พระยาราชมานู (ถั่ว อัศวเสนา)

พระยาราชมานู
พระยาราชมานู
เกิด	มีนาคม 2422
เสียชีวิต	21 เมษายน 2475
สาเหตุเสียชีวิต	โรคไต
คู่สมรส	คุณหญิงราชมานู (ม.ล. เล็ก กุญชร)
บุตร	4
บิดามารดา	เปีย อัศวเสนา (บิดา);

นายพลเสือป่า พระตำรวจโท พระยาราชมานู (ถั่ว อัศวเสนา) (มีนาคม 2421 – 21 เมษายน 2475)^[1] เป็นอดีตขุนนางชาวไทย เป็นองคมนตรีในรัชกาลที่ 6 อดีตสมุหพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์, อดีตผู้ช่วยสมุหราชองครักษ์, อดีตราชองครักษ์พิเศษ, อดีตผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์, อดีตผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 4 รักษาพระองค์

ประวัติ แก้

พระตำรวจโท พระยาราชมานู เกิดเมื่อเดือนมีนาคม 2421 (นับแบบสากล 2422 แต่ในราชกิจจานุเบกษาซึ่งลงประวัติของท่านช่วงวันที่เกิดเลือนลางจนมิสามารถระบุได้) เป็นบุตรชายของนายเปีย อัศวเสนา จบการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบก (ปัจจุบันคือโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า) ด้านชีวิตครอบครัวสมรสกับ คุณหญิงราชมานู (ม.ล. เล็ก กุญชร) นักร้องผู้บันทึกเสียงเพลง เพลงตับพระนาละ ธิดาของเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร) ที่เกิดแต่ หม่อมเจริญ โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้จัดงานพิธีมงคลสมรสพระราชทานเมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 มีนาคม 2466 (นับแบบสากล 2467) มีบุตรธิดารวม 4 คน^[2]

พระตำรวจโท พระยาราชมานู ถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคไตเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2475 โปรดเกล้าฯ พระราชทานหีบทองลายสลักประกอบศพ ชั้นรองหีบ 2 ชั้น ฉัตรเบญจาตั้ง 4 คัน ระหว่างพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ ประโคมกลองชนะเขียว 8 จ่าปี่ 1 เป็นเกียรติยศ

รับราชการ แก้

พระยาราชมานูเริ่มต้นรับราชการเป็น ว่าที่นายร้อยตรี ประจำกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์ เมื่อปี 2441 ครั้นถึงวันที่ 23 สิงหาคม 2442 ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรให้ท่านเป็น นายร้อยตรี^[3] จากนั้นในปีถัดมาคือปี 2443 ได้เป็นว่าที่นายร้อยโท ประจำกรมทหารม้าที่ 5 รักษาพระองค์ ในปี 2444 ได้เป็นนายร้อยโท รักษาราชการแทนผู้บังคับกองร้อย กรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์^[4] ต่อมาในวันที่ 18 มิถุนายน 2445 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น นายร้อยเอก^[5]

ในปีถัดมาคือในวันที่ 14 พฤศจิกายน 2446 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น นายร้อยเอก หลวงอาจสรศิลป์ ปลัดกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์ ถือศักดินา 800^[6] แทนร้อยเอกหลวงอาจสรศิลป์คนเก่าที่มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ถอดยศบรรดาศักดิ์และออกจากราชการเนื่องจากประพฤติตนไม่เหมาะสมเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน 2445^[7] ในปี 2447 ได้เลื่อนขึ้นเป็นผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 4 ต่อมาในวันที่ 25 กรกฎาคม 2448 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น นายพันตรี หลวงอาจสรศิลป์^[8] จากนั้นในวันที่ 5 ธันวาคม 2451 ได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นราชองครักษ์ประจำการโดยพ้นจากตำแหน่ง ผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 4 และให้ไปประจำพระองค์ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร^[9]

ในวันที่ 10 มิถุนายน 2452 ระหว่างการเสด็จออกขุนนาง ณ พระที่นั่งอภิเศกดุสิต ท่านได้เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น นายพันโท หลวงอาจสรศิลป์^[10] ต่อมาระหว่างงานเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อวันที่ 2 มกราคม 2453 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พระราญรอนอริราช ถือศักดินา 1000^[11] จากนั้นอีก 5 วันคือในวันที่ 7 มกราคม ท่านพ้นจากตำแหน่งราชองครักษ์ประจำการ โดยโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่ง ผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 1 รักษาพระองค์ แทนที่ นายพันโท พระพหลหาญศึก ที่ขยับไปดำรงตำแหน่ง ผู้ช่วยจเรทหารม้า นอกจากนี้ท่านยังได้เลื่อนเป็นราชองครักษ์พิเศษ^[12]

ในระหว่างการถือน้ำพิเศษของกองเสือป่าเมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม 2454 ที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่าเป็น นายกองตรี พร้อมกับรับตำแหน่งนายเวรในกองเสือป่า^[13] ต่อมาในวันที่ 17 มิถุนายน 2454 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่าเลื่อนเป็น นายกองโท^[14] จากนั้นในวันที่ 30 กันยายน 2454 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่าเป็น นายกองเอก^[15]

ต่อมาท่านได้ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยสมุหราชองครักษ์ โดยพ้นจากตำแหน่งผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ 1 (รักษาพระองค์) เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2454^[16] และผู้ช่วยสมุหพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์ กระทั่งวันที่ 10 สิงหาคม 2455 จึงได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศให้ท่านเป็น ขุนตำรวจเอก^[17] จากนั้นในวันที่ 9 กันยายน ศกเดียวกัน ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พันโท ขุนตำรวจเอก นายกองเอก พระยาราชมานู ถือศักดินา 3000^[18] ในวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2455 (นับแบบสากลปัจจุบัน 2456) ได้โปรดเกล้าฯ ให้ท่านพ้นจากตำแหน่งผู้ช่วยสมุหราชองครักษ์ ออกจากราชการทหารบก เพื่อโอนย้ายไปรับราชการที่กรมพระตำรวจ^[19]

จากนั้นในวันที่ 30 พฤษภาคม 2456 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศเป็น พระตำรวจตรี^[20] ในวันที่ 14 มกราคม 2458 ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานยศนายเสือป่าให้ท่านเป็น นายพลเสือป่า^[21] ต่อมาในวันที่ 4 เมษายน 2460 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ท่านเป็นองคมนตรี^[22] ในปีถัดมาคือในวันที่ 2 ธันวาคม 2461 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศท่านขึ้นเป็น พระตำรวจโท^[23]

ตำแหน่ง แก้

9 มกราคม 2458 – จเรเสือป่า^[24]
5 มิถุนายน 2462 – ตุลาการศาลรับสั่งกระทรวงวัง^[25]
– ผู้ช่วยนายกเสือป่า^[26]^[27]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้

พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)^[28]
พ.ศ. 2462 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)^[29]
พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)^[30]
พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)^[31]
พ.ศ. 2454 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[32]
พ.ศ. 2468 – เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)^[33]
พ.ศ. 2464 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)^[34]
พ.ศ. 2454 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 6 (ร.จ.ท.6)^[35]
พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)

อ้างอิง แก้

↑ ข่าวตาย (หน้า 369)
↑ เพลง ตับพระนาละ พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 6 ก่อนเสวยราชย์ มีอายุกว่า 100 ปีที่เกือบจะสูญ
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
↑ ส่งสัญญาบัตรทหารไปพระราชทาน (หน้า 97)
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
↑ พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
↑ แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
↑ แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
↑ พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
↑ พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า 2391)
↑ แจ้งความกระทรวงกลาโหม
↑ พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า
↑ พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า
↑ พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า
↑ แจ้งความกระทรวงกลาโหม^{[ลิงก์เสีย]}
↑ แจ้งความกระทรวงวัง พระราชทาน พระบรมราชานุญาตให้นายพันโท พระราญรอนอริราช ผู้ช่วยสมุหพระตำรวจ แต่งเครื่องแต่งตัวกรมพระตำรวจ
↑ พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
↑ แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง ย้ายตำแหน่งหน้าที่ราชการ
↑ แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง ตั้งและเลื่อนยศ
↑ พระราชทานยศนายเสือป่า
↑ รายพระนามและนามผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เป็นองคมนตรี พ.ศ. 2460
↑ ประกาศเลื่อนยศ ข้าราชการกรมพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์
↑ พระบรมราชโองการตั้งตำแหน่งจเรเสือป่าและที่ปรึกษาเสนาธิการเสือป่า
↑ ประกาศตั้งตุลาการศาลรับสั่งกระทรวงวัง
↑ แจ้งความเรื่องบริษัทแบงก์สยามกัมมาจลทุนจำกัด
↑ ส่งสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ไปพระราชทาน
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๗๑๐, ๖ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๓
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๓๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๐๖, ๒๓ พฤศจิกายน ๒๔๖๒
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๓๑, ๒๖ มกราคม ๒๔๖๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตราวชิรมาลา, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕๘๙, ๙ มิถุนายน ๑๓๑
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรมาลา, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๒๕๒, ๑๔ มกราคม ๑๓๐
↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๔๐, ๒ พฤษภาคม ๒๔๖๙
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๓๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๘๔, ๒๐ พฤศจิกายน ๒๔๖๔
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญราชรุจิ, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๗๑๖, ๙ กรกฎาคม ๑๓๐

[1] ข่าวตาย (หน้า 369)

[2] เพลง ตับพระนาละ พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 6 ก่อนเสวยราชย์ มีอายุกว่า 100 ปีที่เกือบจะสูญ

[3] พระราชทานสัญญาบัตรทหาร

[4] ส่งสัญญาบัตรทหารไปพระราชทาน (หน้า 97)

[5] พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก

[6] พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง

[7] แจ้งความกรมยุทธนาธิการ

[8] พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก

[9] แจ้งความกรมยุทธนาธิการ

[10] พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก

[11] พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า 2391)

[12] แจ้งความกระทรวงกลาโหม

[13] พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า

[14] พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า

[15] พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า

[16] แจ้งความกระทรวงกลาโหม^{[ลิงก์เสีย]}

[17] แจ้งความกระทรวงวัง พระราชทาน พระบรมราชานุญาตให้นายพันโท พระราญรอนอริราช ผู้ช่วยสมุหพระตำรวจ แต่งเครื่องแต่งตัวกรมพระตำรวจ

[18] พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์

[19] แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง ย้ายตำแหน่งหน้าที่ราชการ

[20] แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง ตั้งและเลื่อนยศ

[21] พระราชทานยศนายเสือป่า

[22] รายพระนามและนามผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เป็นองคมนตรี พ.ศ. 2460

[23] ประกาศเลื่อนยศ ข้าราชการกรมพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์

[24] พระบรมราชโองการตั้งตำแหน่งจเรเสือป่าและที่ปรึกษาเสนาธิการเสือป่า

[25] ประกาศตั้งตุลาการศาลรับสั่งกระทรวงวัง

[26] แจ้งความเรื่องบริษัทแบงก์สยามกัมมาจลทุนจำกัด

[27] ส่งสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ไปพระราชทาน

[28] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๗๑๐, ๖ กุมภาพันธ์ ๒๔๖๓

[29] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๓๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๐๖, ๒๓ พฤศจิกายน ๒๔๖๒

[30] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๓๑, ๒๖ มกราคม ๒๔๖๑

[31] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตราวชิรมาลา, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕๘๙, ๙ มิถุนายน ๑๓๑

[32] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรมาลา, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๒๕๒, ๑๔ มกราคม ๑๓๐

[33] ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๔๐, ๒ พฤษภาคม ๒๔๖๙

[34] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๓๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๘๔, ๒๐ พฤศจิกายน ๒๔๖๔

[35] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญราชรุจิ, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๗๑๖, ๙ กรกฎาคม ๑๓๐

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]