ทีบส์ (อังกฤษ: Thebes; อาหรับ: طيبة; กรีกโบราณ: Θῆβαι, Thēbai) มีชื่อเรียกในอียิปต์โบราณว่า วาเซต (Waset) เป็นนครอียิปต์โบราณริมแม่น้ำไนล์ โดยอยู่ห่างจากทะเลเมดิเตอร์เรเนียนทางใต้ประมาณ 800 กิโลเมตร (500 ไมล์) ซากโบราณสถานปัจจุบันตั้งอยู่ในนครลักซอร์ของประเทศอียิปต์ ทีบส์เคยเป็นเมืองหลักในคทาโนเม (Sceptre nome) อียิปต์ตอนบนที่ 4 และเป็นเมืองหลวงในช่วงสมัยราชอาณาจักรกลางถึงราชอาณาจักรใหม่ เมืองนี้ตั้งอยู่ใกล้นูเบียและทะเลทรายตะวันออก ซึ่งมีทรัพยากรแร่และเส้นทางการค้าที่มีความสำคัญ เมืองนี้เคยเป็นศูนย์กลางลัทธิ และเป็นเมืองที่มีความศักดิ์สิทธิ์มากที่สุดของอียิปต์โบราณหลายสมัย พื้นที่เมืองทีบส์ครอบคลุมทั้งฝั่งตะวันออกของแม่น้ำไนล์ที่เป็นที่ตั้งของวิหารแห่งคาร์นักและลักซอร์ และทางฝั่งตะวันตกที่มีสุสานส่วนตัวขนาดใหญ่ สุสานหลวง และกลุ่มสุสาน ใน ค.ศ. 1979 ซากทีบส์โบราณได้รับเลือกเป็นแหล่งมรดกโลกของยูเนสโก[1]

ทีบส์
Waset
طيبة
Θῆβαι
เสาแห่งGreat Hypostyle Hall ในหนังสือ The Holy Land, Syria, Idumea, Arabia, Egypt, and Nubia
ทีบส์ตั้งอยู่ในประเทศอียิปต์
ทีบส์
แสดงที่ตั้งภายในประเทศอียิปต์
ที่ตั้งลักซอร์ เขตผู้ว่าการลักซอร์ ประเทศอียิปต์
ภูมิภาคอียิปต์ตอนบน
พิกัด25°43′14″N 32°36′37″E / 25.72056°N 32.61028°E / 25.72056; 32.61028
ประเภทที่อยู่อาศัย
ชื่อที่ขึ้นทะเบียนทีบส์โบราณและสุสาน
ประเภทวัฒนธรรม
เกณฑ์I, III, VI
ขึ้นเมื่อ1979 (สมัยที่ 3)
เลขอ้างอิง87
ภูมิภาครัฐอาหรับ

ภูมินามวิทยา

แก้
R19
wꜣs.t
"นครคทา"[2]
ในไฮเออโรกลีฟอียิปต์
R19t
niwt
wꜣs.t
"นครคทา"
ในไฮเออโรกลีฟอียิปต์
niwt
t Z1
M24t
niw.t rs.t
"นครตอนใต้"[3]
ในไฮเออโรกลีฟอียิปต์
iwnnw
niwt
Sma
iwnw-sm’
"เฮลิโอโปลิสตอนใต้"[4]
ในไฮเออโรกลีฟอียิปต์

ชื่อภาษาอียิปต์ของทีบส์คือ wꜣs.t แปลว่า "นครแห่ง wꜣs" คทายาวของฟาโรห์ที่มีหัวเป็นสัตว์และฐานปลายง่าม ในช่วงปลายสมัยราชอาณาจักรใหม่ มีชื่อเรียกเป็น niwt-'imn แปลว่า "นครแห่งอามุน" หัวหน้าเทพทั้งสามแห่งทีบส์ (Theban Triad) ส่วนสมาชิกที่เหลือคือมุตกับคนชู ชื่อเมืองทีบส์ยังปรากฏในคัมภีร์ไบเบิลภายใต้ชื่อ "Nōʼ ʼĀmôn" (נא אמון) ในหนังสือนาฮูม[5] และ "No" (נא) ในหนังสือเอเสเคียล[6] กับเยเรมีย์[7][8]

บางครั้งมีการอ้างว่าทีบส์เป็นรูปแผลงเป็นละตินจาก กรีกโบราณ: Θῆβαι ที่แผลงเป็นกรีกจากภาษาอียิปต์ดีมอติกว่า tꜣ jpt ("วิหาร") ซึ่งสื่อถึง jpt-swt ปัจจุบันวิหารนี้มีชื่อเรียกเป็นภาษาอาหรับว่า คาร์นัก ("หมู่บ้านที่ป้องกันแน่นหนา") ที่ฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือของเมือง อย่างไรก็ตาม เนื่องจากโฮเมอร์กล่าวถึงเมโตรปลิสด้วยชื่อเมืองเอง และอักษรดีมอติกยังไม่ปรากฏจนกระทั่งในสมัยต่อมา ทำให้มีผู้สงสัยในศัพทมูลวิทยานี้ โดยข้อมูลจากอีเลียดของโฮเมอร์[9] ระบุว่า ชาวกรีกเรียกทีบส์ของอียิปต์เป็น "ทีบส์ ร้อยประตู" (Θῆβαι ἑκατόμπυλοι, Thēbai hekatómpyloi) เพื่อแยกจาก "ทีบส์ เจ็ดประตู" (Θῆβαι ἑπτάπυλοι, Thēbai heptápyloi) ที่Boeotia ประเทศกรีซ[n 1]

หมายเหตุ

แก้
  1. Pausanias บันทึกตาม "ความเชื่อมโยง" กับนครในอียิปต์ Boeotian Thebes ยังมีเทวรูปและวิหารของอามุนจากศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสต์ศักราช[10]

อ้างอิง

แก้
  1. "Ancient Thebes with its Necropolis". UNESCO World Heritage Centre. United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. สืบค้นเมื่อ 7 September 2021.
  2. Adolf Erman and Hermann Grapow: Wörterbuch der ägyptischen Sprache. Akademie Verlag, Berlin 1971. p. 259.
  3. Erman/Grapow: Wörterbuch der ägyptischen Sprache, p. 211.
  4. Erman/Grapow: Wörterbuch der ägyptischen Sprache, pp. 54,479.
  5. นาฮูม 3:8
  6. เอเสเคียล 30:14–16
  7. เยเรมีย์ 46:25
  8. Huddlestun, John R. “Nahum, Nineveh, and the Nile: The Description of Thebes in Nahum 3:8–9.” Journal of Near Eastern Studies, vol. 62, no. 2, 2003, pp. 97–98.
  9. Iliad, IV.406 และ IX.383.
  10. Description of Greece, IX.16 §1.

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้