วัดบ้านแพน
วัดบ้านแพน เป็นวัดราษฏร์ ตั้งอยู่บนริมฝั่งแม่น้ำน้อย เลขที่ 125 หมู่ที่ 1 ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย
| วัดบ้านแพน พระนครศรีอยุธยา | |
|---|---|
 | |
| ชื่อสามัญ | วัดบ้านแพน |
| ที่ตั้ง | เลขที่ 125 หมู่ 1 ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา |
| ประเภท | วัดราษฎร์ |
| นิกาย | มหานิกาย (เถรวาท) |
| พระประธาน | พระพุทธรูปศิลาแลงศิลปะอู่ทอง |
| เจ้าอาวาส | พระครูเสนาคุณวัฒน์ (สมพิศ ปมฺุตฺโต) |
| เวลาทำการ | เปิดทุกวัน |
| จุดสนใจ | สักการบูชา หลวงพ่อเพชร พระประธานศิลปะอู่ทองในอุโบสถ, สักการะสรีระสังขารพระมงคลวุฒาจารย์ (ทองพูน ฐิตสีโล) |
 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา | |
อาณาเขต แก้
บริเวณพื้นที่ตั้งวัดบ้านแพนแต่เดิมนั้นเป็นที่ราบลุ่ม อยู่ริมแม่น้ำน้อย มีเนื้อที่ 34 ไร่ 1 งาน 67 ตารางวา โฉนดที่ดินเลขที่ 15300 มีมีที่ธรณีสงฆ์ จำนวน 14 แปลง เนื้อที่ 151 ไร่ 2 งาน 21 ตารางวา มีอาณาเขต ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับทางสาธารณะ
- ทิศใต้ ติดต่อกับคลองสามกอ
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับแม่น้ำน้อย
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับแม่น้ำปลายนาเก่า
ประวัติ แก้
เดิมชื่อวัดจันทรคูหาวาส สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ แห่งกรุงศรีอยุธยา ราวปีพ.ศ. 2280 ภายหลังจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ในปีพ.ศ. 2310 แล้ว วัดบ้านแพนคงได้รับความเสียหายเป็นอย่างมาก เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้อยู่บนเส้นทางเดินทัพของกองทัพพม่า เวลาต่อมาเมื่อพระยาตาก ได้กอบกู้เอกราช และปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ แห่งกรุงธนบุรี ก็ทรงเร่งฟื้นฟูทำนุบำรุงบ้านเมืองเป็นการใหญ่ ทั้งในส่วนของกรุงธนบุรี ที่ทรงใช้เป็นพระนครหลวงราชธานีแห่งใหม่ และในส่วนของกรุงศรีอยุธยาเดิม วัดบ้านแพนก็เช่นเดียวกัน ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ เมื่อพ.ศ. 2320 ในสมัยกรุงธนบุรี แต่มิได้ระบุไว้ว่าใครเป็นผู้ดำเนินการ ภายหลังเมื่อย้ายพระนครมายังกรุงรัตนโกสินทร์จึงได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อปีพ.ศ. 2325 ปัจจุบันสิ่งที่ยังหลงเหลือมาจากอดีต คือ พระประธานในอุโบสถ ที่ชาวบ้านเรียกว่า หลวงพ่อเพชร เป็นพระพุทธรูปศิลาแลง ศิลปะอู่ทอง
พื้นที่ตั้งวัด บริเวณที่ตั้งวัดแต่เริ่มสร้างเป็นที่ราบลุ่ม อยู่ริมแม่น้ำแควน้อย แขวงขุนเสนา ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้มีการแบ่งขอบเขตพื้นที่การปกครองแขวงเสนา ออกเป็น แขวงเสนาใหญ่ และแขวงเสนาน้อย โดยพื้นที่อำเภอเสนาเป็นส่วนหนึ่งของแขวงเสนาใหญ่ ครั้นเมื่อ พ.ศ. 2438 ในสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สมัยเริ่มระยะแบ่งการปกครองเป็นแบบมณฑลเทศาภิบาล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย ทรงดำริเห็นว่าแขวงเสนา มณฑลกรุงเก่า ถึงแม้จะแบ่งขอบเขตแล้วก็ตาม แต่ก็ยังปรากฏว่ามีพลเมืองมาก ท้องที่กว้าง จึงให้ผู้รักษากรุงในขณะนั้น จัดแบ่งเขตพื้นที่เสียใหม่ให้เหมาะสมยิ่งขึ้น จึงแบ่งพื้นที่แขวงเสนาใหญ่ ออกเป็น 2 ตอน คือ ตอนเหนือ เรียกว่า อำเภอเสนาใหญ่ ต่อมาเป็นอำเภอผักไห่ และตอนใต้ เรียกว่าอำเภอเสนากลาง ต่อมาเปลี่ยนเป็นอำเภอเสนา ปัจจุบันวัดบ้านแพน ตั้งอยู่เลขที่ 125 หมู่ที่ 1 ตำบลสามกอ อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ชื่อบ้านนามเมือง แก้
มูลเหตุของการตั้งชื่อวัดนั้น ตำนานเก่าแก่ของท้องถิ่นบอกเล่าไว้ว่า แต่เดิมมีสำเภาใหญ่ล่องมาทางคลองรางจระเข้โดยหารู้ไม่ว่า บริเวณปากคลองนี้มีกระแสน้ำวนเชี่ยวกราก เรือสำเภาจึงเสียการทรงตัว กระแทกเข้าริมตลิ่ง แล้วบ่ายหัวไปอีกทาง สำเภากระแทกเข้ากับทุกอย่างที่ขวางหน้าอย่างไร้ทิศทาง จนเรือล่วงเข้าสู่ท้ายคลองจึงจมลงอย่างสงบนิ่ง มีเพียงเสากระโดงโผล่ขึ้นเหนือน้ำ ส่วนข้าวของและสัมภาระที่ติดมากับเรือต่างลอยกระจายอยู่ทั่วไป ชาวบ้านที่เห็นเหตุการณ์ ต่างเข้าช่วยเหลือตามกำลัง ส่วนหนึ่งลากเอาเสื่อลำแพนที่ลอยไปติดเนินดินขึ้นตากแดดจนแห้ง ภายหลังจึงเรียกชื่อแห่งนั้นว่า “บ้านแพน”ส่วนกกที่ลอยไปติดใกล้โคกใหญ่ชาวบ้านได้ช่วยกันนำตากบนโคก จึงเรียกบริเวณนั้นว่า “โคกเสื่อ” ส่วนพ่อค้าสำเภา หลังจากเรืออับปาง ก็ตัดสินใจสร้างวัดขึ้นเพื่อเป็นจุดเตือนใจในสัจธรรมของชีวิต และนำเสากระโดงเรือตั้งไว้เป็นสัญลักษณ์ แล้วขนานนามวัดว่า “วัดเสากระโดงทอง” บริเวณที่นำเสื่อลำแพนไปตากนั้น เป็นพื้นที่ในการครอบครองของวัดจันทรคูหาวาส ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่สร้างมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา ต่อมาชาวบ้านจึงเปลี่ยนชื่อวัดเป็น “วัดบ้านแพน” ส่วนเนินดินนั้นเมื่อสายน้ำเปลี่ยนทิศทางผ่านมายังจุดนั้น จึงกลายเป็นชุมทางเรือและการค้าขาย ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอเสนา
เสนาสนะ แก้
- อุโบสถ
- หอไตร
- ศาลาการเปรียญ
- หอสวดมนต์
- หมู่กุฏิสงฆ์
- มณฑปบุรพาจารย์
- โรงเรียนพระปริยัติธรรม
- ศาลารับรองสงฆ์
ลำดับเจ้าอาวาส แก้
| 1 | หลวงพ่อแช่ม | พ.ศ. 2320 | - | ||
| 2 | หลวงพ่อนิล | - | - | ||
| 3 | พระอุปัชฌาย์สี | - | - | ||
| 4 | พระอุปัชฌาย์จ้อย จนฺทโชโต | - | พ.ศ. 2457 | ||
| 5 | พระครูรัตนาภิรมย์ (อยู่ ติสฺส) | พ.ศ. 2457 | พ.ศ. 2488 | ||
| 6 | พระครูปริยัติคุณูปการ (วาสน์ ธมฺมโชโต) | พ.ศ. 2488 | พ.ศ. 2527 | พ้นจากตำแหน่งเจ้าอาวาสยกขึ้นเป็นกิตติมศักดิ์ด้วยเหตุชราภาพ | |
| 7 | พระมงคลวุฒาจารย์ (ทองพูน ฐิตสีโล) | พ.ศ. 2527 | พ.ศ. 2562 | มรณภาพ เมื่อวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2562 | |
| 8 | พระครูเสนาคุณวัฒน์ (สมพิษ ปมุตฺโต) | พ.ศ. 2562 | ปัจจุบัน | ได้รับการแต่งตั้งเมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2562 | |
อ้างอิง แก้
1.http://www.thailandtemples.org/watbanpan/index.html