ปฏิทินจีน
ปฏิทินจีน (จีน: 農曆) หมายถึง ปฏิทินสุริยคติหรือปฏิทินจันทรคติซึ่งชาวจีนหรือชาวต่างประเทศเชื้อสายจีนใช้ในทางราชการและการกำหนดวันสำคัญต่าง ๆ
ในการติดต่อราชการ-ธุรกิจ ชาวจีนใช้ปฏิทินสุริยคติสากลเช่นเดียวกับชาวตะวันตกและอีกหลายประเทศทั่วโลก แต่การกำหนดประเพณีสำคัญจะอาศัยปฏิทินจันทรคติเป็นหลักเสมอ ปฏิทินสุริยคติจีน กำหนดให้เริ่มตั้งแต่วันจันทร์ดับที่ใกล้กับวันเหมายัน หรือวันที่ซีกโลกเหนือมีกลางวันสั้นที่สุด ส่วนปฏิทินจันทรคติจีน กำหนดให้เริ่มขึ้นปีนักษัตรใหม่ในวันลี่ชุน แต่เริ่มปีใหม่ในวันตรุษจีน ซึ่งเป็นวันจันทร์ดับต้นฤดูใบไม้ผลิ มักอยู่ในเดือนกุมภาพันธ์หรือปลายเดือนมกราคมของทุกปี
ปฏิทินจีนยุคโบราณ
แก้ปฏิทินโบราณแบบหนึ่งซึ่งจัดพิมพ์ในสมัยหวงตี้เตี้ยวลี่ (จีนตัวเต็ม: 黄帝調曆; จีนตัวย่อ:黄帝调历; พินอิน: Huángdì Diàolì') เป็นปฏิทินชนิดหลายปีซึ่งมี 8 ปีปกติมาส และ 4 ปีอธิกมาส จัดเรียงกันแล้วแต่จังหวะดิถีของดวงจันทร์ที่สังเกตหรือคำนวณได้ ตั้งต้นเดือนแรกที่วันตงจื้อ อนึ่ง ปฏิทินชนิดนี้ได้มีการจัดทำมานานตั้งแต่ก่อนพุทธศักราช 3834 ปี จะต่างกันก็ตรงที่เดือนแรกของปฏิทินแตกต่างกันออกไป ย้อนกลับไปยุคราชวงศ์ซาง ปฏิทินแบบดังกล่าวก็ได้ถูกพัฒนาแล้ว แต่เขียนไว้บนกระดูกเสี่ยงทาย ในปฏิทินนั้นมีการเพิ่มเดือนอธิกมาส 1 - 2 เดือน โดยอาศัยการสังเกตเป็นหลัก ทำให้ขาดความแม่นยำ ครั้นถึงราชวงศ์โจว (หลัง) การจัดเรียงเดือนก็พัฒนาให้เป็น 29 วัน สลับกับ 30 วัน โดยอาจมีเดือนอธิกมาสเพิ่มขึ้นมาก็ได้ ยุทธหัตถี กระนั้นข้อมูลก็ยังยึดตามการสังเกตเป็นหลัก จนในที่สุด เทคนิคทางคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์สมัยยุคจ้านกว๋อ ก็ได้ทำให้ปฏิทินมีความแม่นยำสูงขึ้น ครานั้นเอง ได้มีการกำหนดให้หนึ่งปีสุริยคติมี 365¼ วัน คล้ายกับปฏิทินจูเลียน และกำหนดให้ 19 ปี มี 235 เดือน เรียกว่า วัฏจักรเมตอน (Metonic cycle)[1]
ครั้นราชวงศ์ฉิน ปฏิทินจีนก็ถูกปรับอีกครั้งหนึ่ง โดยให้วันแรกของเดือนแรกไปอยู่ที่วันจันทร์ดับของต้นฤดูหนาว แต่ถึงกระนั้นก็มีปฏิทินที่ใช้หลักเกณฑ์เดิมอันตกทอดมาแต่โบราณ ซึ่งยังมิได้เลิกใช้ ถึงกระนั้นปฏิทินเหล่านั้นก็สูญหายไปตามกาลเวลา[2] เมื่อการพิมพ์พัฒนาขึ้น ชาวจีนได้จัดพิมพ์ปฏิทินลงในสมุดกระดาษ โดยมีหลักฐานชิ้นแรก ๆ พบที่ตุนหวง (敦煌) [3][4]
การนับเวลาแบบจีนโบราณ
แก้ชาวจีนโบราณใช้นาฬิกาแดดและนาฬิกาน้ำเป็นเครื่องมือบอกเวลา บนนาฬิกาแดดมีช่วงแบ่งเป็น 12 ช่วง แต่ละช่วงหมายถึงหนึ่งชั่วยาม (จีนตัวย่อ: 时; จีนตัวเต็ม: 時; คำอ่าน: สือ) ซึ่งกินเวลา 2 ชั่วโมง ส่วนนาฬิกาน้ำจะแบ่งเวลา 24 ชั่วโมงออกเป็นชั่วรอยขีด (刻;เค่อ) จำนวน 100 ช่วง แต่ละช่วงกินเวลา 14 นาที 36 วินาที นอกจากนี้แล้ว ในหนึ่งวันยังแบ่งได้เป็น 10 เกิง (更) เกิงหนึ่งกินเวลา 1 ชั่วโมง 12 นาที และหนึ่งคืน 5 เกิง แต่ละเกิงกินเวลา 2 ชั่วโมง 24 นาที โดยหน่วยย่อยของเกิงคือเตี่ยน (จีนตัวย่อ: 点; จีนตัวเต็ม:點) ซึ่งกินเวลา 24 นาที
แผนภูมิสวรรค์-พิภพ
แก้ในปฏิทินจีน มักมีการกำหนดให้วัน เดือน ปี หรือแม้แต่ยุคประกอบไปด้วยอักษรจีนประจำ ซึ่งอักษรนั้นเป็นส่วนหนึ่งของแผนภูมิสวรรค์-พิภพ อักษรประจำสวรรค์มีทั้งหมด 10 ตัว ส่วนอักษรประจำพิภพ มีทั้งหมด 12 ตัว ดังแสดงในตาราง[5]
แผนภูมิสวรรค์
แก้อักษรในแผนภูมิสวรรค์มี 10 ตัว โดย 2 ตัว จะมีธาตุหนึ่งประจำอยู่ ดังนี้
| อักษรภาคสวรรค์ | 甲 | 乙 | 丙 | 丁 | 戊 | 己 | 庚 | 辛 | 壬 | 癸 |
| คำอ่าน | เจี่ย (jiǎ) | อี่ (yǐ) | ปิ่ง (bǐng) | ติง (dīng) | อู้ (wù) | จี่ (jǐ) | เกิง (gēng) | ซิน (xīn) | เหริน (rén) | กุ่ย (guǐ) |
| กะ | อิก | เปี้ย | เต็ง | โบ่ว | กี้ | แก | ซิง | ยิ้ม | กุ่ย | |
| ธาตุประจำ | ไม้ (木) | ไฟ (火) | ดิน (土) | ทอง (金) | น้ำ (水) | |||||
แผนภูมิพิภพ
แก้อักษรในแผนภูมิพิภพมี 12 ตัว แต่ละตัวแทนปีนักษัตร อนึ่ง ในช่องปีนักษัตรจีน อักษรจีนที่แสดงในวงเล็บ คือ อักษรจีนตัวย่อ ส่วนนอกวงเล็บเป็นอักษรจีนตัวเต็ม
| อักษรภาคพิภพ | 子 | 丑 | 寅 | 卯 | 辰 | 巳 | 午 | 未 | 申 | 酉 | 戌 | 亥 |
| คำอ่าน | จื่อ (zǐ) | โฉ่ว (chǒu) | อิ๋น (yín) | หม่าว (mǎo) | เฉิน (chén) | ซื่อ (sì) | อู่ (wǔ) | เว่ย (wèi) | เซิน (shēn) | โหย่ว (yǒu) | ซวี (xū) | ฮ่าย (hài) |
| จื้อ | ทิ่ว | เอี้ยง | เบ้า | ซิ้ง | จี๋ | โง่ว | บี่ | ซิม | อิ้ว | สุก | ไห | |
| ปีนักษัตรจีน | 鼠 | 牛 | 虎 | 兔 | 龍 (龙) | 蛇 | 馬 (马) | 羊 | 猴 | 鷄 (鸡) | 狗 | 猪 |
| คำอ่าน | สู่ (shǔ) | หนิว (niú) | หู่ (hǔ) | ทู่ (tù) | หลง (lóng) | เสอ (shé) | หม่า (mǎ) | หยาง (yáng) | โห (hóu) | จี (jī) | โก่ว (gǒu) | จู (zhū) |
| ปีนักษัตรไทย | ชวด | ฉลู | ขาล | เถาะ | มะโรง | มะเส็ง | มะเมีย | มะแม | วอก | ระกา | จอ | กุน |
อักษรภาคสวรรค์และพิภพสามารถนำมาจับคู่กัน ซึ่งมีคู่ที่เป็นไปได้ทั้งหมด 60 คู่ด้วยกัน ได้แก่[6]
| ลำดับที่ | อักษรคู่ | นามปี | ลำดับที่ | อักษรคู่ | นามปี | ลำดับที่ | อักษรคู่ | นามปี |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 甲子 | หนูไม้ (木鼠) | 21 | 甲申 | ลิงไม้ (木猴) | 41 | 甲辰 | มังกรไม้ (木龍) |
| 2 | 乙丑 | วัวไม้ (木牛) | 22 | 乙酉 | ไก่ไม้ (木鷄) | 42 | 乙巳 | งูไม้ (木蛇) |
| 3 | 丙寅 | เสือไฟ (火虎) | 23 | 丙戌 | สุนัขไฟ (火狗) | 43 | 丙午 | ม้าไฟ (火馬) |
| 4 | 丁卯 | กระต่ายไฟ (火兔) | 24 | 丁亥 | สุกรไฟ (火猪) | 44 | 丁未 | แพะไฟ (火羊) |
| 5 | 戊辰 | มังกรดิน (土龍) | 25 | 戊子 | หนูดิน (土鼠) | 45 | 戊申 | ลิงดิน (土猴) |
| 6 | 己巳 | งูดิน (土蛇) | 26 | 己丑 | วัวดิน (土牛) | 46 | 己酉 | ไก่ดิน (土鷄) |
| 7 | 庚午 | ม้าทอง (金馬) | 27 | 庚寅 | เสือทอง (金虎) | 47 | 庚戌 | สุนัขทอง (金狗) |
| 8 | 辛未 | แพะทอง (金羊) | 28 | 辛卯 | กระต่ายทอง (金兔) | 48 | 辛亥 | สุกรทอง (金猪) |
| 9 | 壬申 | ลิงน้ำ (水猴) | 29 | 壬辰 | มังกรน้ำ (水龍) | 49 | 壬子 | หนูน้ำ (水鼠) |
| 10 | 癸酉 | ไก่น้ำ (水鷄) | 30 | 癸巳 | งูน้ำ (水蛇) | 50 | 癸丑 | วัวน้ำ (水牛) |
| 11 | 甲戌 | สุนัขไม้ (木狗) | 31 | 甲午 | ม้าไม้ (木馬) | 51 | 甲寅 | เสือไม้ (木虎) |
| 12 | 乙亥 | สุกรไม้ (木猪) | 32 | 乙未 | แพะไม้ (木羊) | 52 | 乙卯 | กระต่ายไม้ (木兔) |
| 13 | 丙子 | หนูไฟ (火鼠) | 33 | 丙申 | ลิงไฟ (火猴) | 53 | 丙辰 | มังกรไฟ (火龍) |
| 14 | 丁丑 | วัวไฟ (火牛) | 34 | 丁酉 | ไก่ไฟ (火鷄) | 54 | 丁巳 | งูไฟ (火蛇) |
| 15 | 戊寅 | เสือดิน (土虎) | 35 | 戊戌 | สุนัขดิน (土狗) | 55 | 戊午 | ม้าดิน (土馬) |
| 16 | 己卯 | กระต่ายดิน (土兔) | 36 | 己亥 | สุกรดิน (土猪) | 56 | 己未 | แพะดิน (土羊) |
| 17 | 庚辰 | มังกรทอง (金龍) | 37 | 庚子 | หนูทอง (金鼠) | 57 | 庚申 | ลิงทอง (金猴) |
| 18 | 辛巳 | งูทอง (金蛇) | 38 | 辛丑 | วัวทอง (金牛) | 58 | 辛酉 | ไก่ทอง (金鷄) |
| 19 | 壬午 | ม้าน้ำ (水馬) | 39 | 壬寅 | เสือน้ำ (水虎) | 59 | 壬戌 | สุนัขน้ำ (水狗) |
| 20 | 癸未 | แพะน้ำ (水羊) | 40 | 癸卯 | กระต่ายน้ำ (水兔) | 60 | 癸亥 | สุกรน้ำ (水猪) |
สังเกตว่า เมื่อนำอักษรภาคสวรรค์และพิภพมาจับคู่กัน จะได้เป็นอักษรคู่ซึ่งแสดงถึงปีนักษัตรและธาตุได้ ในปี พ.ศ. 2543 มีอักษรประจำปีเป็น 庚辰 อันมีความหมายเป็น 金龍 หรือมังกรทอง ส่วนปี พ.ศ. 2553 หรือ 10 ปีให้หลัง จะได้ว่าอักษรประจำปีเป็น 庚寅 ซึ่งมีความหมายว่าเสือทอง (金虎)
นอกเหนือจากการใช้อักษรภาคสวรรค์และพิภพบ่งบอกปีแล้ว ยังสามารถนำอักษรเหล่านี้ไประบุยุคได้อีกด้วย
ปฏิทินสุริยคติจีน
แก้บทนำ
แก้ปฏิทินสุริยคติจีน ยึดถือตามวันบัวลอย วันตงจื้อ หรือวันเห'มายัน ของปีหนึ่งไปจนถึงอีกปีหนึ่ง ในหนึ่งปีถูกแบ่งออกเป็น 24 ฤดูกาล แต่ละฤดูกาลหมายถึงสภาพอากาศที่แตกต่างกันออกไป ในยุคชุนชิว (179 ปีก่อนพุทธศักราช - พ.ศ. 63) ปีสุริยคติถูกกำหนดไว้ที่ 365.25 วัน[1] ในเวลาต่อมา ปฏิทินในรัชสมัยสมเด็จพระจักรพรรดิฮั่นบู๊เต้ได้ระบุว่าปีสุริยคติมีความยาว [1] ต่อมาได้มีการแก้ไขปรับปรุงโดยนักทำปฏิทินอีกหลายท่าน อาทิ หลี่ฉุนเฟิ่ง (李淳风) จางสุ้ย (張遂) และกัวโส่วจิ้ง (郭守敬) ซึ่งในชั้นหลังนี้กัวโส่วจิ้งได้ปรับปรุงปฏิทินให้มีความยาวปีสั้นลงเท่ากับของปฏิทินเกรกอเรียน นั่นคือ 365.2425[1][7] โดยอาศัยงานที่เสิ่นคั่ว (沈括) ได้ทำไว้ในสาขาตรีโกณมิติเชิงทรงกลม[8][9][10] ปีสุริยคติจีนสามารถแบ่งได้เป็นระยะ แต่ละระยะจะมีอักษรภาคดิน 12 ตัว กำกับอยู่ ดังนี้
| เดือนสุริยคติ | อักษรประจำ | วันที่ | องศาอาทิตย์ | ราศี | อักษรประจำ | ฤดูกาล | วันที่ | องศาอาทิตย์ | ราศี |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 寅 (อิ๋น) ต้นฤดูใบไม้ผลิต |
VC, Vernal Commences เริ่มฤดูใบไม้ผลิ | 3-5 กุมภาพันธ์ | 315° | กุมภ์ | 申 (เซิน) ต้นฤดูใบไม้ร่วง |
AC, Autumn Commences เริ่มฤดูใบไม้ร่วง | 7-9 สิงหาคม | 135° | สิงห์ |
| VS, ฤดูฝน | 18-20 กุมภาพันธ์ | 330° | 330-360° มีน |
EH, ปลายฤดูร้อน | 22-24 สิงหาคม | 150° | 150-180° กันย์ | ||
| 卯 (หม่าว) กลางฤดูใบไม้ผลิ |
IA, Insects Waken แมลงโบยบิน | 5-7 มีนาคม | 345° | 酉 (โหย่ว) กลางฤดูใบไม้ร่วง |
WD, White Dew น้ำค้างขาว | 7-9 กันยายน | 165° | ||
| VE, Vernal Equinox วสันตวิษุวัต | 20-22 มีนาคม | 360°/0° | 0-30° เมษ |
AE, Autumnal Equinox ศารทวิษุวัต | 22-24 กันยายน | 180° | 180-210° ตุล | ||
| 辰 (เฉิน) ปลายฤดูใบไม้ผลิ |
BC, Bright and Clear ฟ้าโปร่งสบาย | 4-6 เมษายน | 15° | 戌 (ซวี) ปลายฤดูใบไม้ร่วง |
CD, Cold Dew น้ำค้างเย็น | 8-9 ตุลาคม | 195° | ||
| CR, Corn Rain ฝนตกฉ่ำ | 19-21 เมษายน | 30° | 30-60° พฤษภ |
FF, First Frost น่ำค้างแข็ง | 23-24 ตุลาคม | 210° | 210-240° พฤศจิก | ||
| 巳 (สื้อ) ต้นฤดูร้อน |
SC, Summer Commences เริ่มฤดูร้อน | 5-7 พฤษภาคม | 45° | 亥 (ไฮ่) ต้นฤดูหนาว |
WC,Winter Commences | 7-8 พฤศจิกายน | |||
| CF, Corn Forms ข้าวโพดออกรวง | 20-22 พฤษภาคม | 60° | 60-90° เมถุน |
LS, Light Snow หิมะตกเบา | 22-23 พฤศจิกายน | 240° | 240-270° ธนู | ||
| อู่ (午) กลางฤดูร้อน |
CE, Corn on Ear ข้าวโพดสุกพร้อมเก็บ | 5-7 มิถุนายน | 75° | จื่อ (子) กลางฤดูหนาว |
HS, Heavy Snow หิมะตกหนัก | 6-8 ธันวาคม | 255° | ||
| SS, Summer Solstice ครีษมายัน | 21-22 มิถุนายน | 90° | 90-120° กรกฎ |
WS, Winter Solstice เห'มายัน | 21-23 ธันวาคม | 270° | 270-300° มกร | ||
| เว่ย (未) Late Summer |
MH, Moderate Heat ร้อนพอควร | 6-8 กรกฎาคม | 105° | โฉ่ว (丑) Late Winter |
MC, Moderate Cold หนาวพอควร | 5-7 มกราคม | 285° | ||
| GH, Great Heat ร้อนจัด | 22-24 กรกฎาคม | 120° | สิงห์ | GC, Great Cold หนาวจัด | 20-21 มกราคม | 300° | กุมภ์ |
วันในสัปดาห์
แก้วันในสัปดาห์แบบจีน ซึ่งใช้ได้ในปฏิทินทุกรูปแบบ เรียกตามลำดับดังนี้[11]
| วันแบบไทย | วันแบบจีน | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| แบบปกติ | แบบโหร | แบบเก่า | แบบที่ใช้ในชีวิตประจำวัน | ||
| วันอาทิตย์ | รวิวาร หรือ อาทิจวาร | 日曜 | รื่อเย่า (rìyào) | 星期日 | ซิงชีรื่อ (xīngqīrì) |
| วันจันทร์ | จันทรวาร | 月曜 | เยฺว่เย่า (yuèyào) | 星期一 | ซิงชีอี (xīngqīyī) |
| วันอังคาร | ภุมวาร | 火曜 | หั่วเย่า (huǒyào) | 星期二 | ซิงชีเอ้อร์ (xīngqīèr) |
| วันพุธ | วุธวาร | 水曜 | สุ่ยเย่า (shuǐyào) | 星期三 | ซิงชีซาน (xīngqīsān) |
| วันพฤหัสบดี | ครุวาร หรือ ชีววาร | 木曜 | มู่เย่า (mùyào) | 星期四 | ซิงชีสื้อ (xīngqīsì) |
| วันศุกร์ | ศุกรวาร | 金曜 | จินเย่า (jīnyào) | 星期五 | ซิงชีอู่ (xīngqīwǔ) |
| วันเสาร์ | โสรวาร | 土曜 | ถู่เย่า (tǔyào) | 星期六 | ซิงชีลิ่ว (xīngqīlìu) |
ชื่อเดือนสุริยคติ
แก้ชื่อเดือนซึ่งใชีในปฏิทินสุริยคติ มักจะใช้ตัวเลขต่อด้วยคำว่า เยวฺ่ (月) ซึ่งหมายถึงเดือน[12] ตัวอย่างเช่น 一月 หมายถึงเดือนมกราคม 二月 หมายถึงเดือนกุมภาพันธ์ เรื่อยไปจนถึง 十二月
| เดือนจีน[ม 1] | คำอ่าน | เดือนอย่างภารตะและไทย |
|---|---|---|
| 一月 | อีเยวฺ่ ( yīyuè) | มกราคม |
| 二月 | เอ้อร์เยวฺ่ (èryuè) | กุมภาพันธ์ |
| 三月 | ซานเยวฺ่ (sānyuè) | มีนาคม |
| 四月 | สื้อเยวฺ่ (sìyuè) | เมษายน |
| 五月 | อู่เยวฺ่ (wǔyuè) | พฤษภาคม |
| 六月 | ลิ่วเยวฺ่ (liùyuè) | มิถุนายน |
| 七月 | ชีเยวฺ่ (qīyuè) | กรกฎาคม |
| 八月 | ปาเยวฺ่ (bāyuè) | สิงหาคม |
| 九月 | จิ่วเยวฺ่ (jiǔyuè) | กันยายน |
| 十月 | สือเยวฺ่ (shíyuè) | ตุลาคม |
| 十一月 | สืออีเยวฺ่ (shíyīyuè) | พฤศจิกายน |
| 十二月 | สือเอ้อร์เยวฺ่ (shí'èryuè) | ธันวาคม |
อนึ่งหากใส่คำว่า ตี้ (第) ไว้ด้านหน้าตัวเลข จะทำให้ความหมายผิดไป เช่น 第二月 หมายถึงเดือนที่สอง (ของกิจกรรมหรือการกระทำอื่นใด) แทนที่จะเป็นเดือนกุมภาพันธ์
ภาวะ
แก้ในหนึ่งปี จะมีภาวะอยู่ 24 ภาวะ (อังกฤษ:solar term; จีนตัวเต็ม:節氣; จีนตัวย่อ: 节气; พินอิน: jiéqì; คำอ่าน: เจี๋ยชี่) (มักเรียกว่า สารท แต่ไม่ถูกความหมายเสียทีเดียว)[ม 2] อันหมายถึงความเป็นไปของสิ่งแวดล้อมรอบตัวในรอบปี และมักมีการเลี้ยงฉลองและบูชาบรรพบุรุษกันในแต่ละภาวะ ภาวะในปฏิทินจีนมีดังนี้
| องศาดวงอาทิตย์ | ภาวะ | คำอ่าน | ความหมาย | ประมาณวันที่ |
|---|---|---|---|---|
| 315° | 立春 | ลี่ชุน (lìchūn) | เริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ | 4 กุมภาพันธ์ |
| 330° | 雨水 | อวี๋สุ่ย (yúshuǐ)[ม 3] | น้ำฝน | 19 กุมภาพันธ์ |
| 345° | 驚蟄 (惊蛰) | จิงเจ๋อ (jīngzhé) | แมลงโบยบิน | 6 มีนาคม |
| 0° | 春分 | ชุนเฟิน (chūnfēn) | วสันตวิษุวัต | 21 มีนาคม |
| 15° | 清明 | ชิงหมิง (qīngmíng) | เย็นใส | 5 เมษายน |
| 30° | 穀雨 (谷雨) | กู๋อวี่ (gúyǔ)[ม 3] | ฝนเริ่มฤดูเพาะปลูก | 20 เมษายน |
| 45° | 立夏 | ลี่เซี่ย (lìxià) | เริ่มต้นฤดูร้อน | 6 พฤษภาคม |
| 60° | 小滿 (小满) | เสียวหม่าน (xiáomǎn)[ม 3] | (ข้าวโพด)ออกดอก | 21 พฤษภาคม |
| 75° | 芒種 (芒种) | หมางจ้ง (mángzhòng) | (ข้าวโพด)ออกฝัก | 6 มิถุนายน |
| 90° | 夏至 | เซี่ยจือ (xiàzhì) | ครีษมายัน | 21 มิถุนายน |
| 105° | 小暑 | เสียวสู่ (xiáoshǔ)[ม 3] | ร้อนพอควร | 7 กรกฎาคม |
| 120° | 大暑 | ต้าสู่ (dàshǔ) | ร้อนมาก | 23 กรกฎาคม |
| 135° | 立秋 | ลี่ชิว (lìqiū) | เริ่มฤดูใบไม้ร่วง | 8 สิงหาคม |
| 150° | 處暑 (处暑) | ฉูสู่ (chúshǔ)[ม 3] | สุดฤดูร้อน | 23 สิงหาคม |
| 165° | 白露 | ป๋าลู่ (báilù) | น้ำค้างหยด | 8 กันยายน |
| 180° | 秋分 | ชิวเฟิน (qiūfēn) | ศารทวิษุวัต | 23 กันยายน |
| 195° | 寒露 | หานลู่ (hánlù) | น้ำค้างเย็น | 8 ตุลาคม |
| 210° | 霜降 | ซวงเจี้ยง (shuāngjiàng) | น้ำค้างแข็ง | 23 ตุลาคม |
| 225° | 立冬 | ลี่ตง (lìdōng) | เริ่มฤดูหนาว | 7 พฤศจิกายน |
| 240° | 小雪 | เสียวเสวี่ย (xiáoxuě) [ม 3] | หิมะพอควร | 22 พฤศจิกายน |
| 255° | 大雪 | ต้าเสวฺ่ย (dàxuě) | หิมะหนัก | 7 ธันวาคม |
| 270° | 冬至 | ตงจื้อ (dōngzhì) | เหมายัน | 22 ธันวาคม |
| 285° | 小寒 | เสี่ยวหาน (xiǎohán) | หนาวน้อย | 6 มกราคม |
| 300° | 大寒 | ต้าหาน (dàhán) | หนาวจัด | 20 มกราคม |
อนึ่ง องศาของดวงอาทิตย์ที่แสดงไว้ในตาราง จะสัมพันธ์กับโหราศาสตร์ระบบสายนะ (tropical astrology)[13] ซึ่งยึดโยงการเปลี่ยนราศีตามฤดูกาล ไม่เหมือนกับระบบนิรายนะ (sidereal astrology) ที่อาศัยจุดบนท้องฟ้ากำหนดราศี (ดู โหราศาสตร์สากล)
วันลี่ชุน เป็นภาวะหนึ่งในปฏิทินจีนซึ่งหมายถึงการเริ่มของฤดูใบไม้ผลิ และถือว่า ปีนักษัตรใหม่เริ่มต้นวันนี้ (ไม่ใช่วันตรุษจีน)
นามศักราช หรือเหนียนเฟิ่น (年份)
แก้ในสมัยโบราณ ชาวจีนมักเรียกปีแต่ละปีเป็นตัวเลขประกอบด้วยนามศักราช เช่น ในรัชสมัยสมเด็จพระจักรพรรดิฮั่นบู๊เต้ ก็กำหนดให้เรียกศักราชสมัยนั้นว่า อี๋กงหยวน (隐公元) เช่น อี๋กงหยวนศก ปีที่ 1 ปีที่ 2... เป็นต้น ในเวลาต่อมา เมื่อ พ.ศ. 431 พระองค์ทรงกำหนดให้เรียกศกย้อนหลังตั้งแต่ พ.ศ. 404 ว่า เจี้ยนหยวนศก ปีที่ 1 ปีที่ 2 โดยลำดับ ธรรมเนียมนี้มีการรักษามาจนถึงสมัยสาธารณรัฐจีน ซึ่งกำหนดให้เรียกปีที่หนึ่งของสาธารณรัฐว่า หมินกั๋ว หรือมิ่นก๊ก (民国) ศก ปีที่ 1 และมีการใช้ต่อมาจนถึงปัจจุบัน แม้จะได้มีการนำคริสต์ศักราช (公元;กงหยวน) มาใช้แทนก็ตาม[14]
ยุคปฏิทิน
แก้ปฏิทินฮั่นมีระบบยุค ซึ่งกำหนดให้ 129,600 ปี แทนหนึ่งมหายุค (元;หยวน) แต่ละมหายุคจะแบ่งออกเป็น 12 จุลยุค ซึ่งกินเวลา 10,800 ปี เรียกว่า หุ้ย (会/會) เช่นเดียวกันกับหนึ่งปีที่แบ่งเป็น 12 เดือน แต่ละจุลยุค มีอักษรภาคดินประจำนับตั้งแต่ฮ่าย (亥) ไปจนถึงซวี (戌) จุลยุคสามจุลยุค รวมกันเป็นหนึ่งยุค (古;กู่) ซึ่งมีได้ดังนี้
- ไท่กู่ (太古) หรือบรรพยุค ประกอบด้วยจุลยุคฮ่าย (亥) จื่อ (亥) และโฉ่ว (丑) ยุคนี้เป็นยุคโลกเกิด (天地之分;เทียนตี้จือเฟิน)
- ซ่างกู่ (上古) หรืออดีตยุค ประกอบด้วยจุลยุคอิ๋น (寅) เหม่า (卯) และเฉิน (辰) ยุคนี้เป็นยุคโลกโต (天地之化;เทียนตี้จือฮั่ว)
- จงกู่ (中古) หรือปัจจุบันยุค ประกอบด้วยจุลยุคสื้อ (巳) อู่ (午) และเว่ย (未) ยุคนี้เป็นยุคโลกโทรม (天地之关;เทียนตี้จือกวน)
- เซี่ยกู่ (下古) หรืออนาคตยุค ประกอบด้วยจุลยุคเซิน (申) โหย่ว (酉) และซวฺ (戌) ยุคนี้เป็นยุคโลกสิ้น (天地之合;เทียนตี้จือเหอ)
นอกจากนี้ หนึ่งจุลยุค แบ่งออกได้เป็น 30 รอบใหญ่ แต่ละรอบใหญ่มี 12 รอบน้อย รอบน้อยหนึ่งกินเวลา 30 ปี
ปฏิทินจันทรคติจีน
แก้เดือน
แก้ปฏิทินจันทรคติจีนเป็นปฏิทินจันทรคติอย่างที่ใช้กำหนดวันสำคัญต่าง ๆ ตามประเพณีจีน ในหนึ่งปีปฏิทินมีสิบสองเดือน แต่ละเดือนอาจมี 29 หรือ 30 วันแล้วแต่จังหวะของดวงจันทร์ที่โคจรรอบโลก ซึ่งเดือนที่มี 29 วัน เรียกว่า เดือนขาด (小月; พินอิน: xiǎo yuè; คำอ่าน: เสี่ยวเยวฺ่) ส่วนเดือนที่มี 30 วัน เรียกว่า เดือนเต็ม (大月; พินอิน: dàyuè; คำอ่าน: ต้าเยฺว่)[ม 1] การกำหนดว่าเดือนใดเป็นเดือนเต็มหรือขาด มักจะอาศัยผลการคำนวณวันจันทร์ดับทางดาราศาสตร์ที่ทำไว้ดีแล้ว โดยนับวันจันทร์ดับของเดือนหนึ่งเป็นดิถีที่หนึ่ง จนถึงวันก่อนวันจันทร์ดับถัดไป ซึ่งจะได้ 29 หรือ 30 วัน ตัวอย่างเช่น ปี พ.ศ. 2559 ขณะยังเป็นปีมะแม เดือน 12 วันจันทร์ดับกำหนดที่วันที่ 10 มกราคม เวลา 9:30 และวันที่ 8 กุมภาพันธ์ เวลา 22:39 จากนั้น ให้นับ 1 ที่วันที่ 10 มกราคม จนสุดที่วันที่ 7 กุมภาพันธ์ ได้ทั้งหมด 29 วัน ได้ว่าเดือนดังกล่าวเป็นเดือนขาด
ส่วนการกำหนดเลขเดือน จะต้องให้วันวสันตวิษุวัต อุตรายัน ศารทวิษุวัต และทักษิณายัน อยู่ภายในเดือนจันทรคติที่ 2, 5, 8 และ 11 ตามลำดับเสมอไป หากจำเป็น จะต้องเติมเดือนอธิกมาสลงในปฏิทินข้างต้น โดยถือว่าเดือนที่ไม่มีภาวะเลขคู่ (เช่น อวี๋สุ่ย ชุนเฟิน กู๋อวี่,..., ต้าหาน) เป็นเดือนอธิกมาส ใช้ลำดับเลขเหมือนของเดือนก่อนหน้า ทั้งนี้เพื่อมิให้วันตรุษจีนต้องผิดไปจากเดิมมากนัก[15][16]
จากข้อมูลขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐอเมริกา ซึ่งได้กำหนดวันที่ซึ่งดวงจันทร์มีดิถีต่าง ๆ กัน[17][18] เราสามารถคำนวณว่า เดือนใดขาด เดือนใดเต็ม ได้ตามวิธีการข้างบน ดังตารางต่อไปนี้[19]
| เดือน/ปี | วันและเวลาจันทร์ดับ (มาตรฐานประเทศจีน) | วันก่อนวันจันทร์ดับถัดไป | จำนวนวัน | ประเภทเดือน |
|---|---|---|---|---|
| 11 | 18 ธันวาคม พ.ศ. 2560 14:31 | 16 มกราคม พ.ศ. 2561 | 30 | เต็ม |
| 12 | 17 มกราคม พ.ศ. 2561 10:18 | 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561[ม 4] | 30 | เต็ม |
| 1 ปีจอ | 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 05:05 | 16 มีนาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 2 | 17 มีนาคม พ.ศ. 2561 21:13 | 15 เมษายน พ.ศ. 2561 | 30 | เต็ม |
| 3 | 16 เมษายน พ.ศ. 2561 09:59 | 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 4 | 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 19:48 | 13 มิถุนายน พ.ศ. 2561 | 30 | เต็ม |
| 5 | 14 มิถุนายน พ.ศ. 2561 03:43 | 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 6 | 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2561 10:49 | 10 สิงหาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 7 | 11 สิงหาคม พ.ศ. 2561 17:59 | 9 กันยายน พ.ศ. 2561 | 30 | เต็ม |
| 8 | 10 กันยายน พ.ศ. 2561 02:02 | 8 ตุลาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 9 | 9 ตุลาคม พ.ศ. 2561 11:47 | 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 | 30 | เต็ม |
| 10 | 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 00:02 | 6 ธันวาคม พ.ศ. 2561 | 29 | ขาด |
| 11 | 7 ธันวาคม พ.ศ. 2561 15:22 | 5 มกราคม พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 12 | 6 มกราคม พ.ศ. 2562 09:30 | 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 1 ปีกุน | 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 05:04 | 6 มีนาคม พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 2 | 7 มีนาคม พ.ศ. 2562 00:04 | 4 เมษายน พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 3 | 5 เมษายน พ.ศ. 2562 16:51 | 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 4 | 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 06:46 | 2 มิถุนายน พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 5 | 3 มิถุนายน พ.ศ. 2562 18:02 | 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 6 | 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2562 03:17 | 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 7 | 1 สิงหาคม พ.ศ. 2562 11:12 | 29 สิงหาคม พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 8 | 30 สิงหาคม พ.ศ. 2562 18:38 | 28 กันยายน พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 9 | 29 กันยายน พ.ศ. 2562 02:27 | 27 ตุลาคม พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 10 | 28 ตุลาคม พ.ศ. 2562 11:39 | 25 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 | 29 | ขาด |
| 11 | 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 23:06 | 25 ธันวาคม พ.ศ. 2562 | 30 | เต็ม |
| 12 | 26 ธันวาคม พ.ศ. 2562 13:14 | 24 มกราคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 1 ปีชวด | 25 มกราคม พ.ศ. 2563 05:42 | 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 | 29 | ขาด |
| 2 | 23 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 23:33 | 23 มีนาคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 3 | 24 มีนาคม พ.ศ. 2563 17:29 | 22 เมษายน พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 4 | 23 เมษายน พ.ศ. 2563 10:26 | 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 4/4 | 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2563 01:39 | 20 มิถุนายน พ.ศ. 2563 | 29 | ขาด |
| 5 | 21 มิถุนายน พ.ศ. 2563 14:42 | 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 6 | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2563 01:34 | 18 สิงหาคม พ.ศ. 2563 | 29 | ขาด |
| 7 | 19 สิงหาคม พ.ศ. 2563 10:42 | 16 กันยายน พ.ศ. 2563 | 29 | ขาด |
| 8 | 17 กันยายน พ.ศ. 2563 19:00 | 16 ตุลาคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 9 | 17 ตุลาคม พ.ศ. 2563 03:31 | 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2563 | 29 | ขาด |
| 10 | 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2563 13:09 | 14 ธันวาคม พ.ศ. 2563 | 30 | เต็ม |
| 11 | 15 ธันวาคม พ.ศ. 2563 00:18 | 12 มกราคม พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 12 | 13 มกราคม พ.ศ. 2564 13:00 | 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 1 ปีฉลู | 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 03:05 | 12 มีนาคม พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 2 | 13 มีนาคม พ.ศ. 2564 18:22 | 11 เมษายน พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 3 | 12 เมษายน พ.ศ. 2564 10:33 | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 4 | 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2564 03:00 | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 5 | 10 มิถุนายน พ.ศ. 2564 18:52 | 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 6 | 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2564 09:17 | 7 สิงหาคม พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 7 | 8 สิงหาคม พ.ศ. 2564 21:52 | 6 กันยายน พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 8 | 7 กันยายน พ.ศ. 2564 08:53 | 5 ตุลาคม พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 9 | 6 ตุลาคม พ.ศ. 2564 19:05 | 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 | 30 | เต็ม |
| 10 | 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 05:15 | 3 ธันวาคม พ.ศ. 2564 | 29 | ขาด |
| 11 | 4 ธันวาคม พ.ศ. 2564 15:44 | 2 มกราคม พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 12 | 3 มกราคม พ.ศ. 2565 02:35 | 31 มกราคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 1 ปีขาล | 1 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565 13:46 | 2 มีนาคม พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 2 | 3 มีนาคม พ.ศ. 2565 01:35 | 31 มีนาคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 3 | 1 เมษายน พ.ศ. 2565 14:25 | 30 เมษายน พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 4 | 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 04:29 | 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 5 | 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 19:31 | 28 มิถุนายน พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 6 | 29 มิถุนายน พ.ศ. 2565 10:53 | 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 7 | 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2565 01:55 | 26 สิงหาคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 8 | 27 สิงหาคม พ.ศ. 2565 16:18 | 25 กันยายน พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 9 | 26 กันยายน พ.ศ. 2565 05:55 | 24 ตุลาคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 10 | 25 ตุลาคม พ.ศ. 2565 18:49 | 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 | 30 | เต็ม |
| 11 | 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 06:58 | 22 ธันวาคม พ.ศ. 2565 | 29 | ขาด |
| 12 | 23 ธันวาคม พ.ศ. 2565 18:17 | 21 มกราคม พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 1 ปีเถาะ | 22 มกราคม พ.ศ. 2566 04:53 | 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566 | 29 | ขาด |
| 2 | 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566 15:07 | 21 มีนาคม พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 2/2 | 22 มีนาคม พ.ศ. 2566 01:24 | 19 เมษายน พ.ศ. 2566 | 29 | ขาด |
| 3 | 20 เมษายน พ.ศ. 2566 12:13 | 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 | 29 | ขาด |
| 4 | 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 23:53 | 17 มิถุนายน พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 5 | 18 มิถุนายน พ.ศ. 2566 12:38 | 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 6 | 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2566 02:33 | 15 สิงหาคม พ.ศ. 2566 | 29 | ขาด |
| 7 | 16 สิงหาคม พ.ศ. 2566 17:39 | 14 กันยายน พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 8 | 15 กันยายน พ.ศ. 2566 09:40 | 14 ตุลาคม พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 9 | 15 ตุลาคม พ.ศ. 2566 01:55 | 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2566 | 29 | ขาด |
| 10 | 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2566 17:29 | 12 ธันวาคม พ.ศ. 2566 | 30 | เต็ม |
| 11 | 13 ธันวาคม พ.ศ. 2566 07:34 | 10 มกราคม พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 12 | 11 มกราคม พ.ศ. 2567 19:58 | 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 1 ปีมะโรง | 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2567 06:59 | 9 มีนาคม พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 2 | 10 มีนาคม พ.ศ. 2567 17:01 | 8 เมษายน พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 3 | 9 เมษายน พ.ศ. 2567 02:23 | 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 4 | 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 11:23 | 5 มิถุนายน พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 5 | 6 มิถุนายน พ.ศ. 2567 20:37 | 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 6 | 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2567 06:58 | 3 สิงหาคม พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 7 | 4 สิงหาคม พ.ศ. 2567 19:15 | 2 กันยายน พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 8 | 3 กันยายน พ.ศ. 2567 09:57 | 2 ตุลาคม พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 9 | 3 ตุลาคม พ.ศ. 2567 02:49 | 31 ตุลาคม พ.ศ. 2567 | 29 | ขาด |
| 10 | 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 20:47 | 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 11 | 1 ธันวาคม พ.ศ. 2567 14:23 | 30 ธันวาคม พ.ศ. 2567 | 30 | เต็ม |
| 12 | 31 ธันวาคม พ.ศ. 2567 06:28 | 28 มกราคม พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 1 ปีมะเส็ง | 29 มกราคม พ.ศ. 2568 20:36 | 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 2 | 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 08:45 | 28 มีนาคม พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 3 | 29 มีนาคม พ.ศ. 2568 18:58 | 27 เมษายน พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 4 | 28 เมษายน พ.ศ. 2568 03:32 | 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 5 | 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2568 11:03 | 24 มิถุนายน พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 6 | 25 มิถุนายน พ.ศ. 2568 18:32 | 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 6/6 | 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2568 03:12 | 22 สิงหาคม พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 7 | 23 สิงหาคม พ.ศ. 2568 14:07 | 21 กันยายน พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 8 | 22 กันยายน พ.ศ. 2568 03:55 | 20 ตุลาคม พ.ศ. 2568 | 29 | ขาด |
| 9 | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2568 20:26 | 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 10 | 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2568 14:48 | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2568 | 30 | เต็ม |
| 11 | 20 ธันวาคม พ.ศ. 2568 09:44 | 18 มกราคม พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 12 | 19 มกราคม พ.ศ. 2569 03:52 | 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 1 ปีมะเมีย | 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2569 20:02 | 18 มีนาคม พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 2 | 19 มีนาคม พ.ศ. 2569 09:25 | 16 เมษายน พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 3 | 17 เมษายน พ.ศ. 2569 19:53 | 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 4 | 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2569 04:01 | 14 มิถุนายน พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 5 | 15 มิถุนายน พ.ศ. 2569 10:54 | 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 6 | 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2569 17:45 | 12 สิงหาคม พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 7 | 13 สิงหาคม พ.ศ. 2569 01:38 | 10 กันยายน พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 8 | 11 กันยายน พ.ศ. 2569 11:27 | 9 ตุลาคม พ.ศ. 2569 | 29 | ขาด |
| 9 | 10 ตุลาคม พ.ศ. 2569 23:50 | 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 10 | 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2569 15:03 | 8 ธันวาคม พ.ศ. 2569 | 30 | เต็ม |
| 11 | 9 ธันวาคม พ.ศ. 2569 08:54 | 7 มกราคม พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 12 | 8 มกราคม พ.ศ. 2570 04:25 | 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 1 ปีมะแม | 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2570 23:56 | 7 มีนาคม พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 2 | 8 มีนาคม พ.ศ. 2570 17:30 | 6 เมษายน พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 3 | 7 เมษายน พ.ศ. 2570 07:53 | 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 4 | 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2570 19:00 | 4 มิถุนายน พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 5 | 5 มิถุนายน พ.ศ. 2570 03:40 | 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 6 | 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2570 11:02 | 1 สิงหาคม พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 7 | 2 สิงหาคม พ.ศ. 2570 18:07 | 31 สิงหาคม พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 8 | 1 กันยายน พ.ศ. 2570 01:42 | 29 กันยายน พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 9 | 30 กันยายน พ.ศ. 2570 10:36 | 28 ตุลาคม พ.ศ. 2570 | 29 | ขาด |
| 10 | 29 ตุลาคม พ.ศ. 2570 21:36 | 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 11 | 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2570 11:25 | 27 ธันวาคม พ.ศ. 2570 | 30 | เต็ม |
| 12 | 28 ธันวาคม พ.ศ. 2570 04:14 | 25 มกราคม พ.ศ. 2571 | 29 | ขาด |
| 1 ปีวอก | 26 มกราคม พ.ศ. 2571 23:13 | 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2571 | 30 | เต็ม |
ระวัง เวลาที่แสดงในข้อมูลต้นฉบับเป็นเวลาสากลเชิงพิกัด ดังนั้นจะต้องแปลงเป็นเวลามาตรฐานประเทศจีนเสียก่อน โดยเอา 8 บวกชั่วโมง แล้วจึงคำนวณ
เมื่อทราบความยาวแต่ละเดือนแล้ว ก็เรียงดิถีตั้งแต่ 1 ถึง 29 หรือ 30 (คล้ายดิถีตลาดในปฏิทินไทย) ตั้งแต่วันจันทร์ดับไปถึงวันก่อนวันจันทร์ดับถัดไป ในปฏิทินจีน วันต้นเดือนมักจะระบุว่าเดือนใดขาดหรือเต็ม เช่น เดือน 2 ปีมะแม จากตารางเป็นเดือนขาด ก็เขียน 二小月 ที่วันต้นเดือนเป็นต้น ในเดือนดังกล่าว ก็ให้กำหนดวันที่ 1 เป็นวันที่ 9 มีนาคม นับไปจนถึงวันที่ 6 เมษายน เป็นวันที่ 29 วันต่อจากนั้นก็ขึ้นเดือน 3 ทำซ้ำเช่นนี้จนครบปฏิทินตามความต้องการ
จากตารางจะสังเกตได้ว่า ปี พ.ศ. 2560 มีเดือนหกสองครั้ง[15] จึงถือเป็นปีอธิกมาสตามแบบจีน นอกจากนี้ยังถือได้ว่า ปี พ.ศ. 2563, 2566 และ 2568 เป็นปีอธิกมาสอีกด้วย ทั้งนี้ ปีอธิกมาสตามแบบจีน อาจจะเป็นปีปกติมาสหรืออธิกมาสตามแบบไทยก็ได้ เนื่องจากวิธีการคำนวณไม่เหมือนกัน
ชื่อเดือน
แก้ชื่อเดือนในปฏิทินจันทรคติจีน คล้ายกับที่ใช้ในปฏิทินสุริยคติ แต่ต่างกันที่เดือนแรกและเดือนสุดท้าย ซึ่งใช้ชื่อ 正月 (เจิงเยฺว่) และ 腊月 (ล่าเยฺว่) ตามลำดับ
ดิถี
แก้ในแต่ละเดือน จะมีส่วนย่อยเป็นดิถี หรือวันจันทรคติ นับตั้งแต่หนึ่งไปจนถึงวันสิ้นเดือน วันที่ในปฏิทินจีน เรียงลำดับจากวันที่หนึ่ง ไปจนถึงวันที่สามสิบ ได้ดังนี้[ม 5]
| วันที่ | หนึ่ง | สอง | สาม | สี่ | ห้า | หก | เจ็ด | แปด | เก้า | สิบ | สิบเอ็ด | สิบสอง | สิบสาม | สิบสี่ | สิบห้า |
| อักษรจีน | 初一 | 初二 | 初三 | 初四 | 初五 | 初六 | 初七 | 初八 | 初九 | 初十 | 十一 | 十二 | 十三 | 十四 | 十五 |
| คำอ่าน | ชูอี (Chūyī) | ชูเอ้อร์ (Chūèr) | ชูซาน (Chūsān) | ชูสื้อ (Chūsì) | ชูอู่ (Chūwǔ) | ชูลิ่ว (Chūlìu) | ชูชี (Chūqī) | ชูปา (Chūbā) | ชูจิ่ว (Chūjǐu) | ชูสือ (Chūshí) | สืออี (Shíyī) | สือเอ้อร์ (Shíèr) | สือซาน (Shísān) | สือสื้อ (Shísì) | สืออู่ (Shíwǔ) |
| วันที่ | สิบหก | สิบเจ็ด | สิบแปด | สิบเก้า | ยี่สิบ | ยี่สิบเอ็ด | ยี่สิบสอง | ยี่สิบสาม | ยี่สิบสี่ | ยี่สิบห้า | ยี่สิบหก | ยี่สิบเจ็ด | ยี่สิบแปด | ยี่สิบเก้า | สามสิบ |
| อักษรจีน | 十六 | 十七 | 十八 | 十九 | 二十 | 廿一 | 廿二 | 廿三 | 廿四 | 廿五 | 廿六 | 廿七 | 廿八 | 廿九 | 三十 |
| คำอ่าน | สือลิ่ว (Shílìu) | สือชี (Shíqī) | สือปา (Shíbā) | สือจิ่ว (Shíjǐu) | เอ้อร์สือ (Èrshí) | เนี่ยนอี (Niànyī) | เนี่ยนเอ้อร์ (Niànèr) | เนี่ยนซาน (Niànsān) | เนี่ยนสื้อ (Niànsì) | เนี่ยนอู่ (Niànwǔ) | เนี่ยนลิ่ว (Niànlìu) | เนี่ยนชี (Niànqī) | เนี่ยนปา (Niànbā) | เนี่ยนจิ่ว (Niànjǐu) | ซานสือ (Sānshí) |
โดยกำหนดให้วันที่หนึ่ง ของเดือนเจิง หรือเดือนอ้ายจีน เป็นวันตรุษจีน อนึ่ง การนับดิถีแบบจีนจะยึดเป็นวัน ๆ ไป โดยมิได้คำนึงถึงวันทางจันทรคติแท้จริง ซึ่งการนับลักษณะนี้คล้ายกับดิถีตลาดในปฏิทินไทย
ดูเพิ่ม
แก้หมายเหตุ
แก้- ↑ 1.0 1.1 เครื่องหมายพินทุจุด มีไว้เพื่อแสดงการควบเสียง อนึ่งคำ 月 (เดือน, พระจันทร์, รากศัพท์ของศัพท์หมวดเนื้อและอวัยวะ) ออกเสียง ยู - เอ้ อย่างเร็วจนเป็นพยางค์เดียว หรือ เย่ แต่ห่อปาก
- ↑ สารท/ศารท หมายถึง ฤดูใบไม้ร่วง และงานฉลองในฤดูใบไม้ร่วง ส่วน ภวะ แปลว่า ความเป็นไป
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 เสียงวรรณยุกต์ที่สาม (เทียบเท่าเสียงเอก) ติดกัน เปลี่ยนเสียงต้นเป็นเสียงวรรณยุกต์ที่สอง (เทียบเท่าเสียงจัตวา) เพื่อให้ออกเสียงง่ายขึ้น
- ↑ ตามปฏิทินดาราศาสตร์สากลขององค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติฯ (และที่คำนวณตามสูตรของ Jean Meeus ใน Astronomical Algorithm) วันจันทร์ดับตรงวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 เวลา 05:06 น. จะทำให้ได้ว่าเดือนนี้มี 31 วัน ซึ่งไม่เป็นไปตามหลักเกณฑ์ จำต้องตัดเหลือ 30 วันแล้วเดินปฏิทินไปตามปกติ
- ↑ เลขหนึ่งจีน 一 เมื่ออยู่โดด ๆ ออกเสียง อี/ยี แต่เมื่อประกอบเป็นคำ มักออกเสียง อี้/ยี่ ยกเว้นต่อท้ายด้วยเสียงวรรณยุกต์ที่สี่ (‘) จึงจะออกเสียง อี๋/หยี
อ้างอิง
แก้- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Deng, Yingke. (2005). Ancient Chinese Inventions. Translated by Wang Pingxing. Beijing: China Intercontinental Press (五洲传播出版社). ISBN 7-5085-0837-8. Page 67.
- ↑ Cullen, Atronomy and Methematics in Ancient China. Cambridge, 1996.
- ↑ Needham, Joseph. (1986). Science and Civilization in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 6, Missiles and Sieges. Cambridge University Press., reprinted Taipei: Caves Books, Ltd.(1986). Page 151.
- ↑ Ebrey, Patricia Buckley (1999). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-66991-X (paperback). Pages 124-125.
- ↑ ตั้งกวงจือ. ตำราเรียนหัวใจฮวงจุ้ย. กรุงเทพฯ:ฮวงจุ้ยกับชีวิต, 2549
- ↑ โปรดดูเพิ่มเติมที่ [1] เก็บถาวร 2009-04-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ Asiapac Editorial. (2004). Origins of Chinese Science and Technology. Translated by Yang Liping and Y.N. Han. Singapore: Asiapac Books Pte. Ltd. ISBN 981-229-376-0, p. 132.
- ↑ Needham, Joseph. (1959). Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Cambridge University Press., reprinted Taipei: Caves Books, Ltd.(1986), pp. 109–110.
- ↑ Ho, Peng Yoke. (2000). Li, Qi, and Shu: An Introduction to Science and Civilization in China. Mineola: Dover Publications. ISBN 0-486-41445-0. p. 105.
- ↑ Restivo, Sal. (1992). Mathematics in Society and History: Sociological Inquiries. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. ISBN 1-4020-0039-1. p. 32.
- ↑ Days of the Week in Chinese: Three Different Words for 'Week'
- ↑ Chinese-Word.com. 12 months เก็บถาวร 2015-03-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ↑ Christopher Warnock, Esq. Tropical, Sidereal & Constellational Zodiacs: The Power of World View เผยแพร่ที่ http://www.renaissanceastrology.com วันที่ค้นข้อมูล 23 ธันวาคม 2557
- ↑ Aslaksen, p. 38.
- ↑ 15.0 15.1 "ปฏิทินจีน พ.ศ. 2445 - 2643 Gregorian-Lunar Calendar Conversion Table 1901-2100". Hong Kong Observatory. 20 Dec 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-11-03. สืบค้นเมื่อ 19 Feb 2015.
- ↑ "The Essence of the Chinese Calendar". chinesefortunecalendar.com. สืบค้นเมื่อ 19 Feb 2015.
- ↑ NASA. SKYCAL - SKY EVENTS CALENDAR
- ↑ "Lunar calendar for 2018 year". lunaf.com.
- ↑ ผลการคำนวณตรวจสอบแล้วบางส่วน จาก chinesenewyear.info วันที่ 1 เดือน 1 ตามปฏิทินจันทรคติจีนของทุกปี ต้องเป็นวันตรุษจีนเสมอไป
ดูเพิ่ม
แก้- Cohen, Alvin (2012). "Brief Note: The Origin of the Yellow Emperor Era Chronology" (PDF). Asia Major. 25 (pt 2): 1–13. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 1 August 2020. สืบค้นเมื่อ 25 September 2014.
- Ho, Kai-Lung (何啟龍) (2006). "The Political Power and the Mongolian Translation of the Chinese Calendar During the Yuan Dynasty". Central Asiatic Journal 50 (1). Harrassowitz Verlag: 57–69. The Political Power and the Mongolian Translation of the Chinese Calendar During the Yuan Dynasty.