พระกฤษณะ

พระกฤษณะ (สันสกฤต: कृष्ण) หรือเอกสารไทยเรียก พระบรมจักรกฤษณ์ เป็นเทวดาในศาสนาฮินดู เป็นอวตารองค์หนึ่งของพระวิษณุ และเป็นตัวดำเนินเรื่องสำคัญในมหากาพย์เรื่อง "มหาภารตะ" มหากาพย์ที่ยิ่งใหญ่ของประเทศอินเดียและยังทรงเป็นต้นกำเนิดของคัมภีร์ภควัทคีตาหนึ่งในคัมภีร์สำคัญของคัมภีร์พระเวทและยังทรงเป็นพระเจ้าสูงสุดในคัมภีร์พรหมไววรรตปุราณะอีกด้วย

พระกฤษณะ
รูปปั้นพระกฤษณะที่ศรีมริอัมมันมนเทียร สิงคโปร์
ชื่อในอักษรเทวนาครี	कृष्ण
ชื่อในการทับศัพท์ภาษาสันสกฤต	Kṛṣṇa
ชื่อในการทัพศัพท์ภาษาทมิฬ	Kiruṣṇā
ชื่อในอักษรกันนาดา	ಕೃಷ್ಣ
ชื่อในการทับศัพท์ภาษากันนาดา	Kr̥ṣṇa
ชื่อในภาษาทมิฬ	கிருஷ்ணா
ส่วนเกี่ยวข้อง	สวายัมภควัน, ปรมัตมาน, พระพรหม, พระนารายณ์, พระวิษณุ, ทศาวตาร, Radha Krishna
วิมาน	โคโลก
ศึกสำคัญ	สงครามทุ่งกุรุเกษตร
คัมภีร์	ภควัทาปุราณะ, Harivamsa, วิษณุปุราณะ, มหาภารตะ (ภควัทคีตา), คีตาโควินทะ
เทศกาล	กฤษณะจันมาสตามิ, โฮลี
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	มถุรานคร, สุรเสนา (อุตตรประเทศ อินเดีย ในปัจจุบัน)
บิดา-มารดา	พระนางเทวกี (พระมารดา) พระวสุเทพ (พระบิดา) Rohini Devi (พระมารดาฝากพระครรภ์) นางยโศธา (พระมารดาเลี้ยง) นันทะ บาบา (พระบิดาเลี้ยง)
พี่น้อง	พระพลราม พระสุภัทรา
ราชวงศ์	Somavansha (Yaduvanshi)

ประวัติของพระนาม

คำว่า กฤษณะ เป็นภาษาสันสกฤตมีความหมายว่า ดำ คล้ำ มืด หรือน้ำเงินเข้ม ผู้เป็นเจ้าของความมั่งคั่งและชื่อเสียงทั้งหมดซึ่งใช้พรรณนาบุคคลที่มีสีผิวคล้ำ พระกฤษณะทรงได้รับคำพรรณนาบ่อย ๆ ว่าผิวดำ แต่ในรูปภาพนั้นพระองค์ได้รับการวาดด้วยสีผิวสีน้ำเงินเข้ม มีสัตว์เลี้ยง คือ โคสีขาว

พระประวัติ

พระกฤษณะเป็นหลานตาของกษัตริย์ ณ มถุรานคร พระกษัตริย์พระนามว่า ท้าวอุครเสน พระกษัตริย์มีบุตร 2 คน คือ ท้าวกังสะและนางเทวกี นางเทวกีได้สมรสกับพระวสุเทพ ต่อมากังสะกบฏต่อพระบิดา ได้จับท้าวอุครเสนและพี่สาวพี่เขยขังไว้ ฤๅษีนารทมุนีทำนายว่า พระวิษณุจะอวตารมาเกิดเป็นบุตรคนที่แปดของนางเทวกีเพื่อสังหารท้าวกังสะ ท้าวกังสะจึงฆ่าลูกทุกคนของนางเทวกี หลังจากฆ่าหกคนแรกแล้ว คนที่เจ็ดคือพระพลราม เป็นร่างอวตารของพญาอนันตนาคราช พระแม่โยคมายาได้สลับเข้าครรภ์ของนางโรหิณี พระกฤษณะเป็นคนที่แปด พระวสุเทพสามารถลักลอบเอาพระกฤษณะไปฝากให้โคบาลชื่อนันทะและนางยโศธาเลี้ยงในหมู่บ้านโคกุลนอกนครมถุรา ต่อมาเมื่อเติบโตขึ้นก็ได้สังหารท้าวกังสะและเหล่าอสูรบริวาร ปลดปล่อยท้าวอุครเสน พระวสุเทพ และนางเทวกี ท้าวอุครเสนทรงได้ให้การศึกษาในสำนักฤๅษีสานทีปนี และได้แต่งตั้งพระกฤษณะขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งเมืองมถุรา ต่อมาท้าวชราสันธ์ ผู้เป็นพ่อตาของท้าวกังสะ ยกทัพมาหมายแก้แค้นถึง 17 ครั้ง แต่ก็พ่ายแพ้ทุกครั้ง พระกฤษณะเห็นว่าเมืองมถุราไม่เหมาะแก่การรับศึกหนักเป็นเวลานาน จึงไปสร้างเมืองใหม่ที่ดินแดนริมฝั่งทะเลใกล้กับแคว้นกัมโพชชื่อว่า ทวารกา

มหาภารตะ

ดูบทความหลักที่: มหาภารตะ

พระกฤษณะเป็นญาติฝ่ายมารดาของฝ่ายปาณฑพ พระกฤษณะได้ช่วยเหลือพี่น้องปาณฑพหลายครั้งหลายหน เช่น ช่วยเป็นประธานในพิธีราชสูยะของยุธิษฐิระ ช่วยภีมะฆ่าท้าวชราสันธ์ ช่วยเหลือพระนางเทราปตีจากการถูกทุหศาสันเปลื้องผ้าส่าหรี และเป็นผู้ถ่ายทอดภควัทคีตาแก่อรชุน เป็นสารถีและเป็นผู้ชี้นำของอรชุนในการปราบแม่ทัพผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดของฝ่ายเการพ เช่น ภีษมะ โทรณาจารย์ และ กรรณะ

การตายของพระกฤษณะ

หลังจากมหาสงครามทุ่งกุรุเกษตรสิ้นสุดลง พระกฤษณะครองกรุงทวารกาไปอีก 36 ปี ราชวงศ์ยาทพซึ่งกำลังแย่งชิงอำนาจกันได้ฆ่าล้างราชวงศ์กันเอง พระกฤษณะและพระพลราม ได้หนีเข้าป่าไป พระพลรามสิ้นพระชนม์ใต้ต้นไม้ ส่วนพระกฤษณะทรงเสด็จต่อไป ระหว่างที่พระกฤษณะกำลังนั่งสมาธิ นายพรานชราได้ยิงธนูใส่ข้อเท้าของพระองค์ถึงแก่ความตาย... หลังจากการตายของพระกฤษณะ กรุงทวารกาและเหล่ายาทพทั้งหมดได้จมลงสู่มหาสมุทร กลียุคได้เข้ามาแทนที่ทวาปรยุค

พระชายาของพระกฤษณะ

พระชายาเอก

• พระแม่ราธา
• พระแม่รุกมิณี
• พระแม่สัตยภามา

พระชายาองค์อื่นที่ปรากฏนาม

• พระนางชามพวดี
• พระยมี (พระนางกลินที)
• พระนางมิตรวินทา
• พระนางนาคนชิตี
• พระนางภัทรา
• พระนางลักษมณา
• พระชายา16,100องค์

พระนามของพระกฤษณะ

• มาธวะ (Madhava) แปลว่า ผู้นำมาซึ่งฤดูใบไม้ผลิ
• เกศวะ (Keshava) แปลว่า ผู้มีผมงาม
• หริ (Hari) แปลว่า ผู้กำจัด
• โควินทะ (Govinda) แปลว่า ผู้ให้ความสุขแก่วัว
• ทวารกานาถ,ทวารกาธีศ (Dwarakanath,Dwarkadheesh) แปลว่า ผู้ปกครองแห่งกรุงทวารกา
• กัณหะ (Kanha) เป็นชื่อเรียกของพระกฤษณะในวัยเด็ก
• วาสุเทพ (Vasudeva) เป็นชื่อเรียกตามชื่อพระวสุเทพผู้เป็นบิดา
• โคบาล (Gopala) แปลว่า เด็กเลี้ยงวัว
• มนะโมหนะ (Manamohana) แปลว่า ผู้มีเสน่ห์สูงสุด

คติพราหมณ์ไทย

ในคติพราหมณ์ไทย มีอวตารของพระวิษณุลำดับที่แปดเรียกว่า กฤษณาวตาร หรือ กิศณุอะวะตาล ในหนังสือ นารายณ์สิบปาง ระบุว่า ราพณ์ลงมาบังเกิดเป็นอสูรชื่อ พาณาสูร มีสิบเศียร และยี่สิบมือ ทั้งทรงอาวุธครบทุกมือ กินเมืองรัตนานคร พระนารายณ์จึงอวตารลงมาในวงศ์กษัตริย์นามพระบรมจักรกฤษณ์ มีครุฑเป็นพาหนะ ครองราชสมบัติในเมืองณรังกา แล้วไปสังหารพาณาสูร โดยมีพระพลเทพใช้คันไถช่วยรบด้วย หลังจากนั้นจึงกลับคืนเกษียรสมุทร เนื้อหาสอดคล้องกับพระราชนิพนธ์เรื่อง อุณรุท

การบูชา

ชาวฮินดูในอินเดียปัจจุบัน มีเทศกาลบูชาพระกฤษณะในเดือนสิงหาคมและกันยายนของทุกปี โดยจะมีการต่อตัวขึ้นไปสูงเหมือนหอคอยมนุษย์ และมีการราดน้ำนมลงพื้นเพื่อเป็นการบูชาอีกด้วย ในฐานะที่พระกฤษณะเคยเป็นเด็กเลี้ยงวัวมาก่อน