วิกิพีเดีย

การตรวจปัสสาวะ

การตรวจปัสสาวะ (Urinalysis หรือ UA) คือ วิธีการตรวจวิเคราะห์ปัสสาวะ หรือเป็นที่รู้จักในชื่อ R&M (Routine and Microscopy) เป็นหนึ่งในวิธีการตรวจพื้นฐานสำหรับการวินิจฉัยทางการแพทย์[1]

การตรวจปัสสาวะ
หัตถการและการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
MeSHD016482

การตรวจปัสสาวะสามารถหาค่าของสารหรือเซลล์ต่าง ๆ รวมทั้ง คุณสมบัติของปัสสาวะ เช่น ความถ่วงจำเพาะ ได้ โดยสามารถตรวจได้จากแถบตรวจปัสสาวะ (Urine test strip) ซึ่งจะอ่านผลจากการเปลี่ยนแปลงของสีและการตรวจปัสสาวะโดยใช้กล้องจุลทรรศน์

ตัวแปรเป้าหมาย

แก้

ไออน และ trace metals

แก้
เป้าหมาย ค่าต่ำ ค่าสูง หน่วยวัด ความเห็น
Nitrite ไม่มีข้อมูล 0 / ให้ผลลบ[2] การตรวจพบไนไตรทในปัสสาวะสามารถบ่งบอกได้ว่ามีแบคทีเรีย coliform ซึ่งเป็นสัญญาณว่ามีการติดเชื้อ นอกจากนี้ การตรวจวิเคราะห์อย่างอื่น เช่น leukocyte esterase, จำนวนเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะ รวมทั้ง อาการต่างๆ เช่น ปัสสาวะแสบขัด (dysuria) ปัสสาวะต้องรีบ (urgency) มีไข้และหนาวสั่น ก็เป็นอาการที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อได้เช่นกัน
Sodium (Na) - ต่อวัน 150[3] 300[3] mmol / 24 ชั่วโมง การตรวจวิเคราะห์ระดับโซเดียมเป็นสิ่งที่จำเป็นระหว่างการวินิจฉัยโรคไตวายเรื้อรัง ซึ่งการขับถ่ายโซเดียมในรูปแบบ FeNa เป็นตัวบ่งชี้สำคัญในการแยกภาวะก่อนไตวายและหลังไตวาย
Potassium (K) - ต่อวัน 40[3] 90[3] mmol / 24 ชั่วโมง การตรวจวิเคราะห์ระดับโพแทสเซียมในปัสสาวะอาจจำเป็นสำหรับการวินิจฉัยภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ (hypokalemia) ในกรณีของการสูญเสียโพแทสเซียมในระบบทางเดินอาหารจะทำให้ระดับโพแทสเซียมในปัสสาวะต่ำ ส่วนในกรณีการสูญเสียโพแทสเซียมจากไตนั้น ระดับโพแทสเซียมในปัสสาวะจะสูง การลดลงของระดับโพแทสเซียมในปัสสาวะสามารถพบได้ใน hypoaldosteronism และ adrenal insufficiency
Urinary calcium (Ca) - ต่อวัน 15[4] 20[4] mmol / 24 ชั่วโมง ระดับแคลเซียมที่สูงอย่างผิดปกติ เรียกว่า ภาวะแคลเซียมในปัสสาวะสูง (hypercalciuria) ส่วนระดับแคลเซียมที่ต่ำอย่างผิดปกติ เรียกว่า ภาวะแคลเซียมในปัสสาวะต่ำ (hypocalciuria)
ดูข้อมูลและรายละเอียดเพิ่มเติม : แคลเซียมในปัสสาวะ (Urinary calcium)
100[4] 250[4] mg / 24 ชั่วโมง
Phosphate (P) - ต่อวัน ไม่มีข้อมูล[3] 38[3] mmol / 24 ชั่วโมง ภาวะ Phosphaturia คือ การขับถ่ายฟอสเฟตในระดับสูงผ่านปัสสาวะสามารถแบ่งออกเป็นชนิดหลัก (primary) และชนิดรอง (secondary) โดยภาวะ Primary hypophosphatemia คือ การขับถ่ายฟอสเฟตโดยตรงจากไตซึ่งเกิดจากความผิดปกติที่ไตเป็นหลัก รวมทั้ง อาจเป็นผลที่เกิดจากยาขับปัสสาวะหลายชนิดที่มีผลต่อไตด้วย นอกจากนี้ สาเหตุของชนิดรอง รวมทั้ง ภาวะ hyperparathyroidism เกิดจากการขับถ่ายฟอสเฟตระดับสูงในปัสสาวะ

สำหรับค่า fractional sodium excretion ที่เป็นค่าร้อยละของการกรองโซเดียมโดยไตซึ่งถูกจะขับออกมาพร้อมกับปัสสาวะ สามารถใช้เป็นตัวบ่งชี้สำหรับภาวะไตวายเฉียบพลันและภาวะปัสสาวะออกน้อย (Oliguria) โดยถ้าค่าที่ได้ต่ำกว่า 1% บ่งบอกว่าเกิด prerenal disease และถ้าค่าสูงกว่า 3%[5] บ่งบอกถึงภาวะ acute tubular necrosis และการเกิดความเสียหายที่ไต

โปรตีนและเอนไซม์

แก้
เป้าหมาย ค่าต่ำ ค่าสูง หน่วยวัด ความเห็น
Protein 0 ปริมาณน้อยมาก[2]
/ 20		 mg/dL โปรตีนอาจวัดได้ด้วยวิธี Albustix Test เนื่องจากโปรตีนเป็นโมเลกุลที่ใหญ่มาก ดังนั้น ในภาวะปกติ เราจึงไม่สามารถตรวบพบโปรตีนได้ในปัสสาวะ การตรวจพบโปรตีนในปัสสาวะ (proteinuria) จึงบอกได้ถึงความผิดปกติของการกรองโดย glomerulus โดยอาจเกิดจากสาเหตุของการติดเชื้อที่ไตหรือเป็นผลที่เกิดจากโรคอื่นแต่ส่งผลกระทบมาที่ไตได้ เช่น เบาหวาน ดีซ่าน หรือ ภาวะ hyperthyroidism
ดูที่ โปรตีนในปัสสาวะ (Proteinuria)
hCG
ในผู้ที่ไม่ได้ตั้งครรภ์		 - 50[6] U/L ฮอร์โมนนี้สามารถพบได้ในสตรีตั้งครรภ์ สามารถตรวจโดยใช้ชุดตรวจการตั้งครรภ์โดยทั่วไป

เซลล์เม็ดเลือด

แก้
เป้าหมาย ค่าต่ำ ค่าสูง หน่วยวัด ความเห็น
เม็ดเลือดแดง 0[2][7] 2[2] - 3[7] ต่อ
High Power Field
(HPF)
RBC casts ไม่มีข้อมูล 0 / ผลลบ[2]
เม็ดเลือดขาว 0[2] 2[2] / ผลลบ[2]
ดูที่ ปัสสาวะมีหนอง (Pyuria)
- 10 ต่อ µl หรือ
mm3 		ภาวะปัสสาวะมีหนอง (pyuria) สามารถตรวจพบเม็ดเลือดขาว 10 เซลล์หรือมากกว่า ต่อ ไมโครลิตร (µl) หรือ cubic millimeter (mm3)
เลือด ไม่มีข้อมูล 0 / ให้ผลลบ[2] เลือดเพียงปริมาณเล็กน้อยก็สามารถทำให้ปัสสาวะเปลี่ยนเป็นสีแดงหรือชมพูได้ ดังนั้น มันจึงเป็นการยากที่จะตัดสินว่ามีการเลือดอกโดยการตรวจอย่างหยาบ ๆ (gross examination) สีของปัสสาวะที่เปลี่ยนเป็นสีแดงอาจเกิดจากการหลั่งของเม็ดสี เช่น myoglobin และฮีโมโกลบิน สามารถพบในกรณีที่ตรวจโดยการใช้แถบตรวจปัสสาวะแล้วให้ผลว่ามีเลือดแต่เมื่อนำปัสสาวะไปส่องใต้กล้องจุลทรรศน์กลับไม่พบว่ามีเม็ดเลือดแดง เมื่อพบว่ามีเม็ดเลือดในปัสสาวะควรจะตรวจค่า INR/PT/PTT รวมทั้งให้ส่งปัสสาวะที่เก็บมาใหม่ๆ สำหรับการส่งตรวจ
ดูที่ ปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria)

โมเลกุลอื่นๆ

แก้
เป้าหมาย ค่าต่ำ ค่าสูง หน่วยวัด ความเห็น
กลูโคส ไม่มีข้อมูล 0 / ให้ผลลบ[2] กลูโคสสามารถวัดได้ด้วยวิธี Benedict's Test โดยปกติแล้วกลูโคสจะไม่สามารถตรวจพบได้ในปัสสาวะเนื่องจากกลูโคสจะถูกดูดซึมจากท่อไตกลับไปยังเลือด การพบกลูโคสในปัสสาวะ เรียกว่า glucosuria
ดูที่ glucosuria
Ketone bodies ไม่มีข้อมูล 0 / ให้ผลลบ[2] เมื่อร่างกายเกิดการขาดคาร์โบไฮเดรตหรือรับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง ร่างกายก็จะเผาพลาญไขมันเพื่อให้ได้พลังงาน กระบวนการเผาผลาญไขมันแบ่งเป็นขั้นตอน ดังนี้ (1) ไตรกลีเซอไรด์เปลี่ยนเป็นกรดไขมันและกลีเซอรอล (2) กรดไขมันเปลี่ยนเป็นสารประกอบที่มีขนาดเล็ก (acetoacetic acid, betahydroxybutyric acid, และ acetone) (3) สารประกอบที่มีขนาดเล็กถูกใช้ในกระบวนการ aerobic cellular respiration เมื่อการสร้างสารประกอบในกระบวนการเผาผลาญกรดไขมัน (เรียกว่า ketone bodies) มากเกินความสามารถที่ร่างกายจะเผาผลาญได้ มันก็จะถูกสะสมไว้ใยเลือดและปัสสาวะ (ketonuria)
ดูที่ Ketonuria
บิลิรูบิน ไม่มีข้อมูล 0 / ให้ผลลบ[2] phagocytic cell ของม้ามและไขกระดูมีหน้าที่ในการทำลายเม็ดเลือดเก่าและเปลี่ยน heme ของฮีโมโกลบินไปเป็นบิลิรูบินและจะถูกขับออกไปยังเลือดและถูกนำไปที่ตับเพื่อทำการจับกับ glucuronic acid จนกระทั่ง อยู่ในรูปของ conjugated form ซึ่ง conjugated form ของบิลิรูบินจะถูกขับไปยังเลือดและขับออกไปทางท่อน้ำดีผ่านไปยังลำไส้เล็ก โดยปกติแล้วเลือดจะมีปริมาณของบิลิรูบินเพียงเล็กน้อย ดังนั้น หากระดับบิลิรูบินในเลือดสูงผิดปกติอาจเกิดจากการทำลายเม็ดเลือดแดงที่มากขึ้น, เกิดความเสียหายที่ตับ เช่น ไวรัสตับอักเสบ ตับแข็ง และอาจเกิดจากนิ่วอุดต้นที่ท่อน้ำดี การที่ร่างกายมีระดับบิลิรูบินในเลือดสูงนั้นจะทำให้เกิดภาวะดีซ่าน
ดูที่ Bilirubinuria
Urobilinogen 0.2[2] 1.0 [2] Ehrlich units
or mg/dL
Creatinine - per day 4.8[3] 19[3] mmol / 24 ช.ม.
Free catecholamines,
dopamine - per day 		90 [8] 420 [8] μg / 24 ช.ม.
Free cortisol 28[9] or 30[10] 280[9] หรือ 490[10] nmol/24 ช.ม. ค่าที่ต่ำกว่าปกติอาจจะเป็น Addison's disease ในขณะที่ค่าสูงกว่าปกติอาจเป็น Cushing's syndrome ค่าที่ต่ำกว่า 200 nmol/24 ช.ม. (72 µg/24 ช.ม.[11]) บ่งบอกว่าไม่เป็น Cushing's syndrome[10]
10[12] or 11[11] 100[12] or 176[11] µg/24 ช.ม.
Phenylalanine 30.0 mg/L[13] ในการตรวจคัดกรองทารกแรกเกิดนั้น ถ้าพบค่าที่สูงกว่าปกติจะบ่งชี้ว่าเกิดภาวะ phenylketonuria[13]

วิธีตรวจ

แก้

แถบตรวจปัสสาวะ

แก้

แถบตรวจปัสสาวะ สามารถใช้ตรวจ

การตรวจใต้กล้องจุลทรรศน์

แก้
 
การตรวจปัสสาวะใต้กล้องจุลทรรศน์

จำนวนและชนิดของเซลล์ รวมทั้ง สารประกอบอื่น ๆ เช่น urinary casts สามารถนำมาใช้เป็นข้อมูลและรายละเอียดสำหรับการวินิจฉัยได้

วิธีอื่น

แก้

ดูเพิ่ม

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. ↑ Simerville JA, Maxted WC, Pahira JJ (March 2005). "Urinalysis: a comprehensive review". American Family Physician. 71 (6): 1153–62. PMID 15791892. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2005-06-02.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)
  2. ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 Normal Reference Range Table เก็บถาวร 2011-12-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน from The University of Texas Southwestern Medical Center at Dallas. Used in Interactive Case Study Companion to Pathologic basis of disease.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Reference range list from Uppsala University Hospital ("Laborationslista"). Artnr 40284 Sj74a. Issued on April 22, 2008
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 medscape.com > Urine Calcium: Laboratory Measurement and Clinical Utility เก็บถาวร 2011-09-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน By Kevin F. Foley, PhD, DABCC; Lorenzo Boccuzzi, DO. Posted: 12/26/2010; Laboratory Medicine. 2010;41 (11) :683-686. © 2010 American Society for Clinical Pathology. In turn citing:
    • Wu HBA. Tietz Guide to Clinical Laboratory Tests. 4th ed. St. Louis, MO: Saunders, Elsevier; 2006.
  5. ↑ "MedlinePlus Medical Encyclopedia: Fractional excretion of sodium". สืบค้นเมื่อ 2009-05-02.
  6. ↑ PMID 15653445 (PMID 15653445)
    Citation will be completed automatically in a few minutes. Jump the queue or expand by hand
  7. ↑ 7.0 7.1 "medical.history.interview: Lab Values". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-12. สืบค้นเมื่อ 2008-10-21.
  8. ↑ 8.0 8.1 "University of Colorado Laboratory Reference Ranges". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-07. สืบค้นเมื่อ 2008-10-21.
  9. ↑ 9.0 9.1 Converted from µg/24 ช.ม., using molar mass of 362.460 g/mol
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 PMID 10342356 (PMID 10342356)
    Citation will be completed automatically in a few minutes. Jump the queue or expand by hand
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Converted from nmol/24h, using molar mass of 362.460 g/mol
  12. ↑ 12.0 12.1 MedlinePlus > Cortisol - urine. Update Date: 11/23/2009. Updated by: Ari S. Eckman. Also reviewed by David Zieve.
  13. ↑ 13.0 13.1 PMID 20494631 (PMID 20494631)
    Citation will be completed automatically in a few minutes. Jump the queue or expand by hand

แหล่งข้อมุลอื่น

แก้
 
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ การตรวจปัสสาวะ
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=การตรวจปัสสาวะ&oldid=11489493"