พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี (พ.ศ. 2338 - พ.ศ. 2359) (พระนามเดิม:พระองค์เจ้าหญิงกระษัตรี) พระราชธิดาพระองค์ที่ 38 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดานวม

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ
พระองค์เจ้ากระษัตรี
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้นที่ 1
พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติพ.ศ. 2338
กรุงเทพพระมหานคร อาณาจักรรัตนโกสินทร์
สิ้นพระชนม์พ.ศ. 2359 (22 ปี)
กรุงเทพพระมหานคร อาณาจักรรัตนโกสินทร์
ราชวงศ์จักรี
พระบิดาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
พระมารดาเจ้าจอมมารดานวม
ศาสนาเถรวาท
ถูกกล่าวหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ หรือ ชู้สาว
รับโทษสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี ประสูติเมื่อปีมะโรง อัฐศก จ.ศ. 1158 พ.ศ. 2338 ได้ทำราชการในรัชกาลที่ 2 สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 2 เมื่อปีชวด อัฐศก จ.ศ. 1178 พ.ศ. 2359 พระชันษา 22 ปี[1]

ต้องพระอาญา

แก้

ในสมัยรัชกาลที่ 2 ได้เกิดเหตุพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นศรีสุเรนทร์ทิ้งบัตรสนเท่ห์จนต้องพระอาญาแผ่นดิน ถูกประหาร หลังจากชำระความกรมหมื่นศรีสุเรนทร์แล้ว เกิดมีผู้ทิ้งหนังสือในพระบรมมหาราชวัง หยาบช้าถึงองค์พระเจ้าแผ่นดิน ความในพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 2 ว่า

"ครั้นชำระความกรมหมื่นศรีสุเรนทร์แล้ว ก็มีผู้ทิ้งหนังสือหยาบช้าในพระราชวัง โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ เป็นตระลาการพิจารณาให้ค้นลายมือเจ้า แลเจ้าจอมทุกเรือนเอามาสอบกับหนังสือทิ้ง ก็ถูกลายมือพระองค์เจ้ากระษัตรี ซึ่งเป็นภคินีของพระองค์เจ้าสุริยวงศ์ ได้ไล่เลียงไต่ถามพระองค์เจ้ากระษัตรีก็ยังหารับไม่ จึงมีพระราชดำรัสให้ลงพระราชอาญา จำไว้ที่หลังห้องพระสุคนธ์ พระองค์เจ้ากระษัตรีได้ให้โขลนที่คุมนั้นไปซื้อกระดาษดินสอมาให้ ได้เขียนหนังสือที่นั่น แล้วใช้ให้คล้าย บุตรีพระสิริโรท เอาไปทิ้งที่ท้องพระโรงอีกครั้งหนึ่ง คล้ายคนนี้เป็นคนรำ แต่ได้พระราชทานให้เป็นบุตรของพระองค์เจ้ากระษัตรี จึงได้มาเยี่ยมเยือนพระองค์เจ้ากระษัตรี ตระลาการถามก็รับทั้งสองคน"

จากการค้นทุกตำหนักทุกเรือนเมื่อเกิดความหนังสือทิ้งของพระองค์เจ้ากระษัตรี เลยจับเพลงยาวนายช้อยได้ที่เรือน หม่อมเจ้าองุ่น ในกรมหลวงนรินทรรณเรศร์ (สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทรรณเรศร์ เป็นพระโอรสพระองค์ที่ 3 ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี สมเด็จพระพี่นางพระองค์ใหญ่ ในรัชกาลที่ 1 เป็นต้นราชสกุลนรินทรางกูร) หม่อมเจ้าองุ่นทิ้งหนังสือหยาบช้าซ้ำอีก

ครั้งนั้นจับเรื่องชู้สาวในพระราชวัง ผิดกฎมณเฑียรบาลได้อีกหลายราย โปรดเกล้าฯให้ลงพระราชอาญาประหารชีวิต ตั้งแต่พระองค์เจ้ากระษัตรี หม่อมเจ้าองุ่น และหญิงชายอีก 8 คน เฉพาะพระองค์เจ้ากระษัตรี นั้น ให้ทุบด้วยท่อนจันทน์ตามราชประเพณี

พระอิสริยยศ

แก้
ธรรมเนียมพระยศของ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี
การทูลใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตนข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับพ่ะย่ะค่ะ/เพคะ
  • พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี (พ.ศ. 2338 - 7 กันยายน พ.ศ. 2352)
  • พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี (7 กันยายน พ.ศ. 2352 - พ.ศ. 2359)
  • พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระษัตรี (พระนามหลังการสิ้นพระชนม์)

พงศาวลี

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ กรมศิลปากร ราชสกุลวงศ์ เก็บถาวร 2017-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน พิมพ์ครั้งที่ 4; กรุงเทพฯ, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์: 2554