ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซุ้ก๋ง

ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซุ้ก๋ง (師祖水清) หรือ ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซู่ก๋ง ตั้งอยู่ที่อำเภอเหนือคลอง จังหวัดกระบี่ เป็นศาลเจ้าที่ชาวเหนือคลองให้ความเคารพศรัทธาและเป็นสถานที่ประกอบพิธีในเทศกาลกินเจ

ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซุ้ก๋ง
師祖水清
ศาสนา
ศาสนา	ศาสนาชาวบ้านจีน
จังหวัด	จังหวัดกระบี่
เทศกาล	งานประเพณีถือศีลกินผัก
ที่ตั้ง
ที่ตั้ง	ตำบลเหนือคลอง อำเภอเหนือคลอง
ประเทศ	ประเทศไทย
สถาปัตยกรรม
ประเภท	สถาปัตยกรรมจีน

ประวัติ

ยุคแรก

ยุคแรก เริ่มก่อตั้งโดย กำนันตำบลเหนือคลอง ขุนชลาลัยพิศาล พวกสกุลเจียวก๊ก โดยมีนายอังก๋าว เอ่งฉ้วน เป็นผู้จัดการเป็นคนแรกของอ๊ามเฉ้งจุ้ยจ้อซู้ก๋ง บ้านเหนือคลอง ประมาณ 140 ปีมาแล้ว สิ่งของที่ชาวบ้านเหนือคลองนำมาจากเมืองจีนทางเรือสำเภาเพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมกินเจในช่วงสมัยนั้น ได้แก่

• เก่ว (เกี้ยว)
• ป้ายหนังสือจีน
• ป้ายชื่อเทพเจ้า
• หัวมังกรและน้ำเต้า
• รูปมือ
• รูปปั้นเทพเจ้า 3 องค์ คือ จ้อซู้ก๋ง, เล่าจ้อ, ยี่จ้อ

หลังจากนั้นได้หยุดไปหลายสิบปีเนื่องจากโรคระบาดในยุคนั้น

ยุคที่สอง

เริ่มมีผู้ดำเนินการจัดให้มีการกินเจ มีการแสดงอยู่ประมาณ 2 - 3 คืน ผู้ที่เทพเจ้าเข้าประทับทรง (ม้าทรง) มีประมาณ 6 คน ตลอดเวลาศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซู้ก๋ง จะมีผู้ดูแลจัดการภายในทุก ๆ ด้าน ให้เป็นระเบียบเรียบร้อยด้วยความเสียสละตลอดมา

• นายสิ่ว เอี่ยนเล่ง
• นายสมนึก เอ่งฉ้วน
• นายสวัสดิ์ อริยวงศ์

เดิมศาลเจ้าจะเป็นอาคารไม้ชั้นเดียวหลังคามุงจาก กอปรกับจิตเลื่อมใสศรัทธาของชาวกระบี่และจังหวัดใกล้เคียง ร่วมกันบริจากทรัพย์ โดยที่ทางศาลเจ้าไม่เคยเรี่ยไรแม้แต่ครั้งเดียว จำนวนผู้คนที่มาร่วมกินเจก็เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ทุกปี ไม่ว่าจะเป็นคนจีน คนไทยเชื้อสายจีน แม้กระทั่งคนไทยแท้ก็มาร่วมกินเจ ผู้คนหลากหลายสาขาอาชีพต่างก็มารับประทานอาหารหม้อเดียวกันในโรงเจ

ยุคปัจจุบัน

ปัจจุบันศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซู้ก๋ง ได้พัฒนาไปอย่างรวดเร็วด้วยแรงศรัทธา ทำให้มีอาคารเพิ่มมากขึ้นหลายหลัง มีความสะอาด สะดวก และสบาย

นอกจากนี้ ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซู้ก๋ง ได้รับคัดเลือกจากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ประกาศเกียรติคุณให้เป็นศาลเจ้าที่บริหารงานดีเด่นในปี พ.ศ. 2538 และ ปี พ.ศ. 2541

งานประเพณีถือศีลกินผัก

ปฐมฤกษ์

คณะกรรมการศาลเจ้าจะจัดหาต้นไม้ไผ่ตง ขนาดเหมาะเจาะมา 2 ต้น เพื่อทำเป็นเสาโกเต็งหรือเสาเทวดา สำหรับห้อยดวงไฟ 9 ดวงกับตะเกียงอีก 1 ดวง ก่อนยกเสาโกเต็ง ต้องทำพิธีไหว้เจ้าที่ และเชิญสี่ไต่เทียนอ๋อง จากทั้ง 4 ทิศ ธงที่ผูกติดบนยอดเสาโกเต็ง คือ

• ธงเล่งกี๋ (ธงสัญญาณกินเจ)
• ธงกิ๋วอ๋อง (ธงประธานในการกินเจ)
• ธงเป้งอั้น (ธงอวยพรพรลูกหลานให้โชคดี)

เมื่อชาวบ้านอำเภอเหนือคลอง และผู้มีจิตศรัทธาร่วมกันยกเสาโกเต็งขึ้น นับว่าพิธีกินเจได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว

พิธีรับพระประธานงานกินเจ

พระประธานในงานกินเจ คือ กิ๋วอ๋องไต่เต่ ผู้ที่กินเจจะจัดขบวนแห่ไปรับเสด็จ ณ หาดนพรัตน์ธารา โดยจะทำพิธีบวงสรวง ดิน น้ำ ลม ไฟ เพื่ออัญเชิญดวงพระวิญญาณกิ๋วอ๋องไต่เต่จากสวรรค์ ซึ่งต้องลงมาถึงที่ที่มีน้ำเท่านั้น (มีความเชื่อว่าพระองค์จะไม่ทรงเหยียบพระแม่ธรณี หรือ ผืนดิน) ทั้งนี้ เจ้าหน้าที่ศาลเจ้าจะลงไปอัญเชิญดวงพระวิญญาณของพระองค์ใส่ในหม้อพิธี ภายในนั้นจะมีเครื่องหอมบรรจุอยู่ อาทิ ไม้จันทน์หอม ต่อจากนั้นก็จะอัญเชิญเข้าขบวนแห่มาประทับที่ศาลเจ้า จะมีการประโคมเสียงดนตรีเช่น กลอง ผ่าง ฉาบ ตลอดเส้นทางเคลื่อนขบวนจะผู้มีศรัทธาตั้งโต๊ะบูชาและจุดประทัดเป็นระยะ ๆ

เมื่อขบวนมาถึงศาลเจ้า ผู้จัดการศาลเจ้าจะถวายรายงานเป็นภาษาจีนว่าการกินเจปีนี้เป็นปีที่เท่าไร มีผู้ที่มากินเจกี่คน เหตุการณ์เป็นอย่างไรบ้าง เมื่อรายงานเสร็จจึงอัญเชิญกิ๋วอ๋องไต่เต่เข้าประทับในศาลเจ้า ดวงไฟบนยอดเสาก็ถูกจุดขึ้น และดวงไฟทุกดวงในบริเวณศาลเจ้าก็จะสว่างไสวไปตลอดทั้งงาน

พิธีเลี้ยงกระยาหารทหารเทพ (พิธีโกกุ้น)

ในวันที่ 3 ของพิธี คณะผู้จัดการศาลเจ้าต้อง เลี้ยงกระยาหารทหารเทพทั้ง 5 เหล่าทัพ เนื่องจาก การกินเจจะต้องอัญเชิญเทพเจ้าชั้นผู้ใหญ่มาประทับทรง ทหารเทพก็จะมาคอยดูแลอารักขาประจำที่ศาลเจ้า ดังนั้น การจัดเลี้ยงจะมีอาหารเจนานาชนิดและผลไม้ตามฤดูกาล นอกจากนั้น จะมีอาหารเลี้ยงม้าของเหล่าแม่ทัพต่าง ๆ อีกด้วย เช่น หญ้า ถั่วเขียว ข้าวสาร ข้าวเปลือก และเกลือ เป็นต้น

ทหารเทพทั้ง 5 เหล่าทัพ ซึ่งเป็นกองทัพองค์รักษ์ ประกอบด้วย

• กองทัพธงดำ มีกำลังพลทหาร 999,999 องค์
• กองทัพธงเขียว มีกำลังพลทหาร 888,888 องค์
• กองทัพธงแดง มีกำลังพลทหาร 777,777 องค์
• กองทัพธงขาว มีกำลังพลทหาร 666,666 องค์
• กองทัพธงเหลือง มีกำลังพลทหาร 555,555 องค์

พิธีเลี้ยงกระยาหารทหารเทพ จะมี 3 ครั้งด้วยกัน คือ ขึ้น 3 ค่ำ, 6 ค่ำ, และ 9 ค่ำ เมื่อเสร็จพิธีก็จะส่งออกไปรักษาความสงบตามอาณาเขตของศาลเจ้า

เทพเจ้าเสด็จออกอวยพร

ในวันที่ 4 เทพเจ้าจะเสด็จออกอวยพรชาวเหนือคลอง และวันที่ 5 เทพเจ้าจะเสด็จออกอวยพรชาวตลาดเก่า

ในตัวเมืองกระบี่ จะมีการจัดขบวนแห่ไปตามถนนต่าง ๆ ผู้มีจิตศรัทธาจะตั้งโต๊ะไว้หน้าบ้าน ปูด้วยผ้าสีแดง มีกระถางธูป เทียน ดอกไม้ น้ำชา ข้าวสารผสมเกลือ (เกียมบี้) และผลไม้ต่าง ๆ นอกจากนี้จะมีการเผาไม้หอม (ไม้จันทน์) ให้ควันอบอวลไปทั่วบ้าน เทพเจ้าจะเข้ามาอวยพรขจัดปัดเป่าให้โชคดี และอยู่เย็นเป็นสุข รวมถึงการจุดประทัด

พิธีลุยไฟ

ราววันที่ 6 เจ้าหน้าที่จะทำพิธีก่อกองไฟล่วงหน้า 1 คืน เมื่อถึงเวลา เทพเจ้าจะทำพิธีปัดเป่าอีกครั้งหนึ่ง และจะเริ่มลุยไฟก่อน ถัดมาก็จะเป็นลูกหลานที่ถือศีลกินเจ

การลุยไฟ คือ การเดินเหยียบกองไฟที่ลุกโชน และเป็นกองไฟที่ผ่านการทำพิธีมาแล้ว เป็นการทำความดี ไม่เบียดเบียนสัตว์ มีจิตใจบริสุทธิ์ จะไม่มีสิ่งใดมาทำร้ายตัวเองได้แม้แต่ความร้อนของไฟ ถือเป็นการขจัดปัดเป่า และทำลายล้างสิ่งไม่ดี สิ่งชั่วร้ายที่แอบแฝงมาให้ออกไปจากตัวผู้ลุยไฟเอง เป็นการล้างตัวให้บริสุทธิ์

พิธีไหว้ดาวนพเคราะห์

จะมีขึ้นประมาณคืนที่ 7 ของงาน คณะกรรมการได้จัดเตรียมสถานที่ ดอกไม้ธูปเทียน และเหรียญ (ตามกำลังเทวดาประจำวันวันเกิด) เพื่อนำสิ่งของทั้งหมดไปบูชาดาวประจำตัว พิธีนี้ถือว่าเป็นพิธีที่สำคัญ เนื่องจาก เป็นการสักการะดาวประจำตัวของตนเอง (เทพเจ้าประจำวันเกิด) ที่ปกป้องคุ้มครองอยู่ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง

เทพเจ้าทั้ง 9 พระองค์มีรายพระนาม ดังนี้

• ไต้ซวยเอี้ยงเม้งทัมหลั่งไท้แชกุน
• ไต้เจียกกิมเจ็กมิ้งง้วนแชกุน
• ไต้ควงจิงหยิ๊งอกชุ้นกุน
• ไต้เฮ้งเยี่ยงเม้งยุ้งเคียกนิวกุน
• ไต้ปิ๊กตังง้วนเนี้ยมเจงกังแชกุน
• ไต้ปั้งเก็กบู๊เคียกกี่แชกุน
• ไต้เพียงเทียนกานผั่วกวงแชกุน
• ตั่งเม้งงั่วหูแชกุน
• อุ้นกอไล่เพี๊ยกแชกุน

สำหรับศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซุ้ก๋ง นอกจากมีพิธีไหว้ดาวนพเคราะห์แล้ว ยังมีการไต่บันไดมีด สวดมนต์ให้พร และส่งสัญญาณให้เทวดาฟ้าดินได้รับรู้ถึงการกินเจ

พิธีเดินข้ามสะพานสะเดาะพระเคราะห์ (พิธีโกยฮั่น)

วันที่ 8 นับว่าเป็นวันที่สำคัญของงานกินเจ ที่ศาลเจ้าเฉ้งจุ้ยจ้อซุ้ก๋งจะมีผู้มีจิตศรัทธาจำนวนมากจากทั่วทุกอำเภอ และจากต่างจังหวัดมาร่วมพิธีเดินข้ามสะพานโกยฮั่น

ก่อนเดินสะพานโกยฮั่น ทางศาลเจ้าจะมีรูปแทนตัวทำด้วยกระดาษลงเส้นสีชัดเจนว่าเป็น ชาย หรือ หญิง เสียบธูป 3 ดอก บนรูปแทนตัวให้เขียน ชื่อ - นามสกุล วันเดือนปีเกิด พร้อมทั้งตัดเศษผม เศษเล็บมือ เล็บเท้า และเศษชายเสื้อผ้า ใส่ในรูปแทนตัวของแต่คนเพื่อถือเดินข้ามสะพาน

เมื่อเดินมาสุดสะพานจะมีเจ้าหน้าที่ศาลเจ้าคอยเก็บรูปแทนตัวท่านนำมารวบรวมกัน และทำพิธีเผาหลังจากปิดสะพานในเวลา 23.59 น. ส่วนเถ้าถ่านนั้นจะนำไปใส่หม้อดินปิดผ้าแดง เพื่อนำเคราะห์ไปลอยกลางทะเล

พิธีส่งเสด็จสู่สวรรค์

ในคืนสุดท้ายของเทศกาล เจ้าหน้าที่จะจัดเตรีมเกี้ยวเพื่ออัญเชิญเสด็จกิ๋วอ๋องไต่เต่กลับสู่สวรรค์ เมื่อขบวนแห่ผ่านไปตามถนน สองข้างทางที่มีบ้านเรือนอยู่ จะตั้งโต๊ะหมู่บูชา พร้อมเครื่องเส้นไหว้ที่หน้าบ้าน มีการจุดประทัด พลุ และดอกไม้ไฟ

ขบวนแห่พระกิวอ๋องจะไปหยุดที่สะพานเจ้าฟ้า มีเรือเตรียมพร้อมที่ท่าเทียบเรือ ขบวนแห่จากเหนือคลองจะไปสมทบกับประชาชนชาวเมืองกระบี่และผู้มีจิตศรัทธาที่มาจากจังหวัดใกล้เคียงที่รอเตรียมส่งพระกิวอ๋องอยู่ก่อนแล้ว เจ้าหน้าที่ศาลเจ้าบางส่วนได้นำหม้อเชี้ยโหย (หม้ออัญเชิญดวงพระวิญญาณ) และหม้อที่ใส่เถ้าถ่านในคืนเดินบ้าทสะพานสะเดาะเคราะห์เพื่อนำไปลอยในทะเลใหญ่ ถือได้ว่าพระองค์ได้ทรงนำความทุกข์ ความโศก โรคภัยต่าง ๆ ทั้งปวงไปด้วย คงเหลือไว้แต่ความสงบสุข และความโชคดี

จากนั้น ผู้ที่มากินเจจะต้องกลับมาไหว้พระ ณ ศาลเจ้าด้วยธูป 3 ดอก 9 ดอก หรือกลับมาไหว้พระที่บ้านของตนเองก็ได้ ถือว่าเป็นการบอกกล่าวและเปลี่ยนเสื้อผ้าเป็นสีทั่วไปจากนั้นจึงรับประทานอาหารคาวได้

พิธีเซ่นไหว้ดวงวิญญาณบรรพบุรุษ

ในวันขึ้น 10 ค่ำ จะมีพิธีหาวเจียง คือ พิธีเลี้ยงอาหารคาวหวานแก่ดวงวิญญาณบรรพบุรุษที่มาร่วมกินเจ

เมื่อเสร็จพิธีจะทำพิธียกเสาโกเต็งลง ถือเป็นอันจบพิธีกินเจ ธง ทั้ง 3 ผืนที่อยู่บนยอดเสาโกเต็งจะนำไปเปิดการประมูล ผู้ที่ประมูลได้ก็จะอัญเชิญกลับไปบูชาที่บ้าน เพื่อความสุข ความเจริญ และสิริมงคลแก่ครอบครัว

กิจกรรมอื่น ๆ

ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน คณะกรรมการที่จัดงานกินเจในแต่ละปีจะพยายามหากิจกรรมอื่น ๆ มาเสริมเทศกาลกินเจ เพื่อเป็นศูนย์รวมของบุคคลในท้องถิ่น เสริมสร้างความรัก ความสามัคคี ให้เกิดขึ้นในชุมชน

กิจกรรมที่มีการจัดขึ้น เช่น ตระกร้อ บาสเก็ตบอล ฟุตบอลประตูเล็ก 7 คน รวมถึงการเสดงของเยาวชน การจัดกิจกรรมเหล่านี้ ได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน รวมทั้งประชาชนทั้งในท้องถิ่น และต่างอำเภอ