พระเจ้าจะซวา (พม่า: ကျစွာ, ออกเสียง: [tɕa̰zwà]; ค.ศ. 1198–1251) เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรพุกาม ครองสิริราชสมบัติระหว่าง ค.ศ. 1235 – 1251 จะซวาขึ้นครองราชย์ถัดจากพระเจ้าไชยสิงขะ พระราชบิดา และมีความเคร่งศาสนากว่า[3][4]

พระเจ้าจะซวา
ကျစွာ
กษัตริย์แห่งพุกาม
กษัตริย์แห่งพม่า
ครองราชย์19 กรกฎาคม ค.ศ. 1235[1]ป. พฤษภาคม ค.ศ. 1251
ก่อนหน้าพระเจ้าไชยสิงขะ
(หรือนรสิงหอุซะนา)
ถัดไปพระเจ้าอุซะนา
มุขยมนตรีราซะทินจาน
ประสูติ4 พฤษภาคม ค.ศ. 1198[2]
วันจันทร์ แรม 13 ค่ำ เดือนกะโซน 560 ME
พุกาม
สวรรคตป. พฤษภาคม ค.ศ. 1251 (~53 พรรษา)
ป. เดือนนะโยน 613 ME
พุกาม
ชายาราชเทวี
พระราชบุตรพระเจ้าอุซะนา[note 1]
Thonlula
Saw Khin Htut
พระรัชกาลนาม
ศรีตรีภูวนาทิตยบวรบัณฑิตธัมมราชา
ราชวงศ์พุกาม
พระราชบิดาพระเจ้าไชยสิงขะ
พระราชมารดาEindawthe
ศาสนาพุทธเถรวาท

เมื่อพระเจ้าไชยสิงขะพระราชบิดาเสด็จสวรรคตใน ค.ศ. 1235 พระองค์ในฐานะรัชทายาทจึงขึ้นสืบราชบัลลังก์ต่อมา โดยพระองค์มิได้เป็นที่นิยมเหมือนพระราชบิดาเพราะพระองค์ได้ยกเว้นภาษีที่ดินธรณีสงฆ์ ทำให้พระราชทรัพย์ที่มีจำนวนมากเริ่มร่อยหลอลง รวมถึงราชวงศ์พุกามที่เจริญรุ่งเรืองและมีเสถียรภาพมายาวนานกว่า 200 ปีนับแต่รัชสมัยพระเจ้าอโนรธามังช่อเริ่มสั่นคลอน[5]

พระชนม์ชีพช่วงต้น

แก้

พระเจ้าจะซวาเสด็จพระราชสมภพในเจ้าชายไชยสิงขะกับพระมเหสี Eindawthe ข้อความจารึกที่ได้รับบริจาคโดยพระมาตุจฉาฝ่ายแม่ (พระกนิษฐาของพระราชมารดา) ระบุว่า จะซวาเสด็จพระราชสมภพเมื่อวันจันทร์ที่ 4 พฤษภาคม ค.ศ. 1198 เวลาตี 4[2] วันที่นี้อยู่หลังจากวันที่ตามพงศาวดาร Zatadawbon Yazawin ที่ระบุเป็นวันที่ 20 เมษายน ค.ศ. 1198[6]

ตารางข้างล่างระบุวันที่ตามพงศาวดารหลัก 4 เล่ม[7]

พงศาวดาร พระราชสมภพ–สวรรคต พระชนมายุ รัชสมัย ความยาวรัชสมัย
Zatadawbon Yazawin (ส่วนรายพระนามพระมหากษัตริย์) 1197–1249 52[note 2] 1234–1249 15
Zatadawbon Yazawin (ส่วนดวงชะตาราศี) 20 April 1198 – 1251 53 1234–1251 17
มหาราชวงศ์ 1200–1234 34 1219–1234 15
มหาราชวงศ์ ฉบับใหม่ และ มหาราชวงศ์ ฉบับหอแก้ว 1194–1250 56 1234–1250 16

รัชสมัย

แก้

สวรรคต

แก้

ตามพงศาวดารหลักระบุว่าพระเจ้าจะซวาเสด็จสวรรคตในช่วง ค.ศ. 1249 ถึง 1251[note 3] แต่เนื่องจากพระเจ้าอุซะนาสวรรคตในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1256 หลังครองราชย์เพียง 5 ปี[1] จะซวาอาจสวรรคตในช่วงต้น ค.ศ. 1251 ตามรายงานในส่วนโหราศาสตร์ของ Zatadawbon Yazawin ทางวิชาการยอมรับ ค.ศ. 1251 เป็นปีที่พระองค์สวรรคตเป็นการชั่วคราว[8]

หมายเหตุ

แก้
  1. พงศาวดาร (Hmannan Vol. 1 2003: 334) ระบุว่าอุซะนาเป็นพระราชโอรสในจะซวา แต่ (Than Tun 1964: 134) อ้างหลักฐานจารึกระบุว่าอุซะนาเป็นพระราชโอรสใน Naratheinkha Uzana ซึ่งเป็นพระเชษฐาของจะซวา ซึ่งหมายความว่าอุซะนาเป็นพระราชนัดดาในจะซวา
  2. (Zata 1960: 40) ระบุว่าพระองค์สวรรคตในปีที่ 35 แต่เห็นได้ชัดว่าเป็นข้อผิดพลาดในการพิมพ์ โดยควรเป็นดังนี้: พระองค์สวรรคตเมื่อพระชนมายุ 53 พรรษา (ตอนพระชนมายุ 52 พรรษา) เนื่องจากพงศาวดารยังระบุด้วยว่าอุซะนา พระราชโอรส สวรรคตใน 5 ปีต่อมาเมื่อพระชนมายุ 40 พรรษา
  3. อิงจากพระบรมราชโองการในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1249 จาก (Than Tun 1964: 133) พระองค์ยังมีพระชนม์ชีพอยู่ ณ วันที่ 6 พฤษภาคม ค.ศ. 1249

อ้างอิง

แก้
  1. 1.0 1.1 Than Tun 1964: 134
  2. 2.0 2.1 Kala Vol. 1 2006: 232, per footnote #2 by the Universities Historical Research
  3. Harvey 1925: 59
  4. Coedès 1968: 183
  5. Htin Aung 1967: 64–65
  6. (Zata 1960: 67): วันจันทร์, ขึ้น 14 ค่ำ เดือนกะโซน 560 = 20 เมษายน ค.ศ. 1198
  7. Maha Yazawin Vol. 1 2006: 349
  8. Yazawin Thit Vol. 1 2012: 136, footnote 1

บรรณานุกรม

แก้
  • Coedès, George (1968). Walter F. Vella (บ.ก.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  • Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.
  • Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press.
  • Kala, U (2006) [1724]. Maha Yazawin (ภาษาพม่า). Vol. 1–3 (4th printing ed.). Yangon: Ya-Pyei Publishing.
  • Maha Sithu (2012) [1798]. Kyaw Win; Thein Hlaing (บ.ก.). Yazawin Thit (ภาษาพม่า). Vol. 1–3 (2nd ed.). Yangon: Ya-Pyei Publishing.
  • Pe Maung Tin; Luce, G.H. (1923). The Glass Palace Chronicle of the Kings of Burma (1960 ed.). Rangoon University Press.
  • Royal Historians of Burma (1960) [c. 1680]. U Hla Tin (Hla Thamein) (บ.ก.). Zatadawbon Yazawin (ภาษาพม่า). Historical Research Directorate of the Union of Burma.
  • Royal Historical Commission of Burma (2003) [1832]. Hmannan Yazawin (ภาษาพม่า). Vol. 1–3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar.
  • Strachan, Paul (1990). Imperial Pagan: art and architecture of Burma. University of Hawaii Press. ISBN 9780824813253.
  • Tarling, Nicholas (1992). The Cambridge History of Southeast Asia (1993 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521355056.
  • Than Tun (1964). Studies in Burmese History (ภาษาพม่า). Vol. 1. Yangon: Maha Dagon.
ก่อนหน้า พระเจ้าจะซวา ถัดไป
พระเจ้าไชยสิงขะ   พระมหากษัตริย์พม่า
(อาณาจักรพม่ายุคที่ 1)

(พ.ศ. 1778 - พ.ศ. 1794)
  พระเจ้าอุซะนา