Hla Tin (Hla Thamein) (บ.ก.). Zatadawbon Yazawin (ภาษาพม่า). Historical Research Directorate of the Union of Burma.
  • Royal Historical Commission of Burma (2003) [1832]. Hmannan Yazawin (ภาษาBurmese). Vol. 1–3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (ลิงก์)
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พระเจ้ามี่นละแง&oldid=12250054"