หิรัณยกศิปุ

หิรัณยกศิปุ (สันสกฤต: हिरण्‍यकशिपु) หรือ หิรัณยกัศยปะ เป็นอสูรในคัมภีร์ปุราณะของศาสนาฮินดู ซึ่งถูกนรสิงห์ (อวตารของพระวิษณุ) สังหาร เพราะว่าหิรัณยกศิปุได้รับพรจากพระพรหมว่าจะไม่ถูกสังหารโดยมนุษย์หรือสัตว์ ซึ่งนรสิงห์ก็ไม่ใช่ทั้งมนุษย์หรือสัตว์ หิรัณยกศิปุมีน้องชายชื่อหิรัณยากษะ ซึ่งถูกนรสิงห์อวตารของพระวิษณุสังหารเช่นกัน

ภาพนรสิงห์กำลังสังหารหิรัณยกศิปุ

เรื่องราวของหิรัณยกศิปุ

เรื่องราวของหิรัณยกศิปุปรากฏอยู่ในคัมภีร์ภาควตปุราณะ ซึ่งได้บรรยายถึงอดีตชาติและสาเหตุที่จะต้องมาเกิดเป็นหิรัณยกศิปุและถูกนรสิงห์ซึ่งเป็นอวตารของพระวิษณุสังหาร

ชยะและวิชยะ

กุมารทั้งสี่

ตามเนื้อเรื่องในภาควตปุราณะ กุมารทั้งสี่ ได้แก่ สนก สนนฺทน สนาตน และสนตฺกุมาร ซึ่งเป็นมนสบุตร(บุตรที่เกิดจากความคิด)ของพระพรหม ได้ไปยังไวกุณฺฐซึ่งเป็นที่ประทับของพระวิษณุเพื่อเข้าเฝ้า แต่เนื่องจากกุมารทั้งสี่ยังแลดูเหมือนเด็กน้อย แม้ว่าจะมีอายุมากแล้วก็ตาม ชยะและวิชยะซึ่งเป็นทวารบาลผู้เฝ้าประตูทางเข้าจึงเข้าไปขวางกุมารทั้งสี่ไม่ให้เข้าไป และได้แจ้งกับกุมารทั้งสี่ว่าพระวิษณุทรงกำลังพักผ่อนอยู่ จึงไม่สามารถให้เข้าเฝ้าได้ กุมารทั้งสี่ได้ตอบกลับไปว่าพระวิษณุนั้นทรงว่างให้เข้าพบเสมอ และได้สาปแช่งทวารบาลทั้งสองให้ไปเกิดในโลกมนุษย์และต้องดำรงชีวิตอย่างมนุษย์ ทันใดนั้นเองพระวิษณุได้ปรากฏองค์ขึ้น ทวารบาลทั้งสองจึงได้ทูลของให้พระนารายณ์แก้คำสาปของกุมารทั้งสี่เสีย พระวิษณุตรัสตอบว่าพระองค์ไม่สามารถถอนคำสาปของกุมารทั้งสี่ได้ แต่ทรงมีทางเลือกให้สองทาง ทางเลือกแรกคือต้องไปเกิดเป็นผู้ที่อุทิศตนแด่พระวิษณุให้ครบเจ็ดชาติ ส่วนทางเลือกที่สองคือไปเกิดเป็นศัตรูของพระวิษณุให้ครบสามชาติ หลังจากไปเกิดในโลกมนุษย์จนครบตามทางเลือกใดทางเลือกหนึ่งแล้ว จึงจะสามารถกลับมาเป็นทวารบาลได้ตามเดิม ทวารบาลทั้งสองได้เลือกทางเลือกที่สอง เพราะไม่ต้องการที่จะอยู่ห่างไกลจากพระวิษณุไปถึงเจ็ดชาติ แม้ว่าจะต้องไปเกิดเป็นศัตรูของพระวิษณุก็ตาม โดยชาติแรก พระวิษณุกล่าวว่า ชัยและวิชัย ต้องเกิดเป็น หิรัณยกศิปุ และ หิรัณยากษะ เชื้อสายอสูรเดียวกัน ส่วนพระวิษณุ จะอวตารในรูปของ นรสิงห์อวตารไปปราบ ส่วนชาติที่สอง ทวารบาลทั้งสองจะกลับชาติไปเกิดใหม่เป็น พญาทศกัณฐ์ (เจ้าพระนครลงกา) และ กุมภกรรณ ตามลำดับ ส่วนพระองค์จะอวตารเป็นรามจันทราไปปราบ และในชาติสุดท้าย ทั้งสองจะได้กลับชาติไปเกิดใหม่เป็นศิศุปาล ในภพของกฤษณาวตาร แล้วจึงจะกลับมาเป็นนายทวารบาลบนไวกูณฑ์สถานในที่สุด