การล้อม (อังกฤษ: siege) เป็นการปิดล้อมทางทหารของเมือง หรือป้อมปราการ โดยมีเจตนาที่จะพิชิตโดยการพร่ากำลัง หรือการจู่โจมที่เตรียมไว้เป็นอย่างดี (การล้อมในภาษาอังกฤษคือ siege ซึ่งมาจากภาษาละติน: sedere, แปลตรงตัว'นั่ง'[1]) สงครามปิดล้อมเป็นรูปแบบหนึ่งของความขัดแย้งที่ต่อเนื่องและมีความรุนแรงต่ำ มีลักษณะเฉพาะโดยฝ่ายหนึ่งมีตำแหน่งที่แน่นหนา, อยู่กับที่ และตั้งรับ ดังนั้น โอกาสในการเจรจาระหว่างคู่ต่อสู้จึงไม่ใช่เรื่องแปลก เนื่องจากความได้เปรียบในบริเวณใกล้เคียงและความผันผวนสามารถส่งเสริมให้มีการเจรจาต่อรอง ทั้งนี้ ศิลปะในการดำเนินและต่อต้านการล้อมเรียกว่าสงครามปิดล้อม, ซีจคราฟต์ (siegecraft) หรือโพลีออร์เซติกส์ (poliorcetics)

ภาพการล้อมลิสบอน ค.ศ. 1147

การล้อมเกิดขึ้นเมื่อผู้โจมตีพบเมืองหรือป้อมปราการที่ไม่สามารถเข้ายึดได้ง่ายจากการจู่โจมอย่างรวดเร็ว และไม่ยอมจำนน การล้อมเกี่ยวข้องกับการล้อมเป้าหมายเพื่อป้องกันการจัดหาเสบียงและการเสริมกำลังหรือหลบหนีของกองกำลัง (กลยุทธ์ที่เรียกว่า "อินเวสต์เมนต์"[2]) สิ่งนี้มักจะควบคู่ไปกับความพยายามที่จะลดป้อมปราการโดยใช้เครื่องจักรปิดล้อม, การบอมบาร์ดด้วยปืนใหญ่กองทหารปืนใหญ่, การขุด (เรียกอีกอย่างว่าการขุดสนามเพลาะ) หรือใช้การเสแสร้ง หรือการมีเล่ห์เพทุบายต่อฝ่ายตั้งรับทางอ้อม

ส่วนความล้มเหลวของผลการทหาร การล้อมสามารถตัดสินได้โดยความอดอยาก, ความกระหาย หรือโรคภัยไข้เจ็บ ซึ่งอาจทำให้ผู้โจมตีหรือผู้ต้านทานการรุกต้องทุกข์ทรมาน อย่างไรก็ตาม การล้อมรูปแบบนี้อาจใช้เวลาหลายเดือนหรือหลายปีก็ได้ ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับขนาดของที่เก็บอาหารในตำแหน่งที่เสริมกำลังไว้

กองกำลังจู่โจมสามารถล้อมบริเวณที่ถูกปิดล้อม ซึ่งก็คือการสร้างแนวกำแพงดิน อันประกอบด้วยเชิงเทินและคูน้ำล้อมรอบ ในระหว่างกระบวนการสร้างแนวสนามเพลาะล้อม กองกำลังจู่โจมสามารถถูกกำหนดโดยกองกำลังอื่น ซึ่งเป็นพันธมิตรของสถานที่ที่ถูกปิดล้อม เนื่องจากต้องใช้เวลานานมากในการบังคับให้ยอมจำนน ส่วนวงแหวนป้องกันของป้อม ด้านนอกวงแหวนของป้อมที่สร้างแนวสนามเพลาะล้อม ที่เรียกว่าคอนทราวัลเลชัน บางครั้งก็ใช้เพื่อป้องกันผู้โจมตีจากภายนอกเช่นกัน

รูปภาพของการล้อมรังกากัวระหว่างสงครามประกาศอิสรภาพชิลี

เมืองโบราณในตะวันออกกลางแสดงหลักฐานทางโบราณคดีของกำแพงเมืองที่มีป้อมปราการ ส่วนในช่วงยุครณรัฐของจีนโบราณ มีหลักฐานทั้งที่เป็นต้นฉบับและทางโบราณคดีของการล้อมที่ยืดเยื้อ ตลอดจนเครื่องปิดล้อมซึ่งใช้กับผู้พิทักษ์กำแพงเมือง นอกจากนี้ เครื่องปิดล้อมยังเป็นสิ่งที่ทำสืบต่อกันมาของกรีก-โรมัน ครั้นระหว่างสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาและสมัยใหม่ตอนต้น การทำสงครามปิดล้อมมีอิทธิพลเหนือการทำสงครามในทวีปยุโรป ส่วนเลโอนาร์โด ดา วินชี ได้มีชื่อเสียงจากการออกแบบป้อมสนามมากพอ ๆ กับงานศิลปะของเขา

โดยทั่วไปแล้ว การทัพในยุคกลางได้รับการออกแบบมาโดยมีการล้อมอย่างต่อเนื่อง ส่วนในยุคนโปเลียน การใช้ปืนใหญ่ที่มีพลังมากขึ้นทำให้ความหมายของป้อมสนามลดลง ครั้นในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ความสำคัญของการล้อมแบบคลาสสิกได้ลดลง ด้วยการถือกำเนิดของการสงครามเคลื่อนที่ ฐานที่มั่นที่มีป้อมปราการเพียงแห่งเดียวไม่ชี้ขาดอย่างที่เคยเป็นมาอีกต่อไป แม้ว่าการปิดล้อมแบบดั้งเดิมยังคงเกิดขึ้น แต่ก็ไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยเหมือนเมื่อก่อนเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการรบ โดยหลักแล้วเป็นความง่ายในการส่งกำลังทำลายล้างจำนวนมากไปยังเป้าหมายอยู่กับที่ การล้อมสมัยใหม่มักเป็นผลมาจากสถานการณ์การจับกุมเชลยที่มีขนาดเล็กกว่า, กลุ่มติดอาวุธ หรือสถานการณ์การขัดขืนการจับกุมอย่างสุดขั้ว

ดูเพิ่ม แก้

หมายเหตุ แก้

  1. "Definition of SIEGE". www.merriam-webster.com.
  2. "Definition of INVEST". www.merriam-webster.com.

อ้างอิง แก้

อ่านเพิ่ม แก้

ประวัติศาสตร์นิพนธ์

  • Bachrach, Bernard S (1994). "Medieval siege warfare: a reconnaissance". Journal of Military History. 58 (1): 119–133. doi:10.2307/2944182. JSTOR 2944182.

แหล่งข้อมูลอื่น แก้